Opinion
Placa, placar, placard: una origina neerlandesa?
En occitan, lo vèrb placar e lo nom femenin placa coneisson de formas correspondentas dins las autras lengas romanicas: en francés plaquer e plaque; en italian placcare e placca; en portugués placar e placa; en catalan aplacar (en rugbi placar) e placa; en espanhòl placar (en rugbi) e placa; en romanés a placa e placă...
L’etimologia que s’accèpta de costuma es qu’aqueles mots romanics venon del vèrb neerlandés placken que significa “enduire, petaçar, empegar”. Coma lo francés es la lenga romanica mai vesina del neerlandés, los filològs s’acòrdan per dire que la racina neerlandesa placken intrèt en francés abans que las formas francesas plaquer e plaque se difusèsson vèrs d’autras lengas romanicas. En francés, lo vèrb plaquer apareguèt dins los tèxtes al sègle 13, per contra lo nom femenin la plaque apareguèt al sègle 16. Las autras lengas romanicas seguiguèron.
Mas en occitan, aquel scenari fonciona pas facilament. D’efièch, lo nom femenin la placa apareguèt en occitan medieval classic tre lo sègle 13, longtemps abans la forma francesa la plaque del sègle 16. Dins lo diccionari etimologic FEW (tòme 16, pagina 631, nòta 12), lo grand lingüista Walther von Wartburg admet qu’aquò es un mistèri: “Es incomprensible qu’aquel substantiu pòsca aparéisser en occitan tan d’ora” (dins lo tèxt originari en alemand: “Es ist unverständlich, wieso dieses subst. so früh im occit. auftauchen kann”).
Poiriam jogar e far d’especulacions un pauc gratuitas per temptar d’explicar aquò.
Avèm pas de responsa a l’enigma. Ara per ara, per prudéncia, me rambi a una origina neerlandesa en tot cas. E imagini que qualques detalhs de cronologia o de trajècte rèstan de precisar.
Lo nom masculin derivat, lo placard, a de senses nombroses. Quand s’utiliza dins lo sens d’“armari fixe dins una paret”, sembla ben una creacion occitana, qu’es atestada dins lo diccionari provençal d’Achard en 1785 e en francés un pauc pus tard en 1792. Sus aquò lo diccionari FEW sembla pas d’aver de dobte. De diccionaris occitans recents preconizan prudentament que lo mot francés le placard, coma mòble, se traduga en occitan per l’armari. Mas en realitat, vesèm que i a pas cap de dificultat per dire lo placard en occitan autentic.
L’etimologia que s’accèpta de costuma es qu’aqueles mots romanics venon del vèrb neerlandés placken que significa “enduire, petaçar, empegar”. Coma lo francés es la lenga romanica mai vesina del neerlandés, los filològs s’acòrdan per dire que la racina neerlandesa placken intrèt en francés abans que las formas francesas plaquer e plaque se difusèsson vèrs d’autras lengas romanicas. En francés, lo vèrb plaquer apareguèt dins los tèxtes al sègle 13, per contra lo nom femenin la plaque apareguèt al sègle 16. Las autras lengas romanicas seguiguèron.
Mas en occitan, aquel scenari fonciona pas facilament. D’efièch, lo nom femenin la placa apareguèt en occitan medieval classic tre lo sègle 13, longtemps abans la forma francesa la plaque del sègle 16. Dins lo diccionari etimologic FEW (tòme 16, pagina 631, nòta 12), lo grand lingüista Walther von Wartburg admet qu’aquò es un mistèri: “Es incomprensible qu’aquel substantiu pòsca aparéisser en occitan tan d’ora” (dins lo tèxt originari en alemand: “Es ist unverständlich, wieso dieses subst. so früh im occit. auftauchen kann”).
Poiriam jogar e far d’especulacions un pauc gratuitas per temptar d’explicar aquò.
— L’origina neerlandesa seriá pas una bona ipotèsi? Mas alara, d’ont vendriá aquò?
— I aguèt, benlèu, un passatge dirècte del neerlandés a l’occitan tre lo sègle 13, gràcias a qualque relacion comerciala particulara, e en aquel cas placa seriá arribat sens passar per lo francés?
— Placa seriá ben arribat en occitan en passant per lo francés ancian del sègle 13 mas, de manièra extraordinària, auriam pas trobat d’atestacions escrichas del mot francés plaque abans lo sègle 16?
— I aguèt, benlèu, un passatge dirècte del neerlandés a l’occitan tre lo sègle 13, gràcias a qualque relacion comerciala particulara, e en aquel cas placa seriá arribat sens passar per lo francés?
— Placa seriá ben arribat en occitan en passant per lo francés ancian del sègle 13 mas, de manièra extraordinària, auriam pas trobat d’atestacions escrichas del mot francés plaque abans lo sègle 16?
Avèm pas de responsa a l’enigma. Ara per ara, per prudéncia, me rambi a una origina neerlandesa en tot cas. E imagini que qualques detalhs de cronologia o de trajècte rèstan de precisar.
Lo nom masculin derivat, lo placard, a de senses nombroses. Quand s’utiliza dins lo sens d’“armari fixe dins una paret”, sembla ben una creacion occitana, qu’es atestada dins lo diccionari provençal d’Achard en 1785 e en francés un pauc pus tard en 1792. Sus aquò lo diccionari FEW sembla pas d’aver de dobte. De diccionaris occitans recents preconizan prudentament que lo mot francés le placard, coma mòble, se traduga en occitan per l’armari. Mas en realitat, vesèm que i a pas cap de dificultat per dire lo placard en occitan autentic.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
L'etimologia sembla puslèu flamenca, que non neerlandesa. La "plaque" èra una moneda flamenca, que non olandesa. .Un aute mot flamenc en occitan: lucar (fr. reluquer) del vèrb flamenc loeken (id.) , cat. llucar, id.
Grand article, mercés!
Lo Larousse etimologic indica "plaque" au s. XVn (moneda olandesa).
En Italian, "placca" en 1660, "placcare" en 1841, "placcato" av. 1916 e "placcaggio" (rugbi) en 1958. (Zingarelli)
Placa de Planca< palanca (fr. planche) ?
Placard o Armari de paret (com en catalan)
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari