Opinion
Quand a se sarra del son de ‘ò’
En mai de la règla ben coneguda de la ‑a finala atòna, que se pronóncia [ɔ] ‘ò’ dins un grand nombre de dialèctes occitans, existisson d’autras tendéncias, pus localizadas, ont una a tanben pòt evolucionar vèrs lo son [ɔ] o vèrs un son similar a [ɔ].
En auvernhat e lemosin
Dins cèrtas varietats localas d’auvernhat e de lemosin, la a situada abans l’accent tonic pòt passar del son [a] al son [ɒ]. Aquel son [ɒ] es intermediari entre [a] e [ɔ] ‘ò’.
Dins l’ensemble de l’auvernhat e del lemosin, la terminason ‑an, quand pòrta l’accent tonic e quand ten una ‑n muda, se pronóncia [ɔ] ‘ò’.
En lengadocian del nòrd
En lengadocian del nòrd, la letra a pòt passar de [a] a [ɔ] dins las posicions seguentas.
2) Quand a pòrta l’accent tonic e quand es seguida de n o m, passa de [a] a [ɔ].
4) Dins los vèrbs a, fa, va, formas conjugadas d’aver, far, anar, la a tonica pasa de [a] a [ɔ].
5) Dins la terminason del futur ‑rà, la à finala tonica pasa de [a] a [ɔ].
6) Enfin, tota terminason verbala prononciada [ˈan] en estandard general passa a [ˈɔw] en lengadocian del nòrd.
— Aital se fa dins los futurs en ‑ràn.
finissián [finiˈsjɔn > finiˈsjɔw]
batián [baˈtjɔn > bɔˈtjɔw]
parlarián[parlaˈrjɔn > pɔrlɔˈrjɔw]
finirián[finiˈrjɔn > finiˈrjɔw]
batrián[baˈtrjɔn > bɔˈtrjɔw]
serián [seˈrjɔn > seˈrjɔw]
De fenomèns similars existisson de manièra fòrça mai localizada dins certans parlars gascons e vivaroalpencs.
Totas aquestas pronóncias son perfièchament valablas, autenticas e respectablas.
Necessitan pas de cambiar l’ortografia dins la comunicacion escricha larga perque las règlas de lectura son pro claras.
(Qualques autors prepausèron de far de grafias pus localizadas mas aquelas modificacions escrichas semblan pas indispensablas; per exemple, aurián volgut cambiar an, fan, van, parlaràn, batián en áun, fáun, váun, parlaráun, batiáun. Ara, segon lo fondador de la nòrma classica, Loís Alibèrt, las ortografias unitàrias coma an, fan, van, parlaràn, batián sufison per rassemblar las pronóncias divèrsas.)
En auvernhat e lemosin
Dins cèrtas varietats localas d’auvernhat e de lemosin, la a situada abans l’accent tonic pòt passar del son [a] al son [ɒ]. Aquel son [ɒ] es intermediari entre [a] e [ɔ] ‘ò’.
abandonar = auv. lem. [abaⁿduˈna > ɒbɒⁿduˈna]
parlarem = auv. lem. [parlaˈreⁿ > pɒrlɒˈreⁿ]
parlarem = auv. lem. [parlaˈreⁿ > pɒrlɒˈreⁿ]
Dins l’ensemble de l’auvernhat e del lemosin, la terminason ‑an, quand pòrta l’accent tonic e quand ten una ‑n muda, se pronóncia [ɔ] ‘ò’.
lo pan = auv. lem. [lu ˈpɔ]
la man = auv. lem. [la ˈmɔ, lɒ ˈmɔ]
deman = auv. lem. [deˈmɔ]
occitan = auv. [ukʃiˈtɔ] = lem. [uksiˈtɔ]
italian = auv. lem. [itaˈljɔ, itɒˈljɔ]
(Ça que la, dins un pichon nombre de mots, la termisaon ‑an se pronóncia puslèu [ˈaⁿ] en auvernhat e lemosin: un an [yn ˈaⁿ], organ [urˈgaⁿ], Iran [iˈraⁿ], tobogan [tubuˈgaⁿ]...)
la man = auv. lem. [la ˈmɔ, lɒ ˈmɔ]
deman = auv. lem. [deˈmɔ]
occitan = auv. [ukʃiˈtɔ] = lem. [uksiˈtɔ]
italian = auv. lem. [itaˈljɔ, itɒˈljɔ]
(Ça que la, dins un pichon nombre de mots, la termisaon ‑an se pronóncia puslèu [ˈaⁿ] en auvernhat e lemosin: un an [yn ˈaⁿ], organ [urˈgaⁿ], Iran [iˈraⁿ], tobogan [tubuˈgaⁿ]...)
En lengadocian del nòrd
En lengadocian del nòrd, la letra a pòt passar de [a] a [ɔ] dins las posicions seguentas.
1) Quand a es abans l’accent tonic, passa de [a] a [ɔ].
abandonar[aβanduˈna > ɔβɔnduˈna]
parlarem [parlaˈren > pɔrlɔˈren]
parlarem [parlaˈren > pɔrlɔˈren]
2) Quand a pòrta l’accent tonic e quand es seguida de n o m, passa de [a] a [ɔ].
sang[ˈsaŋk > ˈsɔŋk, ˈsɔn]
cambra[ˈkambrɔ > ˈkɔmbrɔ]
cambra[ˈkambrɔ > ˈkɔmbrɔ]
3) Quand a pòrta l’accent tonic e qu’es seguida d’una -n finala muda, passa de [a] a [ɔ], coma en auvernhat e en lemosin.
lo pan [lu ˈpa > lu ˈpɔ]
la man [la ˈma > lɔ ˈmɔ]
deman [deˈma > deˈmɔ]
occitan [uksiˈta, utsiˈta > uksiˈtɔ, utsiˈtɔ]
italian [itaˈlja > itɔˈljɔ]
la man [la ˈma > lɔ ˈmɔ]
deman [deˈma > deˈmɔ]
occitan [uksiˈta, utsiˈta > uksiˈtɔ, utsiˈtɔ]
italian [itaˈlja > itɔˈljɔ]
(Ça que la, dins un pichon nombre de mots, la termisaon ‑an se pronóncia puslèu [ˈan] en lengadocian del nòrd: un an [yn ˈan], organ [urˈɣan], Iran [iˈran], tobogan [tuβuˈɣan]...)
4) Dins los vèrbs a, fa, va, formas conjugadas d’aver, far, anar, la a tonica pasa de [a] a [ɔ].
a [ˈa > ˈɔ]
fa[ˈfa > ˈfɔ]
va[ˈba >ˈbɔ]
fa[ˈfa > ˈfɔ]
va[ˈba >ˈbɔ]
5) Dins la terminason del futur ‑rà, la à finala tonica pasa de [a] a [ɔ].
parlarà [parlaˈra > pɔrlɔˈrɔ]
finirà [finiˈra > finiˈrɔ]
batrà [baˈtra > bɔˈtrɔ]
serà [seˈra > seˈrɔ]
finirà [finiˈra > finiˈrɔ]
batrà [baˈtra > bɔˈtrɔ]
serà [seˈra > seˈrɔ]
6) Enfin, tota terminason verbala prononciada [ˈan] en estandard general passa a [ˈɔw] en lengadocian del nòrd.
— Aital se fa dins los vèrbs an, fan, van, formas conjugadas d’aver, far, anar.
an[ˈan > ˈɔw]
fan[ˈfan > ˈfɔw]
van[ˈban > ˈbɔw]
fan[ˈfan > ˈfɔw]
van[ˈban > ˈbɔw]
— Aital se fa dins los futurs en ‑ràn.
parlaràn[parlaˈran > pɔrlɔˈrɔw]
finiràn[finiˈran > finiˈrɔw]
batràn[baˈtran > bɔˈtrɔw]
seràn [seˈran > seˈrɔw]
finiràn[finiˈran > finiˈrɔw]
batràn[baˈtran > bɔˈtrɔw]
seràn [seˈran > seˈrɔw]
— Tanben, [ˈɔn] passa a [ˈɔw] dins los imperfaches en ‑iáne dins los condicionals en ‑rián.
finissián [finiˈsjɔn > finiˈsjɔw]
batián [baˈtjɔn > bɔˈtjɔw]
parlarián[parlaˈrjɔn > pɔrlɔˈrjɔw]
finirián[finiˈrjɔn > finiˈrjɔw]
batrián[baˈtrjɔn > bɔˈtrjɔw]
serián [seˈrjɔn > seˈrjɔw]
De fenomèns similars existisson de manièra fòrça mai localizada dins certans parlars gascons e vivaroalpencs.
Totas aquestas pronóncias son perfièchament valablas, autenticas e respectablas.
Necessitan pas de cambiar l’ortografia dins la comunicacion escricha larga perque las règlas de lectura son pro claras.
(Qualques autors prepausèron de far de grafias pus localizadas mas aquelas modificacions escrichas semblan pas indispensablas; per exemple, aurián volgut cambiar an, fan, van, parlaràn, batián en áun, fáun, váun, parlaráun, batiáun. Ara, segon lo fondador de la nòrma classica, Loís Alibèrt, las ortografias unitàrias coma an, fan, van, parlaràn, batián sufison per rassemblar las pronóncias divèrsas.)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#14 OK, ai mesclat amb Agulhas.
#3 Per lo Cairàs : normalament a Sant-Veran "an" rèsta [ãŋ], levat de la posicion atòna en fin de vèrbs conjugats a la tresena persona dau plural ont vèn [ũŋ]. Totun, "an" es realizat [ẽŋ] a Chastèl e Vilavielha, e es realizat [ɔ̃ŋ] a Agulhas coma a Belins. La terminazon "-ián" vèn [jũŋ] (avián, aurián, etc).
#11 Lo passatge a tonic > o es diferent dau problèma estidiat dins l'article (l'a pretonic). Per info, se retòba en vivaro aipenc dins dos contextes ben particulars : tot au sud, Limon, Val Vermenanha, e valadas dau Quié (Monregalese) a l'infinitiu (Mandz'or a Limon, manj'o a Prea). Dins lo nòrd, entre Forés e Valadas Doira, Cluson, es au participe passat, per destriar lo masculin dau feminin (manjat/manjaa = manj'à/manj'o:, o l'inverse segon los luecs.
#10
Aquò me sembla logic : lo "a" non tonic s'afeblís en ''o''. Poirén mèmes díser qu'aquò explica lo passage de -a finau a ''-o'', p'rai? Aquò dit, belèu que vèn de mes influéncias perigòrdas .
#10 o sabi pas, benlèu si mas es pas dich. Caldriá tornar legir Ronjat per veire qué ne disiá. Per çò qu'es de la Val d'Aura, lo fenomèn es pas exactament lo meteis : la preséncia d'una consonanta nasala non i afècta solament la "a" tonica que a davant, mas egalament la "a" tonica que li ven darrièr : "anar" s'i pronóncia "anò". Es un fenomèn, me sembla, plan local.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari