Opinion
Aurelhar: reculhir l’aur
Una interessanta familha de mots evòca la cèrcha d’aur dins los rius. Se tròba atestaa en vivaroalpenc, près de Ròse, en Daufinat, dins lo magnific diccionari de l’Abat Loís Mostier que Joan Claudi Rixte l’a editat (Louis Moutier, 2007, Dictionnaire des dialectes dauphinois, IEO Droma / ELLUG).
Ansin. Lo vèrb aurelhar significa “cerchar de palhetas d’aur dins l’aiga d’un riu”, en l’ocurréncia aquò se fai dins l’aiga de Ròse segon l’atestacion de Mostier. Mas creo que poèm prene la libertat d’utilizar aquel vèrb per evocar la cèrcha d’aur dins tota autra region del Mond. Mostier escriu aquel vèrb ‘aurelhá, óurelhá’ e lo diccionari etimologic FEW lo transcriu ‘awrełá’ dins son alfabet fonetic particular (tòme 25, pagina 1024). En francés aquò se ditz orpailler, en anglés to pan for gold.
Una persona qu’aurelha es un aurelhaire o una aurelhaira. Mostier pòrta exactament la forma ‘aurelhaire’ e precisa que, d’aurelhaires, “n’existissiá encara vèrs 1840”. En francés se ditz orpailleur e orpailleuse, en anglés panner o gold panner.
L’activitat correspondenta es l’aurelhatge, nom masculin. Mostier escriu ‘aurelhage’. En francés dison orpaillage, en anglés panning o gold panning.
L’origina d’aquela familha de mots es liaa, de segur, al nom masculin l’aur, una forma occitana classica per designar lo metal preciós. Mas la derivacion aur + ‑elh‑ + ‑ar es un pauc inabituala. L’element ‑elh‑ es pas un sufixe productiu e a pas de sens clar.
Mostier dona dos tipes de mots que se semblan mas es evident qu’an pas la mesma etimologia: d’un costat aurelhar “cerchar d’aur” deu aver un liam amb l’aur, de l’autre aurelhar “aparar l’aurelha, escotar” es liat a aurelha.
Lo mot aurelhar “cerchar d’aur” pòt pas venir dirèctament d’aur. Efectivament, en partent d’aur, èra pas interessant d’apondre l’element escur ‑elh‑ per fabricar un mot identic a aurelhar “escotar”.
Donc, es rasonable de supausar que los mots de la familha aurelhar, los que parlan de la cèrcha de l’aur, se creèron pas del temps que la lenga occitana èra ja constituïa. Vendrián puslèu d’una forma anteriora a la formacion de l’occitan. Chaudriá cerchar un rapòrt amb lo mot latin antic aurĭlĕgŭlus, ben atestat, que significa “lo que reculhís l’aur”.
Ansin. Lo vèrb aurelhar significa “cerchar de palhetas d’aur dins l’aiga d’un riu”, en l’ocurréncia aquò se fai dins l’aiga de Ròse segon l’atestacion de Mostier. Mas creo que poèm prene la libertat d’utilizar aquel vèrb per evocar la cèrcha d’aur dins tota autra region del Mond. Mostier escriu aquel vèrb ‘aurelhá, óurelhá’ e lo diccionari etimologic FEW lo transcriu ‘awrełá’ dins son alfabet fonetic particular (tòme 25, pagina 1024). En francés aquò se ditz orpailler, en anglés to pan for gold.
Una persona qu’aurelha es un aurelhaire o una aurelhaira. Mostier pòrta exactament la forma ‘aurelhaire’ e precisa que, d’aurelhaires, “n’existissiá encara vèrs 1840”. En francés se ditz orpailleur e orpailleuse, en anglés panner o gold panner.
L’activitat correspondenta es l’aurelhatge, nom masculin. Mostier escriu ‘aurelhage’. En francés dison orpaillage, en anglés panning o gold panning.
L’origina d’aquela familha de mots es liaa, de segur, al nom masculin l’aur, una forma occitana classica per designar lo metal preciós. Mas la derivacion aur + ‑elh‑ + ‑ar es un pauc inabituala. L’element ‑elh‑ es pas un sufixe productiu e a pas de sens clar.
Mostier dona dos tipes de mots que se semblan mas es evident qu’an pas la mesma etimologia: d’un costat aurelhar “cerchar d’aur” deu aver un liam amb l’aur, de l’autre aurelhar “aparar l’aurelha, escotar” es liat a aurelha.
Lo mot aurelhar “cerchar d’aur” pòt pas venir dirèctament d’aur. Efectivament, en partent d’aur, èra pas interessant d’apondre l’element escur ‑elh‑ per fabricar un mot identic a aurelhar “escotar”.
Donc, es rasonable de supausar que los mots de la familha aurelhar, los que parlan de la cèrcha de l’aur, se creèron pas del temps que la lenga occitana èra ja constituïa. Vendrián puslèu d’una forma anteriora a la formacion de l’occitan. Chaudriá cerchar un rapòrt amb lo mot latin antic aurĭlĕgŭlus, ben atestat, que significa “lo que reculhís l’aur”.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Probable que l'origina siá latina, en efèit E es l'omonimia dab lo vèrb aurelhar (d'aurelha) que causèt la pèrda del mot (dab la significacion d'aurpalhar) en absoludament totas las lengas romanicas. Ne cresi pas tròp que lo mot aurelhar amb aquesta significacion tenga un futur qué que siá per aquesta rason. Ça que là, mercés per aqueste pòst fòrça interessant e bona annada!
Es plan possible que lo mòt occitan venga dirèctament del latin que dempuèi l'antiquitat s'es pas jamai quitat de cercar d'òr.
#5
#6
Alavetz cossi van las nòstras doas catastròfas aqueste matin ?
"Aurelhar" me sembla ester una defomacion confusa del mot gascon aurpelhar a l'origina deu mot françés orpailler.
#4 Al fòl!
Se vòls far de reviradas d'articles dins Wikipèdia o escriure dins Les Echos, t'empacham pas! Mas, me damne, pas aici!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari