Opinion
Desapitem las reboridas I: “cau minjar equilibrat”
Una “reborida” es una idèa que tornam díser plan sovent mès per tradicion que non pas per rason. Causas qu’am ausidas dempuèi l’enfança, a còps ditas peus pairs, e que tenguèm per vertadèras sense de’s demandar s’ac son. Se pòt diser tanben aquò dessús, mes es mès long: “Boridas e reboridas”.
Es interessant que talas idèas sian questionadas. Entre “Cau aténguer duas oras de deverzuda abans de’s banhar” o “Se cau brossar las dents verticalament”, i a d’autas causas que son mès importantas pr’amor que pertòcan la santat publica. Se disèm que “cau minjar equilibrat”, aquò vos pòt semblar senat. E totun, aquesta frasa, mau interpretada, pòt estar l’encausa de desaplom alimentari.
Es pas faus en se medish, mes la diferéncia es que se compreng coma “cau minjar repaishes equilibrats”. Es aquí l’error. Un repaish “equilibrat”, aquò voleré díser:
Vesèm aidament que tot aquò, quitament s’es “equilibrat” es fòrça tròp. Abans que l’òmi comence d’anar quèrrer son minjar au subermercat, es a díser i a pauc dens l’escala deu temps, l’alimentacion cambiava fòrça d’una sason a l’auta. Los besonhs e las possibilitats èran pas los medishes per l’estiu que non pas per l’ivèrn. Es per aquò que cau despartir meslèu l’equilibre sus un mes, benlèu sus una annada, que non pas sus un sol repaish.
Se minjatz dus repaishes “equilibrats” lo jorn, minjatz mès de dus còps çò que’vs cau, haut o baish 2,5 tròp, çò qu’es lo cas dens lo paises industrializats. Aquò’s l’encausa de numerosas malautias.
Sabètz tanben que los besonhs umans de nutricion cambian segon l’edat, lo sèxe, l’activitat fisica, la vitalitat nerviosa, la capacitat d’assimilacion, etc …
De mès, nos sèm apercebuts qu’uns aliments citats mès haut son pas tan bons ende la santat e que’n calèva pas abusar. Atau la carnsalda estoc recentament declarada cancerigèna per l’Organizacion Mondiala de la Santat. Segon eths, minjar ventresca es tan dangerós que fumar tabat. La lèit, de son costat, es pas mès recomendada endeus adultes (problèmas d’osteoporòsi).
Am tanben comprés que la combinason entre eths pòt estar marrida ende còs uman. La pièger es solide la de: proteïnas (carn, peish, fromatge) + glucides complèxes (pastas, ris, pan).
Nos cau doncas mauhisar de çò que’s ditz maquinalament e nos tornar entresenhar au lum de las descobèrtas e de l’avançament de las coneishenças. Sabi totun que pòt tanben destorbar lo monde pr’amor qu’es pas aisit de reconéisher qu’am cresut com corau causas qu’èran pas vertadèras. Mes es atau que podèm progressar.
Benlèu vau daubrir una pagina Facebook nomentada “Desapitem las reboridas”, ende poder debàter publicament en occitan de las idèas “deu còrn deu huec”, sia las idèas totas prèstas. L’anonciarèi dens un article venent.
Es interessant que talas idèas sian questionadas. Entre “Cau aténguer duas oras de deverzuda abans de’s banhar” o “Se cau brossar las dents verticalament”, i a d’autas causas que son mès importantas pr’amor que pertòcan la santat publica. Se disèm que “cau minjar equilibrat”, aquò vos pòt semblar senat. E totun, aquesta frasa, mau interpretada, pòt estar l’encausa de desaplom alimentari.
Es pas faus en se medish, mes la diferéncia es que se compreng coma “cau minjar repaishes equilibrats”. Es aquí l’error. Un repaish “equilibrat”, aquò voleré díser:
— Feculents endeus glucides.
— Produits animaus ende las proteïnas.
— Un pauc d’òli endes lipides.
— Legumatge endeus micronutriments.
— Produits leitèrs.
— Fruta.
— Produits animaus ende las proteïnas.
— Un pauc d’òli endes lipides.
— Legumatge endeus micronutriments.
— Produits leitèrs.
— Fruta.
Vesèm aidament que tot aquò, quitament s’es “equilibrat” es fòrça tròp. Abans que l’òmi comence d’anar quèrrer son minjar au subermercat, es a díser i a pauc dens l’escala deu temps, l’alimentacion cambiava fòrça d’una sason a l’auta. Los besonhs e las possibilitats èran pas los medishes per l’estiu que non pas per l’ivèrn. Es per aquò que cau despartir meslèu l’equilibre sus un mes, benlèu sus una annada, que non pas sus un sol repaish.
Se minjatz dus repaishes “equilibrats” lo jorn, minjatz mès de dus còps çò que’vs cau, haut o baish 2,5 tròp, çò qu’es lo cas dens lo paises industrializats. Aquò’s l’encausa de numerosas malautias.
Sabètz tanben que los besonhs umans de nutricion cambian segon l’edat, lo sèxe, l’activitat fisica, la vitalitat nerviosa, la capacitat d’assimilacion, etc …
De mès, nos sèm apercebuts qu’uns aliments citats mès haut son pas tan bons ende la santat e que’n calèva pas abusar. Atau la carnsalda estoc recentament declarada cancerigèna per l’Organizacion Mondiala de la Santat. Segon eths, minjar ventresca es tan dangerós que fumar tabat. La lèit, de son costat, es pas mès recomendada endeus adultes (problèmas d’osteoporòsi).
Am tanben comprés que la combinason entre eths pòt estar marrida ende còs uman. La pièger es solide la de: proteïnas (carn, peish, fromatge) + glucides complèxes (pastas, ris, pan).
Nos cau doncas mauhisar de çò que’s ditz maquinalament e nos tornar entresenhar au lum de las descobèrtas e de l’avançament de las coneishenças. Sabi totun que pòt tanben destorbar lo monde pr’amor qu’es pas aisit de reconéisher qu’am cresut com corau causas qu’èran pas vertadèras. Mes es atau que podèm progressar.
Benlèu vau daubrir una pagina Facebook nomentada “Desapitem las reboridas”, ende poder debàter publicament en occitan de las idèas “deu còrn deu huec”, sia las idèas totas prèstas. L’anonciarèi dens un article venent.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Reborida (gascon)= reboulida (lang) del latin búllere ?
Pòdrm tabé considerar qu'es bon de minjar equilibrat en tèrme de nutriments e pas d'aliments.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari