Opinion
Remembratz-vos de Rafael Ninyoles (1943-2019), pionier visionari de la sociolingüistica
Venèm d’aprene la mòrt de Rafael Lluís Ninyoles i Monllor (1943-2019) lo 25 d’octòbre. Èra un sociolingüista de tria. Son trabalh es fondamentau per comprene e transformar la situacion de l’occitan. Tot occitanista auriá de besonh de legir seis òbras per avançar vèrs una defensa eficaça de l’occitan.
Rafael Ninyoles, cèrtas, èra pas occitan. Èra un grand sabent catalan dau País Valencian. Amb una formacion iniciala de sociològ, s’interessèt a la situacion dificila de l’usatge dau catalan au País Valencian dins leis ans 1960, sota lo regim franquista, quand l’espanhòu èra la sola lenga oficiala e autorizada en public. Au País Valencian, d’aqueu temps, lei prejutjats còntra lo catalan èran durs e l’espanhòu senhorejava dins lei representacions mentalas, e mai se lo catalan se parlava fòrça. Me diretz que uei, au País Valencian, lo prejudici còntra lo catalan rèsta fòrt. Pasmens, l’estatut oficiau dau catalan a Valéncia e la capacitat de resisténcia dau movement valencianista-catalanista, per i far viure lo catalan, devon fòrça a l’òbra de Ninyoles.
Ninyoles adaptèt au cas valencian, a la fin deis ans 1960, la sociolingüistica que veniá a pena d’emergir ais Estats Units au començament deis ans 1960 amb de cercaires coma William Labov o Joshua Fishman. Ninyoles foguèt pas solet, d’autrei pioniers catalans de la sociolingüistica emergiguèron dins lo meteis decenni cruciau deis ans 1960: Lluís Aracil (1941-) au País Valencian; Francesc Vallverdú (1935-2014) e Antoni Badia i Margarit (1920-2014) au Principat.
Tre 1970, nòstre grand Robèrt Lafont (1923-2009), que commemoram lei dètz ans de sa mòrt aqueste an, introduguèt la sociolingüistica en Occitània e dins tot l’estat francés après s’inspirar dau trabalh de sei collègas catalans.
Lo caminament intellectuau es dirècte de Ninyoles fins a Lafont e fins a tot l’occitanisme conscient actuau. Lafont faguèt pas una còpia passiva dei sociolingüistas catalans, s’adaptèt a la situacion de terren en Occitània.
Lei defensors mai lucids de l’occitan, uei, aquelei que constatan que la coexisténcia tranquilla entre occitan e francés (o occitan e espanhòu, o occitan e italian) es una illusion, devon fòrça ai trabalhs de Ninyoles e de Lafont, e mai s’o sabon pas.
Ninyoles, de segur, foguèt pas la sola inspiracion de Lafont. Mai lo pionier Rafael Ninyoles se destaca per son trabalh scientific e son sangfreg constant amb lo quau a consolidat la sociolingüistica internacionala, en i impausant l’estudi rigorós dau conflicte entre lenga subordenada e lenga dominanta. Lo pionier Lluís Aracil ofrís tanben una òbra fegonda dins aqueu sens, mai s’es laissat entraïnar dins una vèrbia polemica qu’a desconcertat sei partisans mai fidèus. Lei pioniers Francesc Vallverdú e Antoni Badia tanben son de referéncias indispensablas, mai an trabalhat a partir dau Principat ont lo catalan es ben pus resistent qu’au País Valencian. L’experiéncia de Ninyoles, basada au País Valencian, ont lo catalan sofrís durament, se sarra un pauc mai de nòstra experiéncia d’Occitània, ont l’occitan sofrís tant que se sarra de la mòrt.
Lo trabalh pacient, metodic e freg —au bòn sens— de Ninyoles es un exemple de la bòna actitud qu’un lingüista a besonh d’adoptar per analisar eficaçament lo conflicte entre lei lengas. E Robèrt Lafont a ben adaptat aquela actitud de trabalh en Occitània.
Leis instruments d’analisi de Rafael Ninyoles, aplicables a l’occitan, son nombrós. Entretant, m’agrada de soslinhar son analisi dei mites sus lei lengas en conflicte.
Vaicí un exemple fòrt. Quand se ditz que l’occitan (o lo “patés”) es pus sensible, pus expressiu o pus colorat que lo francés, es pas autra causa qu’un mite de compensacion per rendre suportable lo fach que lo francés a raubat totei lei foncions de comunicacion de l’occitan, e mai quand se tracta de parlar de çò sensible, expressiu e colorat. Lo catalan subís lo meteis mite. Totei lei lengas subordenadas lo subisson... E aquela sòrta de faula fonciona per rendre suportables, tanben, d’autrei fenomèns de subordinacion. Quand se pretend que lei femnas son mai doças e mai sensiblas que leis òmes, es un biais d’amagar e de rendre suportabla la frequenta dominacion masclista deis òmes sus lei femnas. Sens Rafael Ninyoles, poiriam pas denonciar tan facilament aquela bofonada.
Per se far una idèa pus completa de l’òbra de Rafael Ninyoles, suggerissi de legir l’article de Vilaweb, “S’ha mort Rafael L. Ninyoles, gran referent de la sociolingüística catalana”.
Rafael Ninyoles, cèrtas, èra pas occitan. Èra un grand sabent catalan dau País Valencian. Amb una formacion iniciala de sociològ, s’interessèt a la situacion dificila de l’usatge dau catalan au País Valencian dins leis ans 1960, sota lo regim franquista, quand l’espanhòu èra la sola lenga oficiala e autorizada en public. Au País Valencian, d’aqueu temps, lei prejutjats còntra lo catalan èran durs e l’espanhòu senhorejava dins lei representacions mentalas, e mai se lo catalan se parlava fòrça. Me diretz que uei, au País Valencian, lo prejudici còntra lo catalan rèsta fòrt. Pasmens, l’estatut oficiau dau catalan a Valéncia e la capacitat de resisténcia dau movement valencianista-catalanista, per i far viure lo catalan, devon fòrça a l’òbra de Ninyoles.
Ninyoles adaptèt au cas valencian, a la fin deis ans 1960, la sociolingüistica que veniá a pena d’emergir ais Estats Units au començament deis ans 1960 amb de cercaires coma William Labov o Joshua Fishman. Ninyoles foguèt pas solet, d’autrei pioniers catalans de la sociolingüistica emergiguèron dins lo meteis decenni cruciau deis ans 1960: Lluís Aracil (1941-) au País Valencian; Francesc Vallverdú (1935-2014) e Antoni Badia i Margarit (1920-2014) au Principat.
Tre 1970, nòstre grand Robèrt Lafont (1923-2009), que commemoram lei dètz ans de sa mòrt aqueste an, introduguèt la sociolingüistica en Occitània e dins tot l’estat francés après s’inspirar dau trabalh de sei collègas catalans.
Lo caminament intellectuau es dirècte de Ninyoles fins a Lafont e fins a tot l’occitanisme conscient actuau. Lafont faguèt pas una còpia passiva dei sociolingüistas catalans, s’adaptèt a la situacion de terren en Occitània.
Lei defensors mai lucids de l’occitan, uei, aquelei que constatan que la coexisténcia tranquilla entre occitan e francés (o occitan e espanhòu, o occitan e italian) es una illusion, devon fòrça ai trabalhs de Ninyoles e de Lafont, e mai s’o sabon pas.
Ninyoles, de segur, foguèt pas la sola inspiracion de Lafont. Mai lo pionier Rafael Ninyoles se destaca per son trabalh scientific e son sangfreg constant amb lo quau a consolidat la sociolingüistica internacionala, en i impausant l’estudi rigorós dau conflicte entre lenga subordenada e lenga dominanta. Lo pionier Lluís Aracil ofrís tanben una òbra fegonda dins aqueu sens, mai s’es laissat entraïnar dins una vèrbia polemica qu’a desconcertat sei partisans mai fidèus. Lei pioniers Francesc Vallverdú e Antoni Badia tanben son de referéncias indispensablas, mai an trabalhat a partir dau Principat ont lo catalan es ben pus resistent qu’au País Valencian. L’experiéncia de Ninyoles, basada au País Valencian, ont lo catalan sofrís durament, se sarra un pauc mai de nòstra experiéncia d’Occitània, ont l’occitan sofrís tant que se sarra de la mòrt.
Lo trabalh pacient, metodic e freg —au bòn sens— de Ninyoles es un exemple de la bòna actitud qu’un lingüista a besonh d’adoptar per analisar eficaçament lo conflicte entre lei lengas. E Robèrt Lafont a ben adaptat aquela actitud de trabalh en Occitània.
Leis instruments d’analisi de Rafael Ninyoles, aplicables a l’occitan, son nombrós. Entretant, m’agrada de soslinhar son analisi dei mites sus lei lengas en conflicte.
Vaicí un exemple fòrt. Quand se ditz que l’occitan (o lo “patés”) es pus sensible, pus expressiu o pus colorat que lo francés, es pas autra causa qu’un mite de compensacion per rendre suportable lo fach que lo francés a raubat totei lei foncions de comunicacion de l’occitan, e mai quand se tracta de parlar de çò sensible, expressiu e colorat. Lo catalan subís lo meteis mite. Totei lei lengas subordenadas lo subisson... E aquela sòrta de faula fonciona per rendre suportables, tanben, d’autrei fenomèns de subordinacion. Quand se pretend que lei femnas son mai doças e mai sensiblas que leis òmes, es un biais d’amagar e de rendre suportabla la frequenta dominacion masclista deis òmes sus lei femnas. Sens Rafael Ninyoles, poiriam pas denonciar tan facilament aquela bofonada.
Per se far una idèa pus completa de l’òbra de Rafael Ninyoles, suggerissi de legir l’article de Vilaweb, “S’ha mort Rafael L. Ninyoles, gran referent de la sociolingüística catalana”.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Fa plaser de vos tornar legir ! Emai se sovent partegi pas d'a fons vòstras analisis !
Solide que Ninyoles faguèt un trabalh remirable e nos permet d'anar al còr de las questions per esclairar nòstras situacions.
Çaquelà, me sembla que, ni Ninyoles, nimai Lafont, avián pas integrat un parametre decisiu, al jorn d'auèi, dins los processús d'alienacion culturala e linguistica.
Vòli evocar la pregnança dins la vida dels cada jorns, dels medias numèrics- internet, rets socials, jòcs videòs...que capviran la relacion a la cultura e a la lenga, sustot demest las joves generacions...
Aquela man mesa sus la cultura per de potençias economicas extraterritorialas ( que, aquò dich, difusan un modèl cultural-que lor es favorable...a lor expansion e a lor enriquesiment ) es un element que,çò'm sembla, caldriá de mai en mai integrar dins nòstras reflexions ( puslèu que de s'arrestar a la sola dominacion politica e estatala)
S'agacham lo monde, sembla, que per ara, un país aje soscat al sicut -de ligams possibles entre dominacion politica e dominacion culturala aplicats a la cultura - China- qu'experimenta sus son territòri estatal lo formatatge dels cervèls, la "chinesacion" de sas minoritats- pensem als Oygors , als Tibetans...
...Èra pas qu'un pensament personal...
Mercé per aquela presentacion de Ninyoles, que sovènt ne coneissèm pas que lo nom. Benastrugam tanben la represa de vostras activitats sul Jornalet.
I coneissi pas grand causa a-n aquela disciplina, mas a l'ora ont s'escantisson los darrièrs locutors natius (sabi pas se cal dire aital), e que dintram dins una èra post-vernaculària (sabi pas se son los bons mots tanpauc), ai l'impression que mancam de reflexion sociolingüistica. Quins usatges per l'occitan deman ? Ont ? Quora ? Cossi ? Perqué ? Quins raportes entreténer amb lo francés ? Me sembla totalament evacuat dels debats del mond occitanista, o de ço que ne demora. Evacuat dels debats sus l'ensenhament, que sia de la part dels professors o dels pedagogs. Absent tanben de las intervencions dels poders publics locals per la lenga e la cultura nostras.
La manca de reflexion sus aquelses sicuts e l'abséncia de presa en compte dels acquesits de la recèrca en sociolingüistica (emai de la recèrca actuala - mas coneissi pas son estat) dins l'elaboracion del schéma directeur 2019-2023 de l'OPLO (qu'es quand mème pro ambicios, amb la volontat d'arribar a 30% de locutors dins una classa d'atge) me semblan simptomatics de ço que descrivi.
De qué ne pensatz ? Sabi pas se comprenètz ço que voli dire. Vesi juste ? O es benlèu qu'una politica publica occitanista (digam-o aital) a pas (pus ?) besonh de presa en compte dels enjocs sociolingüistics per existir e èstre mesa en obra ? M'interessaria vertadièrament d'aver vostre ponch de vista, en tant que professional e especialista de la question. D'avança mercé
Fai mieus los mots precedents d'Abram.
Òu Mossur Sumien !
Me vaiquí rassegurat... que crenhave (crenhiá) que z-aviatz laissat las cronicas !
Bona rentrada sobre Jornalet.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari