Opinion
L'occitan es nòstre: quauquei reflexions
La setmana passada, parlèri d'un libre que sa lectura me pareis interessanta, Le Français est à nous, e acabèri l'article amb quauqueis elements de reflexion sus la lenga nòstra, per que siguessiam conscients que l'occitan, justament, es nòstre. Uèi, desvoloparai un pauc mon opinion.
Per ieu, que l'occitan siegue nòstre implica mai d'una causa. Primier, siam ò volèm èstre una comunautat lingüistica, que definissèm en la reconeissent. Reconeissèm que delà sa varietat intrinsèca, l'occitan es una lenga, e la practica qu'avèm de la lenga nòstra nos convida de lònga a respectar sa varietat. Que siguem de Bearn ò de Lemosin, de Provença ò de Roergue, siam, amb lei mejans de comunicacion modèrnes, mai ò mens totjorn expausats a la diversitat intèrna de l'occitan. Lei filmes d'animacion ò non doblats en lenga occitan cèssan pas de metre en scèna aquela diversitat en fasent parlar quau en gascon, quau en lengadocian, quan en provençau, etc., sensa que la comunicacion semble impossibla. Se comparam nòstra situacion amb aquela dei curdes, elei pereu son fàcia a una granda varietat, mai granda que la nòstra, que lei dos principaus dialèctes (principaus d'un ponch de vista demografic), lo kurmanjî e lo soranî tenon de diferéncias estructuralas prefondas, coma lei presenta un vidèo pedagogic en anglés. Pasmens, lei diferéncias estructuralas empedisson pas la reconeissença de Curdistan coma una realitat nacionala unificada. Per tornar a l'occitan, se la question nacionala es pas consensuala au nòstre, la comunautat lingüistica si, franc de quauqueis usatgiers que cèrcan de rompre aqueu consens.
Tanben, se l'occitan es nòstre, participam collectivament a la bastison de l'occitan, amb çò que i adusèm. Quau i adutz un eiretatge familiau, quau i pòrta de coneissenças transmesas per l'escòla, quau de lecturas, quau de recèrcas personalas ò professionalas. Tot aquò definís un usatge collectiu.
D'autre caire, l'usatge collectiu es condicionat per la situacion de l'occitan, una lenga socialament febla, quasi escantida, fàcia ai pressions constantas dei lengas dominantas. Cercam de luchar còntra aquelei pressions, còntra aqueleis influéncias excessivas per trobar una autenticitat qu'en realitat nos fugís de lònga. Dempuei de lònguei decennis, de cercaires prepausan una codificacion establa, pas encara acabada perque, coma que siegue, la lenga es un objècte que fasèm viure, e de còps aquela volontat de codificacion acipa frontalament leis usatges.
Es que mancam de realitats institucionalas que compelisson a una estabilitat. Franc de la Vau d'Aran, onte un paradòxe de l'Istòria a fach qu'una forma originala de gascon pirenèu, modelat per lo contacte especific dau catalan e dau castelhan, es l'occitan mai institucionau amb una oficialitat e un usatge administratiu. Coma gerir aquela institucionalitat d'un gascon de la dinamica intèrna particulara? Coma evitar que devengue una autra lenga? Remarqui que lo libre recent dau lingüista catalan Carles Castellanos,Els cosins del català, autreja a l'aranés una plaça especiala.
L'occitan es nòstre. Per tant, fàcia an aqueleis escomessas, nos devèm far fisança, en respectant a l'encòp lei realitats de l'usatge, mai tanben en prenent en còmpte la situacion de la lenga, mai tanben en sospechant pas de marrideis intencions aquelei que trabalhan a la codificacion e a la coeréncia de l'occitan dins sa diversitat. L'occitan es nòstre, e a besonh de totei per viure. S'ai cridat a la realizacion d'un diccionari generau de la lenga que fague consens, cresi pereu qu'avèm de respòndre a la question "Quin occitan volèm?". Lenga de clubs? Lenga de la societat? De quina societat? De quinei societats? Lenga de l'escòla? Lenga dei mèdias? Lenga de la familha? Lenga d'un pòble? D'una nacion? D'un Estat?
Per ieu, que l'occitan siegue nòstre implica mai d'una causa. Primier, siam ò volèm èstre una comunautat lingüistica, que definissèm en la reconeissent. Reconeissèm que delà sa varietat intrinsèca, l'occitan es una lenga, e la practica qu'avèm de la lenga nòstra nos convida de lònga a respectar sa varietat. Que siguem de Bearn ò de Lemosin, de Provença ò de Roergue, siam, amb lei mejans de comunicacion modèrnes, mai ò mens totjorn expausats a la diversitat intèrna de l'occitan. Lei filmes d'animacion ò non doblats en lenga occitan cèssan pas de metre en scèna aquela diversitat en fasent parlar quau en gascon, quau en lengadocian, quan en provençau, etc., sensa que la comunicacion semble impossibla. Se comparam nòstra situacion amb aquela dei curdes, elei pereu son fàcia a una granda varietat, mai granda que la nòstra, que lei dos principaus dialèctes (principaus d'un ponch de vista demografic), lo kurmanjî e lo soranî tenon de diferéncias estructuralas prefondas, coma lei presenta un vidèo pedagogic en anglés. Pasmens, lei diferéncias estructuralas empedisson pas la reconeissença de Curdistan coma una realitat nacionala unificada. Per tornar a l'occitan, se la question nacionala es pas consensuala au nòstre, la comunautat lingüistica si, franc de quauqueis usatgiers que cèrcan de rompre aqueu consens.
Tanben, se l'occitan es nòstre, participam collectivament a la bastison de l'occitan, amb çò que i adusèm. Quau i adutz un eiretatge familiau, quau i pòrta de coneissenças transmesas per l'escòla, quau de lecturas, quau de recèrcas personalas ò professionalas. Tot aquò definís un usatge collectiu.
D'autre caire, l'usatge collectiu es condicionat per la situacion de l'occitan, una lenga socialament febla, quasi escantida, fàcia ai pressions constantas dei lengas dominantas. Cercam de luchar còntra aquelei pressions, còntra aqueleis influéncias excessivas per trobar una autenticitat qu'en realitat nos fugís de lònga. Dempuei de lònguei decennis, de cercaires prepausan una codificacion establa, pas encara acabada perque, coma que siegue, la lenga es un objècte que fasèm viure, e de còps aquela volontat de codificacion acipa frontalament leis usatges.
Es que mancam de realitats institucionalas que compelisson a una estabilitat. Franc de la Vau d'Aran, onte un paradòxe de l'Istòria a fach qu'una forma originala de gascon pirenèu, modelat per lo contacte especific dau catalan e dau castelhan, es l'occitan mai institucionau amb una oficialitat e un usatge administratiu. Coma gerir aquela institucionalitat d'un gascon de la dinamica intèrna particulara? Coma evitar que devengue una autra lenga? Remarqui que lo libre recent dau lingüista catalan Carles Castellanos,Els cosins del català, autreja a l'aranés una plaça especiala.
L'occitan es nòstre. Per tant, fàcia an aqueleis escomessas, nos devèm far fisança, en respectant a l'encòp lei realitats de l'usatge, mai tanben en prenent en còmpte la situacion de la lenga, mai tanben en sospechant pas de marrideis intencions aquelei que trabalhan a la codificacion e a la coeréncia de l'occitan dins sa diversitat. L'occitan es nòstre, e a besonh de totei per viure. S'ai cridat a la realizacion d'un diccionari generau de la lenga que fague consens, cresi pereu qu'avèm de respòndre a la question "Quin occitan volèm?". Lenga de clubs? Lenga de la societat? De quina societat? De quinei societats? Lenga de l'escòla? Lenga dei mèdias? Lenga de la familha? Lenga d'un pòble? D'una nacion? D'un Estat?
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#2 Jutjarai pas aicí de las accions o inaccions del ciutadan Valadièr. Mas per far simple : un governament que vòl salvar una lenga fa al mens tot çò qu'a fait la Generalitat de Catalonha pel catalan. En comparason, e de plan luènh, totas las instàncias francesas oficialas nos prenon per trufas, e nos gaitan crebar mespresosament. E mai se venon, d'unes al mens, botar un pauc de mercura-cròma subre la camba de fusta…
Vòli plan acceptar l'idèa que d'aicí, d'ailà, un o un autre dels elegits aja personalament un punt de vista mai "catalan" subre los besonhs objectius de l'occitan en tèrra politica de França. Mas per quin resultat significatiu, comparable al trabalh ja complit de la Generalitat de Catalonha ? La politicalha francesa, se trufan de nosautres, e dins lo vòstre quite partit, ciutadan Valadièr, soi gaireben segur que la màger part dels sòcis se trufan de vos e de nosautres totes. E aquò non es ligat a la vòstra valor d'ùome ni de ciutadan un temps al mens elegit. Lo mesprètz per una comunautat umana se ditz "lo racisme" e, en politica francesa, tot çò que non es pas francés (es a dire francofòn) non val pas un pet de conilh, ni mai los quites pòbles concernits per d'autras lengas. Racisme : nos cal acostumar a emplegar lo mot per designar l'actitud en question.
Se reconeis un arbre, a sa fruita, non ? Sèm massisament mespresats per una politicalha racista, e omeopaticament respectats per qualques originals esclairats sonque…
Article plan interessant. Coma per Bretanha o lo país basc francés, avèm dos organismes publics en carga de la lenga : Ofici Public de la Lenga Occitana (OPLO) e Lo Congrès. Tôt aquò perqué avèm fait las manifestacions Òc per per l'occitan en 2005, 2007 e 2009 (aquela aTolosa amb lo sosten actiu de la comuna que n'éri adjunt à la lenga occitana). E tanben gràcia à la preséncia d'un elegit PS occitanista , Remesi Pech en Miègjorn Pirinèus en 2004 puèi dos elegits del partit occitan Guilhèm Latrubessa en Miègjorn Pirinèus e David Grosclaude en Aquitània dins d'aliganças amb lo partit EeLV en 2010. Dempuèi 2015, avèm un sol elegit del POC dins la region Occitània Pirenèus Mediterranèus e pas pro de manifestacions occitanistas massissas. Es logicament que los jacobins impedisson tot finançament per que L'OPLO e Lo Congrès pòscan definir un procès collectiu per fargat un grand Grand Diccionari de la lenga occitana. Sens una tala organizacion, la comunitat linguistica occitana non o poirà fargar, ni mai impausar un consens entre las opinions lingüisticas dels uns o dels autres.
— Quina lenga volèm ? Lenga de clubs ?
— Perqué non, mas pas sonque !
— Lenga de la societat ? De quina societat ?
— Plan segur, una lenga de societat solidària anticapitalista e libertària…
— De quinei societats ?
— Unas societats dels pòbles liures definits per lor lenga pròpia dins un federalisme mondial…
— Lenga de l'escòla ?
— Plan segur, indefugiblament, e una lenga occitana ensenhanta, non pas sonque qu'ensenhada, mas tanben una lenga amb una fòrma academica de referéncia e de variantas populàrias (coma per l'alamand e l'italian)…
— Lenga dei mèdias ?
— Plan segur, e de tota mena de mèdias, e pas sonque de mèdias neoliberals vomitius e mespresant los pòbles, coma n'avèm a bodre, de pertot, uèi !
— Lenga de la familha ?
— « Tota lenga es la de l'ostal o pas que bruch sens poder sul silenci » çò te respondriá l'Ives Roqueta.
— Lenga d'un pòble ?
— Plan segur ; e de qué mens qu'un pòble…?
— D'una nacion ?
— Plan segur…
— D'un Estat ?
— Plan segur, ja qu'es aquò, o crebar lèu lèu de sa manca…
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari