Aquesta setmana, quitarai lo Principat d'Andòrra per parlar del Principat de Catalonha. Dos ans après l'estrambòrd del referendum d'independéncia, s'i viu un periòde de dobtes provocats per la brutalitat de la repression espanhòla e la coardiá de l'Union Europèa que refusa ara per ara d'intervenir, malgrat la suspension arbitrària dels dreches de tres eurodeputats, malgrat la violacion evidenta dels principis democratics, malgrat la demanda constanta de mediacion internacionala de part de las fòrças independentistas e del govèrn de la republica en exili. S'espèra pereu amb ànsia la senténcia de la Cort Suprèma envèrs los presonièrs politics. La Diada de l'11 de setembre passat demòstra la persisténcia de la resisténcia catalana a Espanha, mas pareis que de politicians que i a renóncian a l'unilateralitat de quin conflicte d'independéncia que siá, e son temptats de far de passes endarrièr non solament sul mandat popular del Primièr d'Octòbre, mas tanben sus l'autodeterminacion o sus la defensa descomplexada de la lenga catalana.

Sens pretendre, de tot segur, que las realitats sián identicas o parièras, soi a me demandar se l'occitanisme lo menaça pas grèvament una cultura dels passes endarrièr. Sens parlar de las questions d'independéncia e d'autonomia, qu'an sempre devesit los militants de la lenga nòstra, l'occitanisme sembla ara de jogar la defensa (assajar de salvar lo pauc d'occitan mantengut qu'avèm) puslèu que l'ataca. Se desira qu'al licèu l'opcion d'occitan siá a egalitat amb las lengas de l'Antiquitat, çò que sosteni en nom del principi de l'egalitat de las disciplinas, mas se desmembra que lo problèma de fons es la facultativitat de la lenga nòstra, que la fragiliza grèvament. Quora enfin totes los militants de l'occitan nos organizarem collectivament per exigir sens ges de complèxe qu'en nom de la reparacion istorica d'un etnocidi la lenga siá ensenhada obligatòriament? Almens dins l'ensenhament primari, coma ja se fa en Corsega? Tanben vòli ben entendre que lo concèpte de "nacion" l'accèpte pas totòm, mas constati ça que la qu'e mai l'idèa de "pòble" es un tabó per fòrça occitanistas: franc de las lengas bastidas coma l'esperanto, s'es ja vist una lenga sens pòble per la parlar?

Encara mai lanhós me sembla lo progrès d'idèas francament reaccionàrias dins l'occitanisme. Per quant a ieu, ai jonch lo movement occitan de liberacion non solament per adesion a la necessitat de manténer e desvolopar la cultura nòstra, mas tanben per bastir una societat melhora que la francesa. Me còsta d'imaginar una Occitània que siá la còpia de França, amb l'occitan en plaça del francés. Se sabi plan que lo renaissentisme occitan es totjorn estat d'ideologias divèrsas, m'inquieta de veire de devises xenofòbs e mai racistas, de comentaris climatosceptics e conspiracionistas, de misoginia e d'omofobia. Cresiái que l'occitanisme aviá d'ambicions mai nautas, e que fòrça avián comprés la necessitat absoluda de s'alonhar dels sectors de l'extrèma drecha identitària. Cresi encara uèi en un occitanisme umanista que defenda l'injustícia que nòstre pòble n'es victima sens atacar lo migrant o l'omosexual, e qu'entenda la solidaritat internacionala de Gaza a Kinshasa, e de Barcelona a Hong Kong.

En consequéncia de qué rebuti l'occitanisme dels passes endarrièr.