Presentacion
 
Las consonantas sibilantas rassemblan los sons [s z ʃ ʒ ts dz tʃ dʒ]. Fan pensar a de fiuladas. Coneisson de mutacions que s’agropan en sèrias.
 
En alfabet fonetic:
• Lo son [ʃ] val ‘sh’
• Lo son [ʒ] val la‘j’ gascona o catalana o francesa; tanben val la s auvernhata dins quasi.
• Lo son [j] val la ‘i’ occitana dins aiga, ièr.
• Lo son [c] sembla mai o mens ‘ty’.
• Lo son [ɟ] sembla mai o mens ‘dy’.
 
 
En vivaroalpenc e provençal
 
Dins cèrtas varietats de vivaroalpenc e de provençal (e en particular dins la koinè mistralenca), trobam aquestes fenomèns correlats entre eles.
 
• ch pòt passar de [tʃ] a [ts].
 
pròche = prov. [ˈpʁɔtʃe] → [ˈpʁɔtse]
 
• En parallèl, j, g, tj, tg pòdon passar de [dʒ] a [dz].
 
jaune = prov. [ˈdʒawne] → [ˈdzawne]
argent = prov. [aʁˈdʒeⁿ] → [aʁˈdzɛⁿ]
viatjar = prov. [vjaˈdʒa] → [vjaˈdza]
viatge = prov. [ˈvjadʒe] → [ˈvjadze]
 
Aquestas evolucions son ja las pronóncias de basa en lemosin e auvernhat.
 
 
En lemosin
 
Dins cèrtas varietats de lemosin, trobam aquestes fenomèns correlats entre eles.
 
• s, ss, ç, c pòdon passar de [s] a [ʃ].
 
sau [ˈsaw] → [ˈʃaw]
passar [paˈsa] → [paˈʃa]
servici [serˈvisi] → [ʃerˈviʃi]
leiçon [lejˈsu] → [lejˈʃu]
 
• En parallèl, z, s pòdon passar de [z] a [ʒ].
 
zòna [ˈzɔnɔ] → [ˈʒɔnɔ]
ròsa [ˈrɔzɔ] → [ˈrɔʒɔ]
 
• En parallèl, ch pòt passar de [ts] a [s].
 
pròche [ˈprɔtse] → [ˈprɔse]
chantar [tsaⁿˈta] → [saⁿˈta]
 
• En parallèl, j, g, tj, tg pòdon passar de [dz] a [z].
 
jaune [ˈdzawne] → [ˈzawne]
argent [arˈdzeⁿ] → [arˈzeⁿ]
viatjar [vjaˈdza] → [vjaˈza]
viatge [ˈvjadze] → [ˈvjaze]
 
 
En lengadocian
 
Dins cèrtas varietats de lengadocian, los grafèmas ch [tʃ], j [dʒ], g [dʒ] (davant e, i), tj [dʒ], tg [dʒ] (davant e, i), tz [dz], ps [ps/ts], cs [ks/ts], ts [ts] pòdon passar a una pronóncia uniforma: siá tot en [ts], siá tot en [tʃ].
 

	pronóncia estandard		pronóncia en [ts]	pronóncia en [tʃ]
pròche	[ˈprɔtʃe]	→	[ˈprɔtse]	[ˈprɔtʃe]
fach	[ˈfatʃ]	→	[ˈfats]	[ˈfatʃ]
jaune	[ˈdʒawne]	→	[ˈtsawne]	[ˈtʃawne]
argent	[arˈdʒen]	→	[arˈtsen]	[arˈtʃen]
viatjar	[bjaˈdʒa]	→	[bjaˈtsa]	[bjaˈtʃa]
viatge	[ˈbjadʒe]	→	[ˈbjatse]	[ˈbjatʃe]
dotze	[ˈdudze]	→	[ˈdutse]	[ˈdutʃe]
còps	[ˈkɔps, ˈkɔts]	→	[ˈkɔts]	[ˈkɔtʃ]
sacs	[ˈsaks, ˈsats]	→	[ˈsats]	[ˈsatʃ]
polits	[puˈlits]	→	[puˈlits]	[puˈlitʃ]

 
 
En sud-lengadocian (zòna Tolosa-Carcassona-Narbona-Pirenèus)
 
Lo sud-lengadocian a de variacions que lo sarran del gascon e del catalan.
 
• j e g passan de [dʒ] a [ʒ].
 
jaune [ˈdʒawne] → [ˈʒawne]
roge [ˈrrudʒe] → [ˈrruʒe]
 
• Per contra tj e tg i mantenon ben la pronóncia [dʒ].
 
viatjar [bjaˈdʒa]
viatge [ˈbjadʒe]
 
• iss après vocala passa de [js] a [jʃ] ‘ysh’. Se fa parier per -is en fin de mot e après vocala.
 
nàisser [ˈnajse] → [ˈnajʃe]
nais [ˈnajs] → [ˈnajʃ]
peis [ˈpejs] → [ˈpejʃ]
Fois [ˈfujs] → [ˈfujʃ]
foissenc [fujˈseŋk] → [fujˈʃeŋk]
 
 
En gascon
 
Dins cèrtas varietats de gascon, trobam aquestes fenomèns correlats entre eles.
 
• ch pòt passar de [tʃ] a [c] ‘ty’.
 
chanca [ˈtʃaŋkɔ] → [ˈcaŋkə]
 
• En parallèl, tj e tg pòdon passar de [dʒ] a [ɟ] ‘dy’.
 
viatjar [bjaˈdʒa] → [bjaˈɟa]
viatge [ˈbjadʒe] → [ˈbjaɟə]
 
• En parallèl, j e g pòdon passar de [ʒ] a [j] ‘y’.
 
jòc [ˈʒɔk] → [ˈjɔk]
gojat [guˈʒat] → [guˈjat]
argent [arˈʒen] → [arˈjen]