Opinion
"Lo francés és nòstre"... E l'occitan tanben!
Se, maugrat mei papiers d'identitat, me considèri ges francés, ai de reconéisser la realitat que siáu francofòn. La lenga francesa fa partida de ma realitat culturala, non solament perque vivi entre de francofòns, mai pereu perque es ma lenga mairenala, qu'en mai d'aquò ensenhi dins meis activitats professionalas. Per ansin, parlarai d'un libre que son subjècte es precisament lo francés, Le français est à nous ("lo francés es nòstre"). Escrich per doas lingüistas universitàrias dau francés, Maria Candea e Laélia Véron, es un trabalh tras que recomandable, per mai d'un motiu. D'en primier, s'adreiça a l'encòp a un public non especialista e a de cercaires, en prepausant sistematicament de fòcus per desvolopar de ponchs que i a, e de lecturas complementàrias per aprefondir lei questions tractadas.
Puei, sustot, aqueu libre d'unei 200 planas combat totei lei mites identitaris dau francés, de la pretenduda puretat a la nocion evidentament discutibla de génie (engenh). Defend l'escritura inclusiva, que se redutz pas a plaçar un ponch levat dins un mot, recòrda que la feminizacion dei noms de mestiers es una practica anciana, combatuda per la misoginia de l'Académie française, e dessacraliza l'ortografia en demostrant son evolucion e seis incoeréncias. Condemna la volontat d'un elèit de s'apropriar la lenga en n'aluenchant de categorias socialas ò de populacions colonizadas, e en culpabilizant sistematicament leis usatgiers. Lo francés es de totei seis usatgiers, francés ò non, çò ramentan lei doas autoras, qu'explican que la lenga francesa se vei tròp sovent restacada au chauvinisme dau temps que se mesprèsa sa dinamica non francesa, en particular mai pas solament en Africa.
Cèrtas, lei legeiras e legeires occitans planheràn amb rason que se desvolope pas pron la critica de la francizacion forçada de la IIIa Republica, mai aumens regraciaràn leis autoras per aver ridiculizat l'idèa faussa dau francés coma lenga en perilh. Coma o dison, perilha entre d'autrei lengas l'occitan, non pas l'idiòma oficiau de França e tant d´autreis estats.
Se donc lo francés es dei francofòns, per transposicion logica dirai pereu que l'occitan es nòstre. Fòrça mens parlada mai pus cambiadissa, la lenga nòstra, de tot segur, ten una situacion de mau comparar amb aquela dau francés; mai cresi necite e mai urgent de sortir de la destruseira cultura de l'estigmatizacion e de la desqualificacion. Se l'occitan es nòstre, cerquem una cultura de la tolerància e dau consens.
Ensems.
Puei, sustot, aqueu libre d'unei 200 planas combat totei lei mites identitaris dau francés, de la pretenduda puretat a la nocion evidentament discutibla de génie (engenh). Defend l'escritura inclusiva, que se redutz pas a plaçar un ponch levat dins un mot, recòrda que la feminizacion dei noms de mestiers es una practica anciana, combatuda per la misoginia de l'Académie française, e dessacraliza l'ortografia en demostrant son evolucion e seis incoeréncias. Condemna la volontat d'un elèit de s'apropriar la lenga en n'aluenchant de categorias socialas ò de populacions colonizadas, e en culpabilizant sistematicament leis usatgiers. Lo francés es de totei seis usatgiers, francés ò non, çò ramentan lei doas autoras, qu'explican que la lenga francesa se vei tròp sovent restacada au chauvinisme dau temps que se mesprèsa sa dinamica non francesa, en particular mai pas solament en Africa.
Cèrtas, lei legeiras e legeires occitans planheràn amb rason que se desvolope pas pron la critica de la francizacion forçada de la IIIa Republica, mai aumens regraciaràn leis autoras per aver ridiculizat l'idèa faussa dau francés coma lenga en perilh. Coma o dison, perilha entre d'autrei lengas l'occitan, non pas l'idiòma oficiau de França e tant d´autreis estats.
Se donc lo francés es dei francofòns, per transposicion logica dirai pereu que l'occitan es nòstre. Fòrça mens parlada mai pus cambiadissa, la lenga nòstra, de tot segur, ten una situacion de mau comparar amb aquela dau francés; mai cresi necite e mai urgent de sortir de la destruseira cultura de l'estigmatizacion e de la desqualificacion. Se l'occitan es nòstre, cerquem una cultura de la tolerància e dau consens.
Ensems.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Que soi plan d'acòrd dab la conclusion. Comencim dab los aranés qui non vòlen seguir lo procès catalan, los " localistas" qui non vòlen que s'estandardizin la loa lenga, los qui son estacats en uas autas grafias, los qui s'estiman mei ua identitat qui tractam de secessionisme. Qu'ei t'on e deuré anar la nosta tolerància.
D'al dedins o d'al defòra ? D'ont s'i son mes per començar de me dire lo que soi ? E de quin biais ? Amb quines mejans ?
A partir del moment qu'ai decidit ieu-meteis, d'el dedins de mon anma e de ma vida, per de rasons plan personalas, qu'èra a ieu de decidir lo qu'èri, soi e vendrai, ai definitivament quitat de me considerar coma francés.
Mas non pas coma francizat : èsser butat dins l'aiga per de salvatges que se considèran coma "los mai civilizats e cultivats" mentre que son solament "los mai fòrts e los mai braus" (fisicament o/e economicament) a pas jamai fait de cap de victimas umanas de pèisses.
E del devenir de l'aiga, vivent dins l'aire coma tot aucèl — çò qu'ai decidit d'èsser —, me'n tondi.
La critica, lo desmargament dels procés de la francizacion forçada, es als occitans meteis e a totis los que n’an patit d’o far.
Dins aquel domèni ren non poirà èsser en plaça de nòstra experiença granda a tot nivèl.
Son sicuts qu’avem pas pron trabalhat, segurament pas pron melhorat, e d’autres que son passats per malhas.
Un còp fach cresèm qu’es acabat, e ben, non pas benlèu : es jamai acabat contunha totjorn ! Es la leiçon primièra qu’avem d’encapar e de revirar per un torbilh de contunh
Es un adolentiment per iò de vèire nòstra desan acarats al trabalh qu’es de far. En plaça de s’anar agandonir ambe la rafatalha politica, qu’es un retorn sus investissament negatiu, fariam melhor de passar en revista tot çò qu’es de far e de començar per melhorar çò ja fach !
Malastrudament l’occitanisme recampa brica, sompartís ! Cadun sa mangonariá, es pietat e es pas aquò que balha una destinada, part la del desmembre !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari