N’i a pas guaire de temps encara L’OPLO qu’èra presentat com ua victòria der occitanisme. Aqueth imatge que s’estadeish dijà arron quauques mes de foncionament. Eths hèits que ns’amuishèn viste hèit ua realitat guaira beròja dab decís ostiles, manca de transparéncia e mesprètz deths esleguits. Eth ahèr de Vistedit escanat viste hèit shens eth mendre estudi occitanista vertadèr, que getà un ambient torrat, que hasó vàder menshidança suth ròtle d’aqueth organisme. Que n’estó ahortida dab eras miaças sus Ràdio Occitània.
 
Era lectura d’aqueth tèxte signat pera presidenta de L’OPLO e publicat en Jornalet,[1] que deisha pensar a un besonh d’estupar de nombrosas criticas. Ua evidéncia totun, L’OPLO n’a pas tirat nada leçon deths pas prumèrs dera sua existéncia e que persegueish sus un camin de crisi. E i a dificultats? Criticas e sosentenuts tendenciós que son tàths militants dera lenga e dera cultura. Per çò qui ei de L’OPLO, arren. Donc tot que déu estar arrecebut com un bilanç, ...positiu de segur.
 
Aqueth tèxte que deisha ua maishanta impression, un quauquarren de mau-san, ua ostilitat e un mesprètz entàths militants associatius occitanistas. Tot que comença dab aqueras arreferéncias ath “Politburo” e ara “Pravda”, acús d’ua auta epòca e rebat d’un anticomunisme primari guaire arrespectuós dera diversitat d’opinions deths militants associatius. Atau que deisha devinar un posicionament ideologic e politic particular. Sustot qu’ei acompanhat d’ua arreferéncia ara “democracia” segon Jean Mistler. “Eth 10 de julhet de 1940 qu’ei eth qui, en qualitat de president dera comission de sufragi universau ara Crampa deths deputats, que presenta a l’Amassada nacionau amassada a Vichi eth article unic hidant eths plens poders ath manescau Pétain tà preparar un navèth projècte de constitucion. Aquerò que’u costarà ara Liberacion, d’estar aperat “eth naufragaire dera Republica”.....
 
“Devath er Aucup, qu’ei membre deth Conselh nacionau instaurat per Vichi”. Per Occitània que n’i a qui n’an pas desbrembat aqueras annadas tant esluenhadas de democracia: “Qué sobra, a Castèlnòu D’Arri, de Jean Mistler?... Hèits e posicions, com radicalisme, com faiçon de mesclar “classicisme, liberalisme e scepticisme”, com manescalisme, mes tanben rumors, segon eth dit, james desmentits com un deths mes ponhastres, qu’avore redigit tà Petain, eth tèxte tà dar tots eths poders.”[2]
 
De segur, qu’avançam sus un terrenh minat. Per çò qui ei de hidança que i a miélher. Ua tutèla ideologica que s’ajusta a ua tutèla administrativa e politica.
 
De reflexions desagradivas e mespresosas entàths associatius, que n’i a. Per exemple, en prestar aths militants dera lenga aquera illusion: eths membres de L’OPLO qu’ “anàvam hicar en plaça pro lèu las solucions entà triplar lo nombre de locutors…”. Qu’ei desconeishença sancèra deth mitan occitanista. Annadas de tribalh e d’experiéncia apielada que ns’escartan d’aquera illusion. Qu’at sabem plan. N’èm pas nocients. Non se multiplica pas eth nombre de locutors dab simplas subvencions d’Estat ni tanpòc dab ua equipa de sheis personas qui valerén mes que de centenats d’associatius experimentats? L’OPLO qu’ei estat abans tot eth nin de David Grosclaude mes que deth moviment occitanista e d’ua arreivindicacion generalizada. Ua grèva de hami qu’estó necèra tàd implicar occitanistas. Lavetz, per çò qui ei dera illusion ...
 
Tostemps en desagradiu e mesprètz: “si non volem pas comptar que dab los qui parlan dejà la lenga entà sauvar-la, tant vau diser que non venceram pas, qu’ei ua simpla question estatistica”. Que’m permeti de vos envitar a leguir çò qui pòt estar era mea responsa personau dab era mea definicion deth pòple occitan[3]. Qu’ajusti eths militants dera lenga n’arrèstan pas de passar dera lenga occitana ara lenga francesa e, a còps ara lenga castelhana o portuguesa o catalana, segon endret. Estar militant dera lenga qu’ei estar bilingüe permanent ath minimom. N’ei pas estar embarrat ena lenga occitana a despart dera societat. Mes d’aulhors que seré ua arreconeishença d’aver arrepresentants der Estat o deras regions autan bilingües.
 
Perqué arcastar tot aquerò ath moviment dab arguments qui n’en son pas? Darrèr que i a tot un esperit negatiu, ostile, mespresós. L’OPLO que marcha sus un pè, eths fondators que n’an hèit un instrument non pas de concertacion e de collaboracion dab eth moviment occitanista mes de dominacion enas mans deths arrepresentants deth poder e deths notables regionaus. Tà’ns convéncer der interés de L’OPLO, David Grosclaude que s’emparà sus l’OPLB (Ofici Public de la Lenga Basca). Mes l’OPLB qu’a ua estructura e un foncionament diferents. En tot leguir era presentacion de l’OPLB que s’arremarca de diferéncias importentas e decisivas dab L’OPLO.
 
Que vadó en 2004 l’OPLB, ena fòrma de Gropament d’Interés Public. Qu’ei descriut atau:
   
Ath contra L’OPLB qu’ei estructurat e que fonciona tà la concertacion:Qu’a çò que n’a pas L’OPLO:
   
Que son:
   
Un quadre de tribalh fixat tà 4 annadas, emparat sus ua analisi sociolinguistica dab un objectiu centrau… Era existéncia d’un Comitat consultatiu dab actors, operators e personas resorças, gents de terrenh qui saben ço qui a de hèr tà deféner era lenga e era cultura. Ua anada participativa dab fasas de concertacion, un detzenat d’amassadas, un centenat de personas a cada còp, de punts de vista, testimonis, proposicions…Qu’ei vertaderament ua auta faiçon de tribalhar e sustot de hèr compte, dab arrespècte, deths militants de terrenh e deth combat tàra lenga e tàra cultura. Que mes, tàth moviment participar ath Comitat consultatiu qu’ei cultivar era unitat, era solidaritat e lavetz d’arregetar era division.
 
L’OPLO qu’impausà eth esfaçament de Vistedit, de vint annadas d’experiéncia e de tribalh, de professionalizacion occitanista sus un simple decis d’esleguits. Quin estudi objectiu e detalhat? Quina consultacion dab eth mitan sancèr occitanista? Quin estudi deth contèxte occitan, deths problèmas generaus dera premsa papèr. Quin estudi deth projècte occitan, dera importància d’amuishar era lenga e d’auherir tèxtes qui ac parlan de tot. Mes que mancavan .....300 abonats. Çò de mirat qu’èra La Setmana qui hasè politicament puishèu a quauques uns. Fin finala un decís impausat après acte de censura. Ua estructura e un foncionament com L’OPLB n’avore pas permés un metòde atau.
 
Tà sauvar L’OPLO, s’ei encara possible e utile, que hè necèra tanben d’un Comitat consultatiu, d’un foncionament democratic e d’ua concertacion vertadèra larga e permanenta. Que hè necèra era preséncia de tots eths operators de terrenh, der ensenhament com dera premsa, dera cultura com dera sociolinguistica. Era question dera lenga e dera cultura occitanas qu’ei tròp importenta tà que sia deishada aths sols esleguits e notables, foncionaris d’Estat e de regions.
 
E i a besonh de tornar arreperar subvencions que son sòus publics, eths nostes impòsts, e qu’am un dret legitime de n’arreivindicar eth contaròtle. Non son pas sòus deras regions ni der’Estat. Era presidenta non vòu pas d’un OPLO simpla “estructura “qui torna distribuir” subvencions”. Mes eths militants dera lenga e dera cultura occitanas non pòden pas tanpòc estar sonque “estructuras” qui arreceben o pas e qui hèn ço de decidir peth poder e que mes qui deven carà’s. Qu’ei çò qui’s passa e que s’apèra tutèla.
 
L’OPLO n’a pas nada competéncia e legitimitat tà decidir e orientar era politica occitanista. N’a pas de gahà’s d’aqueth domèni. L’OPLO que s’atribueish drets e poders. Atau que n’avom un exemple quauquas setmanas a dab era preséncia e intervencion de L’OPLO tàd Occitània ara Union Europèa a costat dera Generalitat de Catalonha e deth Conselh Generau d’Aran?[4] Era question de L’OPLO qui devien eth problèma de L’OPLO, que ns’interpèla sura societat occitana qui volem. Qu’am ací er exemple deras derivas dera democracia arrepresentativa. Qu’am d’i opausar eth dret de decidir e donc de contarotlar era politica seguida e sòus emplegats.