Les Hirondelles de Kaboul qu’ei un filme fòrça esmovent, sus era reclusion des hemnes en Afganistan des talibans. Qu’ei tanben impecable en çò artistic, que mos apròpe artisticament a Chico & Rita o Ernest et Célestine damb un estil d’aquarella e de linha grassa, e un especiau interès pera illuminacion fotorrealista, e contunhe d’espandir tematicament er univèrs dera animacion politica coma Persepolis.
 
Aqueres istòries de Kabol cerquen d’identificar-se damb aqueres hemnes dejós eth burqa, a trauès de dus matrimònis, un que s’estime e er aute que non. Musarrat qu’ei ena fin dera quarantea e morís de càncer deth temps que patís qu’eth sòn marit ja non l’estime. Zunaira ei ena flor dera vida mès passe es dies embarrada en casa, era e eth sòn marit pensen d’entrar ena escòla clandestina coma professors.
 
Eth filme que parle dera desumanizacion des hemnes coma objècte a trauès d’aquera ròba. Que reüssís damb eth prodigi dar-li sentiments ath burqa, pr’amor qu’es hemnes l’abiten, e maugrat era sua façada immutabla, sentem era sua sensacion d’estofament a trauès dera grasilha e era pòur a trauès d’ues taques de sudor.
 
Eth filme que tracte es lapidacions, es execucions enes terrenhs de fotbòl (eth fotbòl qu’ei proïbit pes talibans, tant coma era musica, es libres, er arrir o eth plor), eth carrèr estressant damb sorrolh e mil uelhs, a on un des protagonistes, jaulèr dera preson des hemnes, ei qui brande eth hoet contra toti es que non hèsquen atencion se com cau hèr es causes, mès en un instant eth regim li pòt quèir ath dessús se met en qüestion as superiors.
 
Era conclusion ei qu’entrar en jòc des talibans ei tan perilhós o mès que non hè’c, en tot amarar-se era tragèdia, e acabe damb ua nòta d’esperança enes generacions futures, uns mainatges presenti en tot eth filme que corren pes carrèrs en tot imitar çò que veden, sense jutjar, e dera madeisha manèra se pòden redreçar entà a un aute caire damb era educacion corrècta.
 
I a emocion vertadèra en Les Hirondelles de Kaboul dera madeisha manèra qu’eth libre dera argeriana Yasmina Khadra ère un cant feminista. Mès quan un filme d’aquera sòrta se vire en França, ven un filme umanitari de faussa caritat. En tot se protegir ena seguretat dera animacion, eth filme pòt retratar es misèries deth roïnós Kabol e reafirmar totes es nòstes pòurs sus es talibans. Eth feminisme qu’ei era proclama, mès cau pensar s’aqueres hemnes d’Afganistan arribaràn a veir eth filme, pr’amor qu’ei produsit deth biaish qu’es hemnes de Kabol les cau ajuda. Dilhèu le’n cau, mès ada eres non les agrade Occident e er intervencionisme. Non sonque pr’amor que les agen endoctrinat contra Occident, tanben pr’amor qu’er intervencionisme ei colonialisme.
 
Tot requè sus qui ei er autor, quina ei era indústria que sosten era òbra. Eth producte pòt èster eth madeish, mès es motivacions e eth resultat son diferenti en grana manèra quan càmbies er uelh qu’amie era camèra. Qui benefície un filme coma Les Hirondelles de Kaboul? Abans tot en Canes, que ne passèc era prumèra e en tot programar-la, hè blanquiment feminista e progressista (parlam d’aqueth estat que practique er umanisme d’usatge exterior entà refortir era sua mèrca morau), tan internacionalista com ei Canes s’engatge damb ua cèrta ipocrisia d’estat tan pòc conscienta dera diuersitat intèrna de França ena qu’es ciutadans arresponen damb intolerància.
 
D’un aute costat, e espantós, justificam eth filme coma feminista deth temps qu’en contèxt que se projècte be noirís era islamofobia tan presenta en França. Ei aguest er encastre d’esperit actuau a on tanben tomben es frairs Dardenne quan hèn Le jeune Ahmed, sus un gojat que se radicalize e sage d’aucir ara sua professora d’arabi pr’amor qu’ei francesa (es arabis non son pas jamès contens encara qu’òm hège d’esfòrci entà apropar-se-i), e mentretant eth recit navègue pes grisi objectificadors “documentalistes”, cau evaluar-ne eth besonh, saber qué ei çò qu’apòrte ath debat. Era responsa qu’ei: mès pòur.
 
Quan un filme decidís èster politic ten un equilibri delicat: quinsevolhe òbra que sigue categorica en desmantelar eth discors qu’es arabi non s’intègren, tombe rapidament der aute costat e ven un estrument dera islamofobia. Semble que Le jeune Ahmed non vò pas aportar ua clau entath debat sus era radicalizacion, mèslèu vò agradar ara massa en tot copiar sense guairi trebucs eth consensus ideologic popular.
 
En taus ocasions, non experimentam arren mès qu’era malautia deth capitalisme tardiu, que non venem pas filmes, mès es idèes que mos permeten de situar-mos coma persones senades e damb causes dignes deuant aqueri que credem que non son senadi o dignes. Plan segur qu’eth libre ère formidable, totun, ara tot ei fòrça mès complicat.