“Es pas per çò qu’òm a pas res a dire que o cal pas far saber!” La segonda partida d’aquela frasa coneis de variantas multiplas e conven, de segur, per mai d’una situacion…
 
Dins mon canton, sabiái ça que la —o, al mens, n’aviái lo sentiment— que, desempuèi qualque temps, lo planeta malautejava. N’a vistas d’autras e son pas qualques guèrras de mai o de mens que l’anavan tafurar.
 
“Dempuèi que lo mond es mond…” çò dison totes mas justament, es aquí l’alh! Sens tornar al temps del rei Seset o a l’an pebre, los Òmes —sens generic!— pareisson venir fòls un pauc pus cada jorn.
 
Soi pas ni istorian, ni psicològ, ni especialista de qué que siá mas vesi ben que la ròda del temps ranqueja e semblariá que los rodièrs, qualques uns al mens, faguèsson tot çò que pòdon per la far ranquejar encara mai.
 
Lo Filipin Duterte, lo Turc Erdoğan, lo Brasilèir Bolsonaro, lo Chinés Xi Jinping, l’Estatsunidenc Trump, l’Anglés Johnson, per prene pas que los màgers —si que non calriá fargar un annuari— que podèm veire gaireben cada jorn sul fenestron e dins los mèdia mondials fan al mai córrer dins la vulgaritat, la messorga, lo cinisme, etc. e ne son contents! Avètz notat que i a pas que d’òmes —amb una ò minuscula aqueste còp!
 
Los dirigents dels autres païses, occidentals en particular, son pas d’engènis mas, ribon ribanha, respectan los dreches de l’Òme —dreches umans coma se ditz ara— e democratics quitament se, pertot se met en plaça una susvelhança mai granda dels individús e se Big Brother creis, creis, creis…
 
L’Union Europèa, creada un pauc mai de seissanta ans a, a permés de preservar la patz dins una part del planeta coneguda —e documentada— per sas guèrras de tota mena: guèrras de conquista, guèrras de religion, guèrras civilas amb lors cortègis de massacres, de chaples, de pogròms, de netejatge etnic… 
 
Quitament se los sòmis dels fondators son estats traïts e se las nacions tornan en fòrça, quitament se los populistas ganhan de terrenc dempuèi qualques annadas (Polonha, Ongria…), quitament se los Angleses an decidit de tirar camin solets, Euròpa contunha son camin dapasset… en promovent las capitadas e en escafant tròp sovent los desacòrdis o las dissensions jol tapís… Lo Metòde Coué del paure, qué!
 
Per malastre, lo drech d’ingeréncia, de mòda qualques ans a, quand s’agissiá per nòstres dirigents d’admonestar lors collègas africans e, a còps, d’intervenir, aquel drech s’aplica pas pus quand s’agís d’una vièlha poténcia europèa.
 
Per se’n tenir pas qu’a ela; França se refugia darrièr lo vocable: “afar intèrne” per designar las dissenssions —eufemisme — entre Catalans e Castelhans qu’esclatèron al grand jorn quand los Catalans organizèron un referendum en 2017; e los mèdia exagonals, en bons jacobins, denóncian, quand ne parlan, un acte de secession que deu èsser reprimit sens feblesa. Es susprenent que cap d’editorial aja pas acabat per “… dins la sang se o cal!”
 
Nòstres elegits e nòstres elèits, dins sa majoritat, comprenon sonque la centralizacion a la francesa, de naut en bas; e las regions, politicament, son pas qu’una tropelada d’impotents.
 
Espanha, après la mòrt del Caudillo, inscriguèt dins sa constitucion la “Nacion espanhòla” e reconeguèt las “nacionalitats” coma constitutivas de la nacion espanhòla. Los poders autrejats a las diferentas regions et nacionaliats pausèron lèu lèu un problèma amb Catalonha que faguèt campanha per recuperar e desvolopar  çò que li èra estat tirat pel franquisme.
 
De mai, Catalonha, estant una region de la ressorças importantas, èra considerada coma “fasent sa gloriosa” cap a las autras regions e especialament la capitala. Un antagonisme istoric, un sentiment d’inferioritat, etc. menèt a una situacion de rompedura dos ans a. 
 
Coma autres còps, lo poder central, sostengut d’a fons pel rei Felip —e per Manuel Valls, Catalan èx-primièr ministre francés!!!— sasiguèt l’oportunitat per empresonar los responsables politics catalans e de los condamnar dos ans après per “sedicion” e “desvirament de fons publics”!
 
Res es pas blanc, res es pas negre mas lo refús de tot dialòg de la part de Madrid e las condamnacions pesugas de la justícia espanhòla van pas adobar las causas…
 
Mas las poténcias europèas, e França en particular, prèstas a defendre la libertat, la democracia e la lenga en cò de tal o tal pòble luènh de sas ribas, sabon pas que dire, en parafrasant jacques Chirac: “L’ostal del vesin brutla!, l’ostal del vesin crama!” e viran lo cap per agachar enlòc mai!