Una ataca de mai
 
L’ataca de Mélenchon còntra l’accent occitan de la jornalista Veronica Gaurèl, lo 17 d’octòbre, es una agression còntra l’identitat occitana. Es una manifestacion d’òdi e d’exclusion còntra nosautres lo pòble occitan tau coma siam, amb nòstre accent e amb nòstra lenga occitana qu’engendra nòstre accent... Mélenchon auriá jamai ausat far aquela provocacion davant un jornalista tenent un accent alemand, italian o anglés.
 
Ma posicion de ciutadan indignat es ben representada per dos tèxts:
   
 
Desmontar lo discors de Mélenchon
 
Mon trabalh de lingüista engatjat —e pus precisament de sociolingüista— me buta a far d’observacions complementàrias.
 
Lo discors generau de Mélenchon còntra lei lengas minorizadas, dempuei lòngtemps, se basa sus una acomolacion de messòrgas grossieras. Leis ai agudas explicadas dins un article precedent de Jornalet: “Mélenchon còntra lei lengas minorizadas, una impostura intellectuala francesa” (14.10.2013).
 
Après que Mélenchon se trufèt de l’accent occitan de Veronica Gaurèl, apondèt una frasa reveladoira: “Se quauqu’un a una question formulada en francés? E aperaquí comprensibla? Que, ieu, lo vòstre nivèu me despassa, compreni pas.” (“Quelqu’un a-t-il une question formulée en français? Et à peu près compréhensible? Parce que, moi, votre niveau me dépasse, je ne comprends pas.”) Jògui que Mélenchon sap perfiechament de qué parla: Mélenchon sap que l’accent de Veronica Gaurèl reflectís la traça d’una lenga qu’es l’occitan e que pòt pas èsser lo francés.
 
Sus aqueu ponch, Mélenchon representa perfiechament una ideologia francesa oficiala que s’apèla l’unilingüisme. Parli pas dau monolingüisme qu’es la preséncia d’una sola lenga. Disi ben l’unilingüisme: es una ideologia extremista que senhoreja en França. Es denonciada per lo sociolingüista occitan Enric Boyer.
   

Que fariá un occitanisme en bòna santat?
 
Lo movement occitanista coneis una crisi dins aquesteis ans 2010 e, donc, se limita a de reaccions indignadas e legitimas, mai insufisentas. Un occitanisme en bòna santat auriá ja organizat per carrieras de protèstas davant lei diferents locaus de la França Insomesa que son implantats en Occitània. E mai que mai davant la permanéncia de Mélenchon qu’es deputat de Marselha.
 
 
Çò que ditz la sociolingüistica canonica
 
Un movement occitanista en bòna santat assumiriá melhor lei coneissenças de la sociolingüistica. En particular, deurián èsser evidentas, per tot occitanista, lei quatre causas seguentas. E tot occitanista se deuriá afanar per lei far saupre dins la societat.
   
 
Coma escondon lo conflicte lingüistic
 
Lei “lingüistas” mediatizats, aquelei qu’an mai la paraula dins lei mèdias, son en generau de personas qu’accèptan la dominacion dau francés sus l’occitan. Es lo cas de Felip Blanchet, que refusa quitament la nocion de lenga occitana (e segon ieu es pas un vertadier lingüista). Blanchet a escrich recentament un libre per denonciar la “glotofobia”, valent a dire, l’òdi d’una lenga (Philippe Blanchet, 2016, Discriminations: combattre la glottophobie, París: Textuel). Ara: son libre se limita a criticar l’òdi dei lengas minorizadas e deis accents non estandards. I a ges de proposicion per inversar la dominacion dau francés, donc i a ges de solucion eficaça au problèma denonciat. En realitat, denonciar la “glotofobia”, coma fa Blanchet, es una posicion minimalista, insufisenta, que passa au costat au problèma essenciau.
 
 
Retorn sus la sociolingüistica canonica
 
Dins la vertadiera sociolingüistica internacionala, se ditz quicòm de diferent e de pus prefond. Lei lengas dominantas e lei lengas subordenadas coexistisson jamai de maniera establa. Lei lengas subordenadas se’n pòdon sortir solament se se libèran d’aquela dominacion e s’accedisson a un estatut de plena normalitat.
 
Dins la sociolingüistica canonica, an pas atendut lo recent libre de Blanchet sus la “glotofobia” en 2016. Dempuei leis ans 1960-70, la vertadiera sociolingüistica internacionala trabalha sus de concèptes operacionaus coma:
   
Vejatz aquelei concèptes, per exemple, dins l’excellent Diccionari de sociolingüística, redigit en catalan, realizat en 2001 per Francesc Ruiz, Rosa Sanz e Jordi Solé (Barcelona: Enciclopèdia Catalana). Es un libre que leis occitanistas lo pòdon consultar facilament. Es pus eficaç qu’una critica superficiala de la “glotofobia”.
 
 
La dissimulacion dau conflicte, aspècte essenciau de la dominacion lingüistica
 
Après la provocacion antioccitana de Mélenchon, una deputada macronista de París, Laetitia Avia, a preparat una proposicion de lei còntra la “glotofobia” en se referissent explicitament a Blanchet. Mai ven de declarar, fin finala, qu’aquò èra solament una galejada.
 
L’explica finala d’Avia es un monument de cinisme: “Es pas question de legiferar sus aquò, qu’ai tròp de respècte per nòstreis institucions. Mai siáu aürosa d’aver revelat un verai subjècte de societat.” (“Il n’est pas question de légiférer là-dessus, j’ai trop de ­respect pour nos institutions. Mais je suis heureuse d’avoir révélé un vrai sujet de société.”) Avètz ben legit: segon aquela deputada, la lucha còntra lei discriminacions lingüisticas pòt pas èsser un subjècte seriós ni solament compatible amb lo respècte deis institucions francesas...
 
Lei sociolingüistas pioniers, de grands scientifics occitans e catalans coma Robèrt Lafont, Lluís Aracil o Rafael Ninyoles, tre leis ans 1960-70, an ben explicat que l’ideologia lingüistica dominanta assaja totjorn de dissimular o de minimizar lo conflicte lingüistic. Jean-Luc Mélenchon a revelat bèstiament lo conflicte dins un accès de colèra, Laetitia Avia o Felip Blanchet son aquí per lo minimizar.
 
Òm velha ben per que la dominacion dau francés contunhe, per que l’occitan rèste subordenat e per que tot aquel afaire se limite a una simpla anecdòta “d’accent”.
 
Dins lo futur, o espèri, l’occitanisme se revelharà de sa crisi actuala e sauprà trabalhar per leis objectius vertadiers. Mai luenh que l’“accent”, obrarem per l’usatge normau de la lenga d’òc e per la liberacion nacionala d’Occitània.