La setmana passada èi publicat un tèxte dens lo quau volèvi hèr remercar que las entitats administrativas que dependen de l’Estat francés an pas nat rapòrt culturau. Après aver citat l’arquitectura, la cosina o la musica, èi volgut acabar per una “anecdòta divertissenta”, que m’avèva condada una persona que tribalha a l’aeropòrt de Tolosa-Blanhac e qu’avèva notada una diferéncia de comportament entre lo monde que partissen de cap a Marselha e los que van a Estrasborg. Aquesta darrèra anecdòta, qu’èi cresuda “anecdotica end’acabar lo tèxte gaujosament”, a levat remèrcas fòrça numerosas e judiciosas de la part de legedors, e estoc una suspresa.
 
1/ Lo tèxte es desgraciós de cap aus Provençaus.
 
Après relegida, es pas faus, e demandi excusa au près de las personas que’s son sentidas nafradas. Aquí reconeishi una error de ma part, una quasi error de revirada. En fèit, lo “narrator” se trufava deus Alsacians. M’a condada la causa en francés e a utilizat l’expression en rang d’oignons, qu’èi revirat per “en linhon regular” que pòrta pas la medisha connotacion ridicule. L’expression deu còrs deu condaire muishava quauqu’un de regde e dret com un sordat, lo bilhet a la man.
 
De mès, lo mot courtois en francés es sovent en francés leugèrament pejoratiu, pòt significar “sorrisent en apparéncia mes sabèm pas çò que pensa”, segon lo ton de la votz. En occitan, “cortés” en occitan pòrta pas la medisha connotacion.
 
Per contra, dens son biaish de parlar, se sentissèva fòrça tendressa de cap aus passatgèrs marselheses deus quaus nosautes, narrator e auditor, nos sentissèvan mès pròches. Coma l’èi escrit dens una responsa, estar rambalhós e en retard empacha pas d’estar amable, gaujós, simpatic, artista, solidari, d’aver lo sentit de la relacion umana o quitament d’aver lo còr sus la man. Estar disciplinat (en francés lo mot discipliné es ligat quasi totjorn en lengatge parlat au mot bête et …), per contra, es pas totjorn considerat com una qualitat.
 
2/ Es una generalizacion.
 
Solide, es tipicament una generalizacion empirica. L’amic Franc Bardòu hascoc remercar que sons amics marselheses an una actitud mès pròcha d’aquesta descrita peus Alsacians. Es vertat. Mes çò qu’escrivoc es lo sentit de quauqu’un que vei passar haut o baish uns 20.000 passatgèrs lo mes per aquestas destinacions (es un calcul personau) e qu’a finit per notar caracteristicas que’s retròban dens un cas e pas dens l’aute. Solide qu’i a “de tot pertot”, colhons e intelligents dens cada cultura, mes en grop, uns trèits pareishen. Una persona, vam díser “mejana”, dens un mitan on lo monde parla baish, va parlar baish, mes dens un mitan on lo monde parla fòrt sera obligat eth tanben de haussar la votz. Èra pas un estudi sociologica, mes lo sentit d’una persona qu’a remercat quicòm que l’a suspresa.
 
3/ Los Tolosans se sentirén mès pròches deus Alsacians fin finala.
 
Non pas. Totjorn pr’amor de la manca de ton de la votz, l’actitud deus Alsacians èra pas descrita coma exemplària. Dens la cultura tolosana, estar pontuau es pas reïvindicat, e lo famós “quart d’ora tolosan” es totjorn invocat ende desencusar un retard que sembla, justament, institucionalizat en bòrd de Garona, au mens dens l’imaginari popular. Èi pas jamès ausit un Tolosan laudar la rigor e la disciplina deus estatjants de la vila ròsa.
 
Ende conclusir, diserí que nos podèm regaudir de çò qu’un mèdia internèt sia interactiu e que doncas los legedors poscan deishar responsas. Dens aqueste cas, èran fòrça judiciosas e m’an permetut de m’apercéber de l’error. A cada jorn s’apreng quicòm, mercegi los qu’an reagit. Sus un mèdia classic (jornau, television, ràdio), aquò’s pas possible.