Opinion
Omenatge au pòble curd... e au confederalisme democratic
Per un instant, voudriáu quitar nòstra Occitània e sa sòrre e vesina Catalonha per agachar devèrs Curdistan. Me desencusaretz de non èstre pas especialista de la question, de saupre pauc de causas sus aquela nacion de la lenga dau grop iranian. En alestissent l'article, m'assabenti que de saberuts dison que lei curds sarián lei descendents d'un pòble conegut de l'Antiquitat, lei mèdes, e ja leis ellenistas ò leis istorians pensaràn ai famosei Guèrras Medicas qu'opausèron lei grècs coalizats a l'Empèri Pèrsa.
Tornem a nòstra epòca. Lei curds aurián pogut èstre comparables ais occitans s'aguessiam desvolopat nòstra consciéncia de pòble en servant nòstra lenga e nòstra cultura. Coma nosautres, son esparpalhats mai que mai entre quatre estats (Turquia, Siria, Iraq, Iran); coma nosautres jamai non an agut l'astre de s'unir dins una entitat politica que garentigue sa libertat e sa seguretat; coma nosautres, sa lenga coneis una diversificacion dialectala confòrme a son espandiment territoriau.
Mas eles, perque an pas patit lo malaür de l'assimilacion dins un estat centralizaire coma França, sabon encara quau son, mentre que nosautres, reduchs a quauquei miliers, subvrevivèm amb lo tresaur màger dau remembre gloriós mai tròp luenchenc de la civilizacion medievala. Quauqueis uns resistissèm, elei luchan, maugrat l'ostilitat generala que leis envòuta, amb la fòrça d'un pòble. E se nòstra Occitània pareis sovent abstracha, ben talament que d'unei an vougut qu'existiguèsse sus la carta coma region administrativa francesa, Curdistan es ja una realitat concreta per fòrça monde.
Curdistan serà jorn un estat? Quau o saup? Enterin, en Rojava, ja la cadena de television francoalemanda ARTE s'es interessat au projècte de societat curd dins un reportatge: ecologia, democracia dirècta, recèrca de l'egalitat, convivéncia entre comunautats que ne parlam sovent leis occitanistas sensa la viure de verai, tolerància dins una region dau Monde onte lo fondamentalisme musulman e lo jihadisme fanatic son pas luench, e pereu, coma un desfís a l'opression dei societats patriarcalas, de fremas que prenon lo poder e leis armas, valenteis amazonas de nòstre temps. Tot aquò de tot segur s'inspira dau confederalisme democratic que lo revendica lo PKK d'Abdullah Öcallan, òme secutat dempuei 19 ans dins lei presons turcas, mai me pensi qu'es un modèl de la portada universala, quand comprenèm que la necessitat absoluda es de trobar de mejans justs de se governar.
En Curdistan cresi que se podriá miralhar un projècte per Occitània, feminista, ecologista, democratic, egalitari, tolerant, anticentralista, e que lo defendrián volontiers aquelei que se mesfisan de l'Estat.
Tornem a nòstra epòca. Lei curds aurián pogut èstre comparables ais occitans s'aguessiam desvolopat nòstra consciéncia de pòble en servant nòstra lenga e nòstra cultura. Coma nosautres, son esparpalhats mai que mai entre quatre estats (Turquia, Siria, Iraq, Iran); coma nosautres jamai non an agut l'astre de s'unir dins una entitat politica que garentigue sa libertat e sa seguretat; coma nosautres, sa lenga coneis una diversificacion dialectala confòrme a son espandiment territoriau.
Mas eles, perque an pas patit lo malaür de l'assimilacion dins un estat centralizaire coma França, sabon encara quau son, mentre que nosautres, reduchs a quauquei miliers, subvrevivèm amb lo tresaur màger dau remembre gloriós mai tròp luenchenc de la civilizacion medievala. Quauqueis uns resistissèm, elei luchan, maugrat l'ostilitat generala que leis envòuta, amb la fòrça d'un pòble. E se nòstra Occitània pareis sovent abstracha, ben talament que d'unei an vougut qu'existiguèsse sus la carta coma region administrativa francesa, Curdistan es ja una realitat concreta per fòrça monde.
Curdistan serà jorn un estat? Quau o saup? Enterin, en Rojava, ja la cadena de television francoalemanda ARTE s'es interessat au projècte de societat curd dins un reportatge: ecologia, democracia dirècta, recèrca de l'egalitat, convivéncia entre comunautats que ne parlam sovent leis occitanistas sensa la viure de verai, tolerància dins una region dau Monde onte lo fondamentalisme musulman e lo jihadisme fanatic son pas luench, e pereu, coma un desfís a l'opression dei societats patriarcalas, de fremas que prenon lo poder e leis armas, valenteis amazonas de nòstre temps. Tot aquò de tot segur s'inspira dau confederalisme democratic que lo revendica lo PKK d'Abdullah Öcallan, òme secutat dempuei 19 ans dins lei presons turcas, mai me pensi qu'es un modèl de la portada universala, quand comprenèm que la necessitat absoluda es de trobar de mejans justs de se governar.
En Curdistan cresi que se podriá miralhar un projècte per Occitània, feminista, ecologista, democratic, egalitari, tolerant, anticentralista, e que lo defendrián volontiers aquelei que se mesfisan de l'Estat.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Sousteni li Curdes d'Iraq e de Surìo es bou. Soustenï la sècto mièjo-poulitico, mièjo-racketairo d'Öcalan es chicon mai.
« Tornem a nòstra epòca. Lei curds aurián pogut èstre comparables ais occitans s'aguessiam desvolopat nòstra consciéncia de pòble en servant nòstra lenga e nòstra cultura. »
E cossí o auriam complit, aqueste miracle, amb l'istòria de França subre l'esquina ?
Del temps que s'abausava la supremacia ottomana e que la glòria del país dominant demesissiá al Curdistan, França, al som de son espandida coloniala, teniá la plaça d'una de las principalas poténcias mondialas : de qué donavan aire, los nòstres valents Felibres, en comparason d'aquela insolenta subrepoténcia, dins las aurelhas dels nòstres grands, encara enfantons, que se vesián encloscats de nacionalisme francés fins a i pèrdre lenga, consciéncia e dingnitat subre los taulièrs de l'escòla dita "republicana" francesa ?
Benlèu Occitans e Curds se donan d'aire (e tròbi aquò fòrça onorific per nosautres), mas la França del començament del sègle XX non semblava gaire la Turquia ni l'Orient Mejan del meteis periòdi : e aquí jai probablament tota la diferéncia entre son que son venguts los Curds e çò que non sèm venguts.
Quò es pas ganhat enguera per los curds. Turquia e Iran que son surtits renforçats per la guerra contre Daesh e donc Israel, visan pas d'un bon uelh un estat curd autonome veire independent.
Que quò vòl dire un project per Occitania, feminista, ecologic, democratic, egalitari, tolerant, anticentraliste?
I a tròp d'adjectifs que son prestas a se divisar e se plumar entre eus. Mielhs vòl dire : a de que sers sciença e technologia si quò es per se plumar, se rivalisar, se far la guerra emben de las armas, materialas, psicologicas, electromanheticas, de mai en mai efficaças? si quò es per poluar, far dispareisser las espeças vegetalas o animalas?
Sem un tot pas una partida dau tot e lo problem es totjorn un problem de relacion : viure dins la patz e l'armonia o ben se far la guerra. Lo libre arbitre qu'avem sers nonmas a respondre a d'aquela question.
Sem tot simplament! aquò e pas autra causa. L'òm pòd pas imaginar qu'una jòuna dròlla disa :" sem una soris qu'a paur daus rats" Quand aurem prenguts conciença que lo poder de far la patz es en nos e pas chas los autres, l'umanitat aura fach un grand pas.
Un còp de mai lo GJ nos fai una analisa originala e comola d'esper. Òsca l'amic. E mercé.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari