Opinion
Occitan, lenga del silenci?
Benlèu sabètz que lo latin classic e lo grèc ancian an cadun de pronóncias dichas restituidas? Segon las òbras dels gramaticians, compreses los de l'Antiquitat, es possible de saber, mai o mens, cossí prononciavan respectivament Ciceron son latin o Platon son grèc. En tèrras francesas, ça que la, sonque es generalizada la del latin, mas amb de francizacions que fan en particular pèrdre l'accent tonic e la diferéncia de longor de las sillabas; quand ensenhi lo grèc, assagi de seguir las convencions de la pronóncia restituida e de rompre aital amb l'òrra tendéncia de prononciar au e eu coma se foguèsson las vocalas francesas de château e peureux.
D'unes poirián trobar van de voler reviscolar de lengas sortidas de l'usatge normal dempuèi de longs sègles. La glèisa romana pronóncia ara son latin amb l'accent italian, e lo grèc modèrne ten un sistèma fonologic tras que desparièr del de son estat antic. O respècti pasmens e o entendi coma una reaccion a una realitat: lo latin classic e lo grèc ancian son ara de lengas del silenci. Se legisson, se traduson, mas quasi jamai se parlan pas.
Òr, vòli pas que l'occitan siá el tanben una lenga del silenci. Aquí ont vivi, fòra de l'ostal e de las leiçons de provençal que doni dins mon collègi, l'occitan es per ieu una lenga del silenci. O es quand vos escrivi aquesta nuèch mentre que m'agradariá mai de parlar amb vosautres. O es quand me recòrdi que l'occitan a pas jamai fach partida de mon entorn pròche o luenchenc durant mon enfança e mon adolescéncia. O es quand corregissi d'articlesde Jornalet sens que degun me parle en occitan a mon costat. O es quand vau per carrièras, ont ausissi sonque lo francés, e de còps l'arabi o l'amazigh. O es quand constati que los panèls d'intrada de ma vilòta son muts: i es escrich en grafia de Romanilha Pèiro Lato, mas quasi degun sap pas çò que dison ni perque o dison. Son pas pus de mots occitans, son de letras mudas.
Al fons, volèm de verai que la lenga nòstra emplisca tornarmai nòstras carrièras e nòstres ostals? Encara uèi fòrça occitanistas discutissèm de grafia, de signes escriches, mas desmembram que sens la paraula viva, aquestes signes escriches son letras mudas, son letras mòrtas. Dins los diccionaris occitans, ont son las transcripcions foneticas indispensablas a tota lenga que se vòlga pas del silenci? Lors autors nos farián aital la confession que val pas la pena de las marcar? Qu'es pas util de prononciar exactament una lenga se l'escrivèm e la legissèm abans de la parlar e de l'ausir?
Son doas lengas del silenci, lo latin, puèi lo grèc, que m'an menat a l'amor dels mots, mas los mots los vòli pas coma letras mudas e mòrtas, los desiri vius.
D'unes poirián trobar van de voler reviscolar de lengas sortidas de l'usatge normal dempuèi de longs sègles. La glèisa romana pronóncia ara son latin amb l'accent italian, e lo grèc modèrne ten un sistèma fonologic tras que desparièr del de son estat antic. O respècti pasmens e o entendi coma una reaccion a una realitat: lo latin classic e lo grèc ancian son ara de lengas del silenci. Se legisson, se traduson, mas quasi jamai se parlan pas.
Òr, vòli pas que l'occitan siá el tanben una lenga del silenci. Aquí ont vivi, fòra de l'ostal e de las leiçons de provençal que doni dins mon collègi, l'occitan es per ieu una lenga del silenci. O es quand vos escrivi aquesta nuèch mentre que m'agradariá mai de parlar amb vosautres. O es quand me recòrdi que l'occitan a pas jamai fach partida de mon entorn pròche o luenchenc durant mon enfança e mon adolescéncia. O es quand corregissi d'articlesde Jornalet sens que degun me parle en occitan a mon costat. O es quand vau per carrièras, ont ausissi sonque lo francés, e de còps l'arabi o l'amazigh. O es quand constati que los panèls d'intrada de ma vilòta son muts: i es escrich en grafia de Romanilha Pèiro Lato, mas quasi degun sap pas çò que dison ni perque o dison. Son pas pus de mots occitans, son de letras mudas.
Al fons, volèm de verai que la lenga nòstra emplisca tornarmai nòstras carrièras e nòstres ostals? Encara uèi fòrça occitanistas discutissèm de grafia, de signes escriches, mas desmembram que sens la paraula viva, aquestes signes escriches son letras mudas, son letras mòrtas. Dins los diccionaris occitans, ont son las transcripcions foneticas indispensablas a tota lenga que se vòlga pas del silenci? Lors autors nos farián aital la confession que val pas la pena de las marcar? Qu'es pas util de prononciar exactament una lenga se l'escrivèm e la legissèm abans de la parlar e de l'ausir?
Son doas lengas del silenci, lo latin, puèi lo grèc, que m'an menat a l'amor dels mots, mas los mots los vòli pas coma letras mudas e mòrtas, los desiri vius.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Dién de païs ounde la lingo'i morto coumo lou Lengodò, i o pas piu ris à faire.
Mas se voulet parla vous sufis de bouta dién vouste francés de courtos frasos esclamativos :
"Vai plèure" "Allez, vaqui la ciro !" "Qué me fazet aqui ?" ou plus long
"Qué me fazet aqui
De chat ou de lapi ?"
C'est petite phrase que j'ai inventée sonne comme une formule ancienne et marche très bien pour que mes interlocuteurs me parlent en auvergnat.
Evidemment il faut bien la prononcer :
"ké fajét aki /atyi
Dé tcha ou de lapi ?"
Si vous commencez par des "ké fazètz .... " c'est définitivement foutu.
Bien sûr si vous voulez parler en occitañol referencial, larg, central.... vous direz "ba plòure" et on vous considérera comme un fada. Vous direz "cal bèn" au lieu de "tshaw bi" et on vous regardera comme un martien.
Si vous dites "la mountanho" et pas "la mountonho" vous avez intérêt à parler provençal après sinon vous serez ma vu.
Bien sûr, perdez l'habitude de dire "putain" "fait chier" mais dites "ficre !" pour quelque chose d'étonnant "macarèl, l'ase me fouto !" et si vous êtes Gascon "Diou Bibant!"
Vole precisa qu'acò marcho se parla chicon de vizi. Pas la peno d'ensaja lou gascou en Auvërnho ni soulomen lou rouergat.
ço que coumto es l'autenticitat.
Si vous faites des Z et des S français, vous êtes foutu.
Si vous dites "la boutz" au lieu de "la bou" pareil
Si vous ne respectez pas la prononciation syntaxique vous êtes foutu
[l'amik de ma filyo] la section KD vous dénoncera comme "occitan" donc débutant, donc prétentieux et "vilaud"
Pareil si vous dites èspèri au lieu de [içhpèri], [bèr] au lieu de [bir] vërd.
Bien sûr évitez le catalanisme "quin" et le francisme "qual". Dites "quone" (quane à Montpellier) ou quonhe, forme plus récente refaite à partir du féminin "quonho ?"
Excelent ! una lingo se parlo. En Nalto Auvërnho la parlan, la parli ammé lou medici, ammé li vizis, ammé d'amïs indacon mai dién lou departoment quand nous visitan.
De sigur parlan la lingo la mai dialectauo que sàio, la lingo vivento.
L'aute jour vouliat "una lenga comuna", mas una lingo coumuno s'escrìu, se parlo pas.
Chau chausi, parla l'ouvirnhat qu'es vivent ou escrìure una lingo que li Catalôs d'Esponho poudraun legi mas pas lis Auvirnhats !
Ne parlan pas mèi occitan pendent que la nosta lenga es a crebar ! Vergonha !
Les ostals de retirada son un conservatori vivent inexpleitat de la lenga...
Rompedura generacionala, culturala, sociala ?...
Desconneccion grafia/paraula
Les darrièrs Occitans natius son pas estats letrats en occitan, quand les nòu-Occitans ne son desparaulats.
La lenga, les ancians la practican mentalament, que s'escapan a bèlls còp, qualques paraulas ...
Ne caleria pauc per que ne sortèssen mai, a condicion de se liberar la paraula entre se.
Per quant als nòu-Occitans...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari