Shlomo Sand es un istorian israelian, professor d’istòria contemporanèa a l’universitat de Tel Aviv. Es sustot conegut per son obratge polemic escrit en 2008 devath lo títou: “Com lo pòble jusiu estoc inventat” dens lo quau privilègia la teoria de conversions au judaïsme fàcia a la de la soca comuna e de l’exili. Aquesta òbra estoc l’encausa de numerosas controvèrsias, mès que mès vengudas de la dreta extrèma e deu poder israelians.
 
Aquí, dens las tres cent paginas de “Calabrun de l’istòria” (editat en çò de Flammarion, coleccion “Champs”) se pausa la question de saber se cada escrit istoric seré pas “ideologicament mercat”. Sa responsa es, “òc”, sense esitacion. Denóncia çò qu’apèra “las mitologias nacionalas modèrnas”, que hèn de l’istorian “lo prèste de la memòria collectiva e lo haure de las identitats nacionalas.”
 
Sand a seguit una part de sons estudis a París e illustra sovent son devís sus l’istoriografia (l’istòria de l’escritura de l’istòria) dambe exemples trobats dens l’Estat francés, màgerment au moment quan cau aprestir la guèrra contra Alemanha a la debuta deu sègle XX-au e doncas bastir un roman nacionau. Tot çò que ditz pòt pas que trobar un rebomb pregond dens lo biais dambe lo quau l’istòria “de França” es hargada e ensenhada aus pichons occitans (mes tanben bretons, còrses, alsacians, etc …).
 
Dens son obratge fòrça cultivat e incresiblament documentat, revirat de l’ebrèu per Michel Bilis, l’istòrian a deishat una plaça de las beròias a duas òbras que’ns pertòcan particularament, de saber “Lo retorn de Martin Guèrra” (segon lo líber de l’istoriana canadiana Natalie Zemon Davis)  e “Montalhós vilatge occitan” d’Emmanuel Leroy Ladurie. Los cita coma elements fòrça importants dens lo biais navèth d’escríver l’istòria apareishut dens las annadas 70, aperat “micrò-istòria”.
 
En tot citar màgerment l’alemand Friedrich Nietzsche (que s’es acarat aus istorians bastidors de la mitologia alemanda dambe la mira de l’unitat politica) e l’italian Benedetto Croce (non pas estipendiat peu poder com estoc Jules Michelet dens l’Estat francés), n’arriba a la conclusion que pòt semblar susprenenta, que “fin finala, lo recit istoric es un produit de l’imaginacion e non pas de la sciéncia.”
 
Jo medish n’èra arribat un jorn a’m demandar se l’istòria existissèva vertadèrament o pas, e soi plan content de trobar aquí una responsa scientifica de la part d’un especialista. Com ac ditz, l’istorian a remplaçat dens la societat modèrna lo posoèr de la societat primitiva e lo prèste de la societat anciana dens son prètz-hèit de hargar una identitat que servís de ligam a la comunitat de la quala es encargat.