Es mòrt l'ancian president francés Jacques Chirac. Se ditz que diluns, dins leis escòlas e administracions, se farà a tres oras de l'après-dinnar una minuta de silenci en son onor. Compreni l'esmoguda de la gent que l'aimava, de seis amics,  de sa familha, de sei partisans, e me i senti pas de tot en tot insensible: ciutadan francés maugrat ieu, aguèri de seguir sa longassa carriera politica lòng de ma vida.

Mai en qué, en quau rendre omenatge? A la foncion presidenciala francesa? O laissi an aquelei que creson encara en aqueu sistèma politic, es sa libertat - ò son alienacion. A sa politica? Coma president de la republica, ajudèt fòrça au melhorament de la seguretat sus leis estradas, çò pareis. Auriá ajudat ais andicapats e ai malauts dau càncer. Reconeguèt la part de responsabilitat de França dins lo genocidi que ne fuguèron victimas lei jusieus. Diguèt de non a George W. Bush quand se tractèt d'envasir Iraq. Mai tanben contunhèt la politica neocoloniala françafricana, agravèt per son adesion au liberalisme economic la fractura sociala qu'aviá promés de la combatre en 1995. Fuguèt violentament repressiu còntra l'independentisme canac coma primier ministre. Espandiguèt amb sei ministres l'estimagtizacion dau migrant.

Coma politician, Jacques Chirac s'illustrèt mai que mai per son oportunisme, lei traïsons successivas deis autrei politicians que li avián ajudat, la manca d'una ideologia prefonda franc de la despietadosa cèrca dau poder, franc de l'obsession de s'arrapar ai foncions suprèmas. En mai d'aquò, son ambicion politica desmesurada lo mesclèt mai d'un còp a d'afars de corrupcion.

Me diretz qu'en partejant sa carriera politica entre Lemosin e París, e amb son nom d'origina occitana, èra un pauc dei nòstres? Au contrari, manifestèt totei lei tendéncias nacionalistas de la drecha bonapartista e doncas gaullista:  non faguèt ren per l'occitan ni per leis autrei lengas non francesas; s'opausèt a la ratificacion de la Carta Europèa dei Lengas Regionalas e Minoritàrias; aguèt tant la colèra quand de suportaires còrses siblavan l'imne estatau qu'obliguèt lo president de la Federacion Francesa de Fotbòl de demandar excusa publicament, e compeliguèt que se votèsse de leis que refortiguèsson la proteccion dei simbòls de la Republica. D'efiech, per eu e sei partisans, aquestei simbòls si que valián un aparament legau, non lei lengas nòstras, non lei pòbles nòstres.

Per ansin, me permetretz un non-omenatge a Jacques Chirac.

Uei, mei pensadas van puslèu an aquelei que luchan chasque jorn per la lenga nòstra. Elei son d'eròis que s'ameritan nòstra reconeissença.