Brave article subre le subjècte general de la centralitat de la grafia etimologica dins las lengas romanicas o altras, e de l'oportunitat o non de sa permanència.
La portada grafica generala d'un occitan estandard appèlla:
- la grafia correspondent a la realizacion dialectala o personala mai complèta
- la grafia etimologica communa a de variacions dialectalas (ex: LL latin)
S'i appond una coërència externa de l'occitan.
Totas las geminadas son realizablas en un occitan, al mens per assimilacion, e se comprend pas perqué sonque qualcas consonantas geminan graficament (RR, LL, SS, CC...)

Lo glossari de l'ancian gascon de Luchaire non coneish pas "an(n)ada", per contra qu'a plan "an" e "anal" (annau), aqueste darrèr dab un solet n. Qu'ei plan la grafia esperada en gascon puish l'n doble intervocalic deu latin que i vad n simple (dentau) de manièra regulara . Lavetz, un solet n per duas rasons 1- qu'ei la règla morfologica e fonetica normau deu gascon de tostemps a partir deu latin 2- qu'ei tanben la règla aplicada per l'aute bandon (IBG): anade, anadè, e un chic d'arsec unitari intra-gascon non hè pas daun e qu'ei prioritari, ça'm par. Per annau, l'ahar qu'ei diferent, que s'ageish aquiu de poder distinguir anau e annau, la recomandacion deu CGLG qu'es recebedera. L'unificacion ortografica interdialectau qu'ei ua bona idèa, totun se reaument volem escàder-ns'i que caleré començar per unificar lo sistèma grafic, sequenon aqueste principi teoric d'unificacion ortografica n'a pas de sens (cf. capdèth e shivau, cabdèt e chivau). N'ei pas tan grèu, si?

Lo CGLG que recomanda d’escríver anada e non pas annada, lhevat en aqueths parlars qui hèn sentir la geminacion d’ua manèira o d’ua auta. Lo CGLG que rapèra lo mot ‘an ‘ que’s pòt har servir entà remplaçar lo mot ‘anada ‘. Que recomanda d’escríver anadèr , anadèra, aniversari, dab ua soleta ‘n’, totun annau (m &f), dab duas, entà evitar la confusion dab anau (m&f).

Lo mot ''aniversari'' n'ei pas en lo Palay, non sèi perqué. Deu còp, que m'ahidi au Per Noste, qui nòta un ''n''. E vertat qu'en gascon, a l'orau, lo ''n'' n'ei pas doblat, donc nat besonh de n'escríver dus.

#12 Pro d'acòrdi amb Pfff. Ieu compreni pas los arguments de F. Bardòu e de Gaby. Alibèrt pausava ‘anèx’ en seguissent lo catalan de Fabra, puèi lo CLO o corregiguèt en ‘annèxe’ quand armonizèt los mots emb ‘e’ de sosten. Es un dels pauques ponches de detalhs ont lo CLO estend un chic l’usatge de ‘e’ de sosten, tot en mantenent una majoritat de formas sens ‘e’. Vista la posicion de D. Sumien que defend lo CLO, vesi pas res d’estonant qu’escriga ‘annèxe’. Es pas una question d’usatge dialectal dels provençals ni dels gascons ni dels lemosins.

Un mot terminat per ‘-x’ se pòt dire dins totes los dialèctes, ‘lo fax’ deven al plural ‘los fax’ o ‘los faxes’ segon los parlars, ‘lo linx’ deven al plural ‘los linx’ o ‘los linxes’. I a pas de dificultat.