Dins aquels temps d’aseptizacion, un fenomen vièlh coma lo monde es empachar de dire lo nom corrècte per parlar d’una Causa.
 
Va de la naissença fins a la naissença de movements. Cal que la frema fague ren de bruch: “capissètz, destorba las autras”. Alora mèton lèu la peridurala a la parturienta per l’ensucar, quitament se la vòl ren! (per las qu’an comparat, testimònian que lo còrs se remete rapidament sensa). Cal ren tocar la terra perqué la terra es bruta. E vito se méter de solucion idroalcolica disponibla en botelhons per la saca. E ne’n passo.
 
Per exemple dins d’autres domènis: “patoàs” per “lenga” e “occitan”, dins d’autres temps: los “Eveniments” d’Argeria per la “Guèrra de descolonizacion” d’Argeria.
 
E los “moviments socials” son los tèrmes per parlar de la revòlta dals gilecos jaunes e dal totim.
 
Es anormal d’anar fins a de passacarrièras amb de demostracions de fòrça (blocatges o quitament d’aver recors a la violença) per se far escotar. Mas sembla que dins aquel país, sigue coma aquò que pòsque foncionar (o non) dins lo rapòrt amb l’estat. E despí la “fondacion” oficiala, exemple primier de la presa de la Bastilha en 1789.
 
Mas avansh èra parier, tres jacarias reprimias per una que faria ben tombar un marrit senhor.
 
Se parla d’alhors de mai en mai dals “còrs intermediaris”, tèrm de mòda (per ieu es marrit un còup de mai coma parlar despí París de “Província”) per parlar dals eritiers dals còrs de l’Ancian Regime!
 
Definicion: “Gropes situats entre l’individú e l’Estat, independents e autonòmes, constituits naturalament o per acòrd deliberat per arribar a un objectiu comun: partits politics, entrepresas, sindicats, divisions administrativas dal territòri, cambras de comèrci e d’industria, associacions, grops de pression...”
 
Se parla d’inegalitats socialas, economicas. Nosautres sabèm ce que son las inegalitats lingüisticas.
 
Gardiatz lo tractament diferenciat anormal entre lenga còrsa e lenga occitana, pasmens amboas partajaias per de ciutadans de França. Trobatz normal que las pressions diversas de la societat civila coma de grops militarizats còrsos aguèsson ajuat al respèct de la lenga e cultura còrsas? Non! De qu’es donat per la lenga occitana pacifica, moribonda!?
 
De segur, i es de tot dins aquel moviment. De revendicacions socialas, politicas, economicas. Un revisionisme istoric revendicat per quarques messatges sus de cartons de “galleses encolerits” (en respòsta als “galleses refractaris”). Una vision imperialista de l’istòria de l’estat que fa lo juec dals extrèmas, en periferia dal moviment per astre.
 
Bordelizacion parlan los qu’exageran. Vandalisme d’autres.
 
Mas las questions de fons i son ben. Cambiar.
 
Me tòrna en tèsta las paraulas de Rocard, qu’an totjorn gaire de resson mediatic mas qu’an ben una illustracion ambals gilecos jaunes. “França s’es creaia en destrurre 5 culturas: lo Breton, l’Occitan, l’Alsacian, lo Còrse e lo Flamenc. Sèm lo solet estat d’Euròpa qu’es la creacion militara d’un estat non omogenèu. Fa que França es dificila de governar encuei. Explica nòstra dificultat dins las reformas, nòstra lentor”
   
E i es ben un sosten de la populacion. Lo movement es ren divisat fins a l’amorçar. E lo mond fa la diferéncia entre gilecos jaunes e sacamands (que la violença es de segur condemnabla). Alora coma far?
 
Una frasa m’a tustaia. “Avèm sotaestimat lo besonh de nòstres conciutadans de pilhar paraula, de dire lors dificultats e d’èstre associats a la construccion de solucions”... [Nous avons sous-estimé le besoin de nos concitoyens de prendre la parole, de dire les difficultés qui sont les leurs et d’être associés à la construction des solutions] cf. lo pòrta paraula dal Govèrn Benjamin Griveaux, aquesto dimenge.
 
De qué èstre estomegat, non?
 
Far de politica politiciana, non. Mas de decisions que vos impactan, qual se’n chautaria!? Calria èstre suicidari. Es ver que lo monde precari a gaire de temps autre que se preocupar de la sieu subrevita. Es per aquò qu’es un moviment important. An pres lo temps de se far visibles.
 
Lo monde vòlon far creire que los gents vòlon èstre encara als òrdres dins un partit politic? Passar lor temps a picar de las mans a de discorses dals autres e pegar d’afichas per de luenhes candidats? Es escondut sota la frasa vengüa un mantra: “los gents son plus interessats per far de politica, per militar”.
 
Segur que non. 
 
Mas vòlon agir dins las decisions, es que de normalitat. La politica al sens nòble se fa al quotidian. Per viure ensèm. L’eleccion en AG de representants dals gilecos jaunes a Tolosa es un bòn exemple. Los liceans e estudiants que dònan lor avejaire sus la reforma dal Bac e dal pòst Bac (ParcourSup), es positiu, non?
 
Sus France Culture un intervenent parlava de sostenir la democracia dal terren, los cònsols qu’an de mai d’òbra e de mens de means. Mai de trabalh ambal terren e mens de conciliabules a París. Un autre de vénder de bens daurats de l’estat per anar trabalhar dins de burèls coma los trabalhaires classics.
 
La democracia nòstra deuria èstre coma en los cantons soïsses amb referendum populars e iniciativa de leis. Mas lo pòble fa paur, es perilhós e tèsta baissaia dins çò que fa? E la rason es dins los eleits? De segur, per decidar, cal aver totas las informacions en man.
 
En plen moment caud dals gilecos jaunes, un politic a ja dich qu’èra impossible de far coma en Soïssa. E cu lo crei? Aquel que vòl ben li donar de credit.
 
S’es totjorn elegit. Mas benlèu qu’aurà ben un paracasüa en recuperar un pòste dins l’entrepresa familiala o per la ret dals amics. Son totjorn de combàter las inegalitats.