En tot barrar eth decenni ei abituau trobar retrospectives de tota sòrta. Non ac hèm solament pera oportunitat que mos arribe cada dètz ans, mès pr’amor que damb aguest exercici prenem consciéncia qu’es causes que credem recentes ja son fòrça luenh, dilhèu arremerqueratz que vedetz es 2000 ena madeisha distància qu’es 2010 com s’eth temps non s’auesse moigut dempús deth cambiament deth millènni, quan de hèt, son tempsi fòrça diferenti.
 
Uelhada tecnologica
 
Hè dètz ans viuérem eth moment cambiant que començaríem er estil de vida smart. En 2010 e ath long de 2011, apareish era gamma de Samsung Galaxy, eth prumèr Android supervendes, ua mèrca fòrça mès accessibla qu’er iPhone de 2008, que democratizèc eth mond des apps e hec a entrar WhatsApp enes nòstes vides. Enquiath moment, se portauen es iPods e MP4s, es telefòns mobils desplegables de dues pèces, e es mobils damb camèra èren ua nauetat. Es telefonets non s’emplegauen entà connectar en Internet. Era mòda èren es terminaus damb clauèrs multimèdia optimizadi entà escotar musica, e es cellulars damb melhor reng sociau èren es Blackberrys, non solament èren ja smart, mès qu’auien un proto-WhatsApp exclusiu: eth Bbchat. Es escambis sociaus se hègen per Bluetooth.
 
Encara existien es SMS, eth Messenger (MSN). Eth narcisisme per Internet seguís d’auti camins. Ei era epòca des blògs (especializadi, personaus e inofensius mès tanben d’auti perilhosi coma es pro-anorèxia e pro-bolimia), es joeni veirien a nèisher es mèmes en fòrums coma 4chan, a pagines coma Desmotivaciones o Cuanto Cabrón... Facebook arribe en Barcelona en 2009 mès encara demorarà un shinhau a generalizar-se: uns tres ans; serà era senténcia de mòrt de Fotolog deth temps que Facebook se normalize. YouTube siguec era naua television entà ua generacion de joeni, damb era popularizacion deth vidèoblogging. Consumíem vidèo per tot: en 2011 mos auie arribat era Television Numerica Terrèstra. “Açò a enquia 40 canaus!”, çò didíem. Mès non mos importaue massa en realitat: piratàuem çò que de vertat volíem veir. Sense encuedar-mos, era illegalitat mos dèc eth prumèr servici ara carta, fòrça abans de 2015 quan arribèc Netflix, o 2018 quan reüssic. Ara qu’a metut en escac era television, mès d’un aute costat era television a estat e ei un potent estrument de pedagogia d’estat.
 
Educacion mediatica
 
Ena fin des 2000, es reality shows, qu’auien arribat ua generacion abans, viegen granes produccions televisives a on participauen famosi. Es istòries anonimes se barregen damb es des fenomèns televisius entà dar esperança a ua generacion que cre en un nau estil de vida basat en carisma. Ère un mau moment entada eri pr’amor que damb era crisi economica globau, aguesta sòrta de joeni son marginalizadi jos eth nòm de Ni-ni[1], e se barrejarie damb eth concèpte de Cani e Choni[2] que se cataloguèren peth prumèr còp en 2012. Jos era grana negligéncia des govèrns e un progressiu retorn dera luta de classes, Chavs, rednecks, canis, que son majoritat, seràn es grani mesestimadi e ocasionaràn eth graduau cambiament de discors dera “virada ara dreta” ena fin deth decenni, damb Marine Le Pen, Trump, Bolsonaro…
 
Son grani oradors qu’an vengut a barrar termières deuant era crisi de refugiats: quauquarrés arrebrembe com s’estenec era primauera aràbia, era que campulèc Gadaffi? Siguec de Siria estant, per Periscope: era aplicacion d’emissions en dirècte que permetie que tostemp i auesse quauquarrés qu’informaue dera guèrra mentre i auesse wi-fi. 2019 a tornat a èster un panorama de primaueres, en vedent Hong-Kong, Catalonha, Chile e Colombia damb movements llibertaris que se retroalimenten a trauès des hilats sociaus.
 
Bambolhes
 
2009 e 2010 sigueren ans de granes catastròfes naturaus. Al Gore lancèc era sua Vertat que destorbe en 2006 e eth cambiament climatic se consideraue ja ua crisi environamentau. A tot aquerò se higerie era legenda urbana qu’en 2012 vierie er Apocalipsi; eth mont Bugarag s’aumplie de gent ena mesura qu’acabaue eth calendari maia. D’auti didien qu’en lòc d’acabar-se tot, entraríem en ua “bambolha electronica”, en sens quantic deth mot, ua metafòra per adveniment d’un nau esperit. E non s’enganauen bric, compde tengut qu’eth newwave tornèc damb mès fòrça que jamès: es cristalhs d’energia, era autoajuda, eth ioga o es guides esperitaus semblauen èster, de patac, pertot.
 
Era auta “bambolha electronica”, totun, passaue inapercebuda; era deth coltan, matèria prumèra entàs smartphones damb un percors similar as diamants de sang provenenti de Còngo en tot provocar esclavatge infantil e guèrres, deth temps que China arrepòrte era sua pròpria bambolha immobiliària en tot retardar-la a pena pro tà non coïncidir damb era crisi globau, e atau artenh era egemonia economica.
 
E toti vedem a passar eth temps damb incertitud, coma es protagonistes de Years and Years, qu’ath delà dera pòur ara desestabilizacion, s’an vist, sense encuedar-se, montadi en un capitalisme flagrant e incapables de seguir eth ritme des naues generacions enes sòns debats e era sua auançada correccion politica. Ei ua recomanacion que non podetz mancar.