Opinion
Gilets jaunes: l’entrevista
Sèm dejà a la quatorzau dimenjada de luta deus Gilets Jaunes e me soi dit que benlèu èra lo bon moment ende se n’anar a lor encontre. Sustot qu’a costat de mon ostau i a un giratòri on son presents dempuèi la debuta deu movement, es a díser lo 17 de noveme de 2018. Un “vira-l’ase” istoric, doncas.
Lo giratòri, situat a Tornafuèlha, es apelat lo de la SOCAMIL, pr’amor qu’i a aquiu un entrepaus que los Gilets Jaunes an bloquejat un momentòt, e que los vielhs tolosans se bremban devath lo nom d’ESCOLAN. I arribi lo dissabte de vrèspe, quan la màger part son a manifestar au centre de Tolosa.
Un pauc mens d’un detzenat de personas son “de guarda” a costat de l’ostalòt de husta qu’an bastit pauc a pauc dambe materiau de recuperacion. Au demiei, un dròlle. Me presenti en tot díser que soi de Tornafuèlha e qu’escrivi articles dens un jornalet occitan sus la telaranha. Sentissi pas de tira un gran interés, e benlèu un tròç de maufisança.
Comenci de charrar dambe un coble que sembla plan daubèrt a l’escambi. Pòdon pas respóner a mas questions practicas sus lo giratòri pr’amor que son navèths arribats deu Perget, qu’es un barri de Colomièrs. Se que non lo devís s’engatja dirèctament sus la politica. Lor motivacion pregonda es que’s son apercebuts (“tardivament”, semblan quasi de se’n desencusar) de çò “qu’en França i a pas de Democracia”. Es aquò que’us hascoc rejúnher lo movement. Aparentament son meslèu d’esquèrra e la question de l’esluenhament deu poder, deu regime centralizat e monarquic les tarabusta. Sentissi una presa de consciéncia que qualificarí de libertària.
Un concèpte m’a semblat totun prénguer importància end’eths, es lo deu reget de l’Union europenca coma es ara, e l’enveja d’un “Frexit”, justificat peu hèit que mès una entitat politica es grana, mens la Democracia a possibilitats de s’exprimir. Sentiscoc pas nat sentiment de superioritat nacionalista franchimanda dens aqueste caminament intellectuau, mes una recèrca de jutícia politica.
Una veitura s’estanca. Es un tipe que’us veng portar un brave sacàs de pans ende, au mens, un quarantenat d’Espanhòus (expression de mon infança). Lavetz m’aprèssi d’aqueste que recep lo pan e que m’estoc designat peus autes com un “ancian” de la SOCAMIL. Un barbut d’un cinquantenat d’annadas a qui n’èi quitament pas demandat lo nom petit ende l’espaurir pas, pr’amor de ma presentacion de “jornalista” que veng per una entrevista. Plan lèu totun se hè mès hidançòs e compreng que soi pas aquí ende’us desossar coma ac hè BFM-TV.
Me ditz que son un cinquantenat a’s relaiar. Demandi s’i a una mena de planning end’assegurar una preséncia o se lo monde veng quan pòt. Ça’m respon que son totis haut o baish caumaires e doncas i a tostemps quauqu’un deu matin de d’ora dinc a la nueit. Es vertat, l’èi verificat a cada còp que passi, quina que sia l’ora.
Segon eth, los policièrs passan cada jorn e … son dambe eths, les sostenguen. Es vertat que lo giratòri estoc pas encara evacuat lavetz que d’autes ac estón i a bèra pausa. Me ditz tanben qu’avant èra sus l’autopista on passava sas nuèits au nivèu deu peatge. Sovent de nueit receboc las confidéncias de las fòrças de l’òrdi que’us balhavan lor sosteng.
Son devís èra fòrça mès apujat sus las dificultats de víver d’un caumaire o d’un “trabalhador paure”. L’existéncia d’aquesta darrèra categoria de monde pròva plan, segon jo aqueste còp, que lo sistèma fonciona pas mès. Sentiscoi clarament qu’anava pas floishar pr’amor que vesèva pas auta solucion a sa vida. A cinquanta ans, cercar trabalh es una jòga, ça’m digoc. Eth mia un combat ende la dignitat.
L’encontre estoc meslèu brac, mes intense. Luenh de las reboridas que servissen los mèdias màgers, èi trobat monde d’una incresibla normalitat, sense òdi ni violéncia dens lo devís, mes motivats per una volontat de hèr bolegar la societat.
Èi sentit qu’an totun la cranhença d’aver “hèit tot aquò ende ren” se s’i escaden pas, mes jo pensi qu’an dejà ganhat la batèsta de hèr soscar lo monde a com fonciona nòsta societat e hèr ausir sus platèus de television debats qu’aurí pas jamès imaginats possible i pas qu’un an.
E end’aquò, disi “òsca”.
Lo giratòri, situat a Tornafuèlha, es apelat lo de la SOCAMIL, pr’amor qu’i a aquiu un entrepaus que los Gilets Jaunes an bloquejat un momentòt, e que los vielhs tolosans se bremban devath lo nom d’ESCOLAN. I arribi lo dissabte de vrèspe, quan la màger part son a manifestar au centre de Tolosa.
Un pauc mens d’un detzenat de personas son “de guarda” a costat de l’ostalòt de husta qu’an bastit pauc a pauc dambe materiau de recuperacion. Au demiei, un dròlle. Me presenti en tot díser que soi de Tornafuèlha e qu’escrivi articles dens un jornalet occitan sus la telaranha. Sentissi pas de tira un gran interés, e benlèu un tròç de maufisança.
Comenci de charrar dambe un coble que sembla plan daubèrt a l’escambi. Pòdon pas respóner a mas questions practicas sus lo giratòri pr’amor que son navèths arribats deu Perget, qu’es un barri de Colomièrs. Se que non lo devís s’engatja dirèctament sus la politica. Lor motivacion pregonda es que’s son apercebuts (“tardivament”, semblan quasi de se’n desencusar) de çò “qu’en França i a pas de Democracia”. Es aquò que’us hascoc rejúnher lo movement. Aparentament son meslèu d’esquèrra e la question de l’esluenhament deu poder, deu regime centralizat e monarquic les tarabusta. Sentissi una presa de consciéncia que qualificarí de libertària.
Un concèpte m’a semblat totun prénguer importància end’eths, es lo deu reget de l’Union europenca coma es ara, e l’enveja d’un “Frexit”, justificat peu hèit que mès una entitat politica es grana, mens la Democracia a possibilitats de s’exprimir. Sentiscoc pas nat sentiment de superioritat nacionalista franchimanda dens aqueste caminament intellectuau, mes una recèrca de jutícia politica.
Una veitura s’estanca. Es un tipe que’us veng portar un brave sacàs de pans ende, au mens, un quarantenat d’Espanhòus (expression de mon infança). Lavetz m’aprèssi d’aqueste que recep lo pan e que m’estoc designat peus autes com un “ancian” de la SOCAMIL. Un barbut d’un cinquantenat d’annadas a qui n’èi quitament pas demandat lo nom petit ende l’espaurir pas, pr’amor de ma presentacion de “jornalista” que veng per una entrevista. Plan lèu totun se hè mès hidançòs e compreng que soi pas aquí ende’us desossar coma ac hè BFM-TV.
Me ditz que son un cinquantenat a’s relaiar. Demandi s’i a una mena de planning end’assegurar una preséncia o se lo monde veng quan pòt. Ça’m respon que son totis haut o baish caumaires e doncas i a tostemps quauqu’un deu matin de d’ora dinc a la nueit. Es vertat, l’èi verificat a cada còp que passi, quina que sia l’ora.
Segon eth, los policièrs passan cada jorn e … son dambe eths, les sostenguen. Es vertat que lo giratòri estoc pas encara evacuat lavetz que d’autes ac estón i a bèra pausa. Me ditz tanben qu’avant èra sus l’autopista on passava sas nuèits au nivèu deu peatge. Sovent de nueit receboc las confidéncias de las fòrças de l’òrdi que’us balhavan lor sosteng.
Son devís èra fòrça mès apujat sus las dificultats de víver d’un caumaire o d’un “trabalhador paure”. L’existéncia d’aquesta darrèra categoria de monde pròva plan, segon jo aqueste còp, que lo sistèma fonciona pas mès. Sentiscoi clarament qu’anava pas floishar pr’amor que vesèva pas auta solucion a sa vida. A cinquanta ans, cercar trabalh es una jòga, ça’m digoc. Eth mia un combat ende la dignitat.
L’encontre estoc meslèu brac, mes intense. Luenh de las reboridas que servissen los mèdias màgers, èi trobat monde d’una incresibla normalitat, sense òdi ni violéncia dens lo devís, mes motivats per una volontat de hèr bolegar la societat.
Èi sentit qu’an totun la cranhença d’aver “hèit tot aquò ende ren” se s’i escaden pas, mes jo pensi qu’an dejà ganhat la batèsta de hèr soscar lo monde a com fonciona nòsta societat e hèr ausir sus platèus de television debats qu’aurí pas jamès imaginats possible i pas qu’un an.
E end’aquò, disi “òsca”.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#2 "anar dreit *dins la paret" : anar dreit A la paret
*bloquejar: BLOCAR (en castelan Bloquear es la manièra normala modèrna de formar de vèrbs novèls. En catalan e occitan e-ejar es un sufix frequentatiu)
*esluenhament: eslunhament, alunhament (lo diftòngue tòca solament las formas conjugadas)
*europenc: europèu (seria com díser en francés "europien")
hidançós
*planning: planificacion
*incresibla: incresabla
Anecdòta
Le sèr del ressopet a la cabana del redond, venguèren una còla de gojats, de familhas macronistas, un pauc empegats e estonats d'i véser pas de monde alcolizat...
Quand diguèren que i'aviá saique de jelosia dins le movement, les-i fosquèt respondut qu'èra pas question de cambiar de trin de vita, mès rèn que poder fenir le mès, que se que de non, aquò fariá que desplaçar le problèma.
Òsca, Joan-Marc Leclercq ! Moralitat, se volètz conéisser los Gilets jaunes, sas revendicacions e sas motivacions, amorçatz definitivament la television e las radios dominantas, ficatz la prensa escrita dominanta al fòc, e venètz suls giratòris e dins las manifestacions. Aquí, mai que de jutjar sense saber qui ni qué ni perqué, coneisseretz l'actualitat viva de la dereliccion ultraliberala impausada pels tractats europèus. Sauretz cossí los governaments successius de l'estat francés (e aitanplan espanhòl) que, de dreita (!) o d'esquèrra (?), nos impausan sistematicament la vision del mond de Milton Friedman : lo neoliberalisme mondializat. 30 ans de dominacions unilaterala d'aqueste fòrma de gestion economica nos menan dreit dins la paret d'una societat sense objectiu, sense chuc ni muc, sense rason d'èsser, sense cap significacion. Auriam perdut "lo sens de l'esfòrç" ??? Mas desfòrçes per far qué, se que non enriquir los rics en s'apaurissent sempre mai, dins una precaritat totjorn creissenta ? Lo Friedman, que s'ane far brandar pel fòc de Carnaval ! E quitarem atal de far los torns de giratòris, de plaças e de centre-ciutats, mas pas abans…!
Un brave article de reportatge e d'enquista sociala.
Le redond de la SOCAMIL es un punht de convivialitat resistenta e digna.
Se l'occitanisme va a la causa sociala, ella i vendrà en retorn.
De far sègre d'un resson de l'article sul redond e le senhalar suls sits GJ de Facebook.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari