Cars legeires e legeiras que non sai, de costuma m'agrada pas de tornar tre la setmana seguenta sus la tematica de la setmana passada, mai farai uei una excepcion. Me pareis qu'amb un article siáu pas estat pron precís, segon lei comentaris de fa una setmana.

D'en primier, perqué se reservariá l'occitan obligatòri ai solets occitans d'origina? L'occitan es de totei, lei lengas tenon la beutat de se poder partejar, lei professors d'occitan ensenham a d'escolans de toteis originas, e coma definir çò qu'es un occitan d'origina? Ieu, per exemple, ai bèla saupre que ma familha mairala es occitana dempuei l'Edat Mejana, devi pasmens far l'amara constatacion que l'occitan i es mòrt dempuei aumens la fin dau sègle XIX. Ò, mielhs dich, èra mòrt, qu'ai vougut recobrar l'usatge de la lenga perduda.

Siáu pereu conscient qu'es pas possible de passar subran a l'obligatorietat de l'occitan sensa un esfòrç enòrme de formacion deis ensenhaires, e sabèm totei lo valat qu'existís entre lei maigrei pòstes disponibles e lei besonhs per que la lenga nòstra se pòsque ensenhar pertot dins cada escòla, dins cada collègi, dins cada licèu. Pasmens, se tracta precisament de crear un vam en favor de la lenga nòstra, a l'opausat de l'asfixia progressivament creada per un ensenhament opcionau limitat a quauquei centres educatius.

E d'efiech, aquel ensenhament met en concurréncia desleiala, sus son pròpri territòri, l'occitan amb de lengas mielhs quotadas sus lo mercat lingüistic que ne parlava lo sociolingüista Bourdieu: se per cas es possible de crear l'occitan coma segonda ò tresena lenga viva, coma resistir a la pression de lengas pus fòrtas coma l'espanhòu, l'italian, l'alemand ò nieus lo chinés? Ja sabi que d'escolans preferisson de seguir lo castelhan en luòga de l'italian amb l'argument dau nombre de parlants! Paura lenga de Dante qu'a pas pogut desvolopar en exterminant de civilizacions un empèri american! E que degun me parle de pression sociala (e mai ne reconesqui la necessitat): en Corsega, onte la lenga es mai defenduda que la nòstra en Occitània, fòrça collegians e liceans renóncian a estudiar lo còrse per lei mesmei motius.

Per quant a l'ensenhament opcionau de tipe facultatiu, fòrça pus frequents, d'autrei concurréncias desfavorablas a l'occitan son pereu possiblas. Vos darai un exemple personau: dins mon collègi siáu a l'encòp ensenhaire de letras classicas (adonc de latin) e d'occitan, e me tròbi ansin, de faiçon estranha, en concurréncia amb ieu mesme. Aquò mena a de situacions ont d'escolans mieus, que li interèssan lei doas matèrias, aguèron d'abandonar una opcion au profiech de l'autra, e tot aquò mentre que, coma o me suggeriguèt un legeire de fa una setmana, sariá d'afons interessant d'articular occitan e latin. Son de matèrias tan complementàrias que se podriá imaginar un ensenhament simultanèu dau latin e de l'occitan, amb la lenga nòstra coma transicion entre lo latin e lo francés. I pensi seriosament, sensa saupre s'aquò sariá tecnicament realizable.

A prepaus, se la FÈLCO a rason de demandar que dins la reforma dau licèu occitan e lengas de l'Antiquitat siegon au mesme nivèu dins lei bònus dau bachelierat, perqué militariam pas totei per la solucion vertadiera: que l'occitan siegue dins totei leis establiments escolars e qu'anem pauc a cha pauc devèrs un ensenhament obligatòri generalizat de l'occitan, puei, dins un orizont pus luenchenc, en occitan?

Sensa ambicion, siam perduts.