Opinion
La langosta a la brasa (e II)
En Catalonha, totun, i a la costuma de far a la brasa lo ligombau, tanben nommat lambran, lormand o normand; en catalan “llamàntol”, tanben nommat “llongant” o “llobregant”, un animalet fòrça semblable per la sabor e las qualitats a la langosta. D’unes diràn quitament qu’es melhor. A Pla li agradava e lo considerava superior dins totes los senses a la langosta, coma ditz dins Darrers escrits:
E dins El que hem menjat daissèt escrich que la melhora manièra de l’aprestar es a la brasa:
La manièra de lo còire, e de lo presentar, es la meteissa que la de la langosta, plan segur.
Langostaa labrasa
Ingredients (per4racions): 2 langostas d’aperaquí 800g caduna, pebre, òli d’oliva e sal.
Preparacion: d’en primièr farem un fuòc de lenha e, mentretant, talharem las langostas pel mièg (dins la longar) e ne tirarem la saqueta que i a al cap e lo budèl negre que i a empegat e qu’arriba fins a la coa. Quand i aurà solament las brasas, pas gaire vivas, salarem e pebrarem las langostas, las asaigarem amb qualques gotas d’òli e las botarem sus las grasilhas, amb la coirassa sus la partida del dejós. En seguida, metrem las grasilhas sus las brasas e o daissarem còire per espaci de dètz o quinze minutas, fins que la carn se faga blanca. Las revirarem alavetz e las daissarem còire per l’autre costat, uèch o dètz minutas (lo temps depend de la grossor de l’animal e de la vivacitat de las brasas). De quora en quora, las asaigarem amb d’òli, mas pas gaire perque se pòt enflamar e cremariá la langosta (d’unes, en luòga de las asaigar, las onchan amb una pluma o un pincèl). Quand seràn cuèchas, las trairem, las botarem sus un plat, las asaigarem d’òli (se cal) e las portarem a taula.
Variantas: d’unes començan a las grasilhar per la partida talhada dejós. Per qualque luòc enfarinan la part talhada, abans de la botar sus las brasas. En Catalonha, d’unes las assasonan amb una vinagreta. En Catalonha e a Menòrca d’unes las asigan amb un rajolat de brandi; d’autres las assasonan amb de maionesa (a Menòrca, quand conten de maionesa, d’unes apondon a la salsa un ponhat de taperas o los uòus de l’animal, se ne portava). En Rosselhon d’unes apondon a l’assasonament qualque brin de ferigola. En Empordan d’unes las asaigan amb qualques gotas de chuc de citron. A la Selva d’unes las asaigan amb un rajolat de vin rance. A Menòrca n’i a d’unes que, a taula, i daissan caire per dessús un chapladís d’alh e juolverd. A l’Alguer los fan un trauc al cap per que creben pas, las meton entièras sus las brasas, las cobrisson de cendre e, en acabant, las lavan amb d’aiga de mar; la costuma es de perfumar las brasas en cremant qualque rameta d’èrba de catarri (Helichrysumstoechas), nommada “mançanella” per ailà. En Occitània, d’unes càmbian l’òli per de burre fondut. En Bas Lengadòc, d’unes las asaigan amb un rajolat d’armanhac. En Provença, d’unes las assasonan, a taula, amb de fuèlhas de baselic, picadas al mortièr e barrejadas amb un rajolat d’òli. Dins lo Comtat de Niça d’unes las assasonan, a taula, amb una salsa aprestada amb los chucs de l’animal, un rajolat de conhac e un bocin de burre, tot cuèch e remenat sens relambi per espaci d’un parelh de minutas, a fuòc fòrça doç.
En Catalonha, d’unes aprèstan, de la meteissa manièra, lo ligombau.
D'autras denominacions catalanas
— Langosta a la brasa: “llagosta al caliu” (Menòrca). “Llagosta a la brasa” es una denominacion que s’emplega dins los Païses Catalans.
— LIGOMBAU/LAMBRAN/LORMAND/NORMAND a la brasa: “llobregant a la brasa” (litoral de la Catalonha Vièlha), “llongant a la brasa” (Empordan). Llamàntola la brasa es una denominacion que s’emplega pertot en Catalonha, levat d’Empordan e de la Selva.
Lo succès dels peisses de coirassa es notòriament visible: langostas, cambaròts, arganèls, etc... Los chaluts ne pescan cada jorn. La langosta africana a mai de color que la del país. Dins aquel panorama, lo “llongant” —dins d’autres luòcs “llobregant”— passa davant totes los autres, e mon vejaire es infinidament superior. Animal prodigiós, se presenta amb una vanitat absoluta. La coirassa es d’un roge esplendid.
E dins El que hem menjat daissèt escrich que la melhora manièra de l’aprestar es a la brasa:
Generalament, lo sòlon servir bolhit. Es una error completa. La manièra mai normala e corrècta de lo servir es a la brasa —coma avèm ja dich en parlant de la langosta. Mas far un ligombau a la brasa es pas tan simple, en causa del sieu volum. Cossí que siá, los crustacèus se devon far a la brasa —jamai sus la placa—, non sonque perque aquesta es la manièra de donar a la siá carn totas las qualitats qu’a, mas perque lo grasilhat de la siá coirassa contribuís d’una manièra decisiva a exaltar lo gost de la siá substància. Aquela odor dobrís la talent e s’arriba d’obténer d’aquela manièra de qualitats de nauta categoria. Vaquí un plan modèst conselh qu’ieu gausariái donar, per çò qu’es de totes los crustacèus —tant los pichons (cambaròtas, etc.) coma la d’un volum superior. Lo ligombau, en realitat, a una carn infinitament superiora a la de la langosta— es fòrça mai closcada e dirècta.
La manièra de lo còire, e de lo presentar, es la meteissa que la de la langosta, plan segur.
Langostaa labrasa
Ingredients (per4racions): 2 langostas d’aperaquí 800g caduna, pebre, òli d’oliva e sal.
Preparacion: d’en primièr farem un fuòc de lenha e, mentretant, talharem las langostas pel mièg (dins la longar) e ne tirarem la saqueta que i a al cap e lo budèl negre que i a empegat e qu’arriba fins a la coa. Quand i aurà solament las brasas, pas gaire vivas, salarem e pebrarem las langostas, las asaigarem amb qualques gotas d’òli e las botarem sus las grasilhas, amb la coirassa sus la partida del dejós. En seguida, metrem las grasilhas sus las brasas e o daissarem còire per espaci de dètz o quinze minutas, fins que la carn se faga blanca. Las revirarem alavetz e las daissarem còire per l’autre costat, uèch o dètz minutas (lo temps depend de la grossor de l’animal e de la vivacitat de las brasas). De quora en quora, las asaigarem amb d’òli, mas pas gaire perque se pòt enflamar e cremariá la langosta (d’unes, en luòga de las asaigar, las onchan amb una pluma o un pincèl). Quand seràn cuèchas, las trairem, las botarem sus un plat, las asaigarem d’òli (se cal) e las portarem a taula.
Variantas: d’unes començan a las grasilhar per la partida talhada dejós. Per qualque luòc enfarinan la part talhada, abans de la botar sus las brasas. En Catalonha, d’unes las assasonan amb una vinagreta. En Catalonha e a Menòrca d’unes las asigan amb un rajolat de brandi; d’autres las assasonan amb de maionesa (a Menòrca, quand conten de maionesa, d’unes apondon a la salsa un ponhat de taperas o los uòus de l’animal, se ne portava). En Rosselhon d’unes apondon a l’assasonament qualque brin de ferigola. En Empordan d’unes las asaigan amb qualques gotas de chuc de citron. A la Selva d’unes las asaigan amb un rajolat de vin rance. A Menòrca n’i a d’unes que, a taula, i daissan caire per dessús un chapladís d’alh e juolverd. A l’Alguer los fan un trauc al cap per que creben pas, las meton entièras sus las brasas, las cobrisson de cendre e, en acabant, las lavan amb d’aiga de mar; la costuma es de perfumar las brasas en cremant qualque rameta d’èrba de catarri (Helichrysumstoechas), nommada “mançanella” per ailà. En Occitània, d’unes càmbian l’òli per de burre fondut. En Bas Lengadòc, d’unes las asaigan amb un rajolat d’armanhac. En Provença, d’unes las assasonan, a taula, amb de fuèlhas de baselic, picadas al mortièr e barrejadas amb un rajolat d’òli. Dins lo Comtat de Niça d’unes las assasonan, a taula, amb una salsa aprestada amb los chucs de l’animal, un rajolat de conhac e un bocin de burre, tot cuèch e remenat sens relambi per espaci d’un parelh de minutas, a fuòc fòrça doç.
En Catalonha, d’unes aprèstan, de la meteissa manièra, lo ligombau.
D'autras denominacions catalanas
— Langosta a la brasa: “llagosta al caliu” (Menòrca). “Llagosta a la brasa” es una denominacion que s’emplega dins los Païses Catalans.
— LIGOMBAU/LAMBRAN/LORMAND/NORMAND a la brasa: “llobregant a la brasa” (litoral de la Catalonha Vièlha), “llongant a la brasa” (Empordan). Llamàntola la brasa es una denominacion que s’emplega pertot en Catalonha, levat d’Empordan e de la Selva.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari