Opinion
Evolucion o Rigiditat?
M’es vengut en escotar parlar d’ancians de la familha.
Per d’unos es de francés clafit d’occitan, de francitan, mas conoisson ren lo mòt. E pi la prononciacion tanben de mòtes franceses.
”fusil” [fyzil] e non “fusi” [fyzi], “gas” e non gaz [gaz], “moins” [mwens] e non “moin” [mwen] e ne’n passo. Un obratge interessant es pareissut sus la question d’alhors: de M. AVANZI.
Un ocasion tanben de mostrar lo vernís que recuèrbe l’occitan per de sobrilhas, dins lo francés’perqué se pòl ren far autrament’ sonat francés regionalizat.
Me fa pensar doncas que, levat d’obratges pron rares coma aquels, en França, la concepcion qu’es transmesa de la lenga es un blòc auto mono unico soleto pensat: la lenga francesa es una e indivisibla. Intocabla, tancaia, gravaia dins lo màrmol, academizaia.
De temptativas de pilhar de reculaia semblan d’arribar, un pauc coma amb “Le français est à nous!” [Lo francés es nòstre] de Maria CANDEA, Laélia VÉRON e amb L'Express: La francophonie vue par l'écrivaine Hemley Boum: "Le Français nous appartient"
Mas dins l’esperit, lo francés es una lenga solida, imuabla, doncas rigida e inebranlabla. E los corrolaris, qu’a una evolucion mestreaia, enquadraia, fixaia, amb una tolerància per la variacion (grafica e dialectala) pròcha dal zèro.
I es que de sortir de França per se’n apercéber. En Soïssa, en Belgica, al Canada al nivèl fonic (accent) e encara mai en Africa al nivèl grafic (creòl) per se’n apercéber.
E dins la pensaia actuala difusia en França es que l’occitan a evoluat, coma lenga non escricha, e a evoluat en mal, en se desagregant d’alhors, en una multitud de “paoàs” pi en se fondent dins lo francés fins a desaparéisser... “Aüra se parla plus los “patoàs” en França!” qu’ai sentut dire mai d’un còup. E de collègas “va durar encara longtemps aquela lenga, aquels corses?”.
Volèm qu’una lenga sigue dubèrta o barraia?
La lenga occitana es dubèrta. La pròva, avèm quitament de novèlas mòdas verbalas coma “sheh” = ben fach per tu (expression que tròbo òrra, abséncia de coratge e agression pura e simpla devèrs l’autre en situacion de deblessa), “misquin(e)” = paure gus que son arribats en francés popular parlat per los collegians. Mas en occitan, nosautres avèm ja adaptat de mòtes d’origina estrangiera, en occitan oriental “mesquin” se ditz (dins lo sens negatiu) per “malaürós, per malastre, paure de ieu, paure d’el(a)”!
Per d’unos es de francés clafit d’occitan, de francitan, mas conoisson ren lo mòt. E pi la prononciacion tanben de mòtes franceses.
”fusil” [fyzil] e non “fusi” [fyzi], “gas” e non gaz [gaz], “moins” [mwens] e non “moin” [mwen] e ne’n passo. Un obratge interessant es pareissut sus la question d’alhors: de M. AVANZI.
Un ocasion tanben de mostrar lo vernís que recuèrbe l’occitan per de sobrilhas, dins lo francés’perqué se pòl ren far autrament’ sonat francés regionalizat.
Me fa pensar doncas que, levat d’obratges pron rares coma aquels, en França, la concepcion qu’es transmesa de la lenga es un blòc auto mono unico soleto pensat: la lenga francesa es una e indivisibla. Intocabla, tancaia, gravaia dins lo màrmol, academizaia.
De temptativas de pilhar de reculaia semblan d’arribar, un pauc coma amb “Le français est à nous!” [Lo francés es nòstre] de Maria CANDEA, Laélia VÉRON e amb L'Express: La francophonie vue par l'écrivaine Hemley Boum: "Le Français nous appartient"
Mas dins l’esperit, lo francés es una lenga solida, imuabla, doncas rigida e inebranlabla. E los corrolaris, qu’a una evolucion mestreaia, enquadraia, fixaia, amb una tolerància per la variacion (grafica e dialectala) pròcha dal zèro.
I es que de sortir de França per se’n apercéber. En Soïssa, en Belgica, al Canada al nivèl fonic (accent) e encara mai en Africa al nivèl grafic (creòl) per se’n apercéber.
E dins la pensaia actuala difusia en França es que l’occitan a evoluat, coma lenga non escricha, e a evoluat en mal, en se desagregant d’alhors, en una multitud de “paoàs” pi en se fondent dins lo francés fins a desaparéisser... “Aüra se parla plus los “patoàs” en França!” qu’ai sentut dire mai d’un còup. E de collègas “va durar encara longtemps aquela lenga, aquels corses?”.
Volèm qu’una lenga sigue dubèrta o barraia?
La lenga occitana es dubèrta. La pròva, avèm quitament de novèlas mòdas verbalas coma “sheh” = ben fach per tu (expression que tròbo òrra, abséncia de coratge e agression pura e simpla devèrs l’autre en situacion de deblessa), “misquin(e)” = paure gus que son arribats en francés popular parlat per los collegians. Mas en occitan, nosautres avèm ja adaptat de mòtes d’origina estrangiera, en occitan oriental “mesquin” se ditz (dins lo sens negatiu) per “malaürós, per malastre, paure de ieu, paure d’el(a)”!
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a mai que la lenga qu'es a "evoluïr" dinc l'Esagòne...
Saique pus vitament que dinc los autres país d'Euròpa, amai totes n'àgon los simptòmas volontariament refolats.
Encara quauquas decenias... "Res non valdriá l'electrochòc ?", ço me sembla...
#2
Laurenç Revèst es un fin especialista de l'occitan de son ranvèrs, 'natz donc vos ocupar dau catalan pusleu.
Tot es relatiu :
1) Lo francés a una nòrma accademica escrita (coma l'espanhòl, lo catalan, l'alamand o l'anglés, per exemple). Donc es barrada a la diversitat, a la diferéncia de l'occitan d'abans l'Academia Occitana.
2) L'Occitan de l'Academia Occitana a una fòrma estandard de propausar per tot çò que pòt permetre un estandard, quin que siá. Adonc es obèrt a l'evolucion dins la modernitat, mentre que sense estandard, l'occitan se fixa en peçaas de museografia etnologica poscalhosa.
Fixat o evolutiu ? Tot depend del punt de vista. Pel viatjaire, la vaca recuola. Per la vaca, es lo tren qu'avança…
#2 « Rassa, domna es frescha e fina
Coinda e gaia e MESCHINA… »
Ieu meteis
Sègle XII
Sembla que le francés es pas una lenga populara. Es la proprietat del monde parisenc literari e borgés, e le pòble n'a pas qu'un dreit d'usatge socialament policiat.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari