Tot lo monde es d’acòrd ende díser que la vision e la compreneson d’un eveniment depen deu caire de vista. Atau, una hèita recenta dens l’actualitat m’a semblada interpretabla d’un biaish diferent se hèm una analisi drin pregonda. Es aquesta de l’assassinat per un bombardament estatsunidenc d’un responsable iranian, lo Qasem Soleimani, un deus capdaus deus Guardians de la Revolucion.
 
A purmèra vista, sembla aquò una ataca contra una poténcia estrangièra enemiga. Mes la purmèra question que’s pausa es aquesta: es possible d’assassinar, atau daubèrtament sense de s’amagar, un responsable d’un Estat dambe lo quau ètz pas en guèrra? La responsa es meslèu complèxa e degun dens la premsa sembla pas i poder balhar un explic clar. Aquesta operacion, devath los mandaments de Trump eth medish, es pro inedita.
 
Mes s’espiam la situacion mès largament, vesèm qu’Iran èra segotit per la fin de l’annada 2019 per un movement de contestacion pro fòrt, que las autoritats semblavan poder mauaisidament mestrejar (1500 mòrts, 7000 arrestats, internèt trencat). Lo pòble èra per carrèras e bronissèva com pas jamès dempuèi la revolucion islamica qu’a desapitat lo Shah. Irak tanben coneishèva una andada de susmaute anti-iraniana.
 
Après lo murtre de Soleimani, las manifestacions ostilas se son cambiadas suu pic en manifestacions de sosteng au regime. Magia. Mercés, Sénher Trump.
 
Çò qu’èra pas pervist, es que l’ahar de l’espotiment deu Boeing ucranian tocat per un missile iranian, a jetat un còp de mès lo pòble per carrèra contra los mollahs. Mes tornam a l’accion de Donald Trump.
 
Me diseratz, pr’amor lo president american ajudaré un regime qu’a en òdi? Es una bona question. La responsa es que fòrça govèrns an besonh d’un enemic de l’endehòra ende’s manténguer au poder e sovent se des·hèr d’un problèma intèrne. Aquò s’apèra estar “aliats objectius”.
 
Ende hèr brac, lo regime deus mollahs a besonh deus Estats-units ende virar la malícia de son pòble de cap a l’endehòra, e Trum a besonh d’una miaça de tresau guèrra mondiala (Es clarament atau que los hialats sociaus presentèn lo risc) au moment quan un procediment de destitucion es engajat contra eth. Aliats objectius.
 
Quan Bill Clinton en 1998 es tanben miaçat per un procediment de destitucion pr’amor de l’ahar Lewinski, eth tanben commença bombardaments sus Irak que van tot retardar (véser imatge). 


 
En 1982, Margaret Thatcher es fòrça impopulara pr’amor de sa politica d’austeritat e a paucas possibilitats d’estar elegida un dusau còp. Mes la guèrra de las Isclas Malvinas va tot cambiar, e mercés a la teoria “que’s cambia pas un generau prendent una guèrra”, ganharà las eleccions.
 
Mes me poderatz demandar tanben “pr’amor tuar justament Soleimani”?
 
Solide que’ns podèm pérder en conjecturas de totas, mes l’incresibla popularitat deu generau iranian podèva geinar los mollahs en plaça, que son fòrça mens sostenguts peu pòble.
 
De mès, lo generau èra lo gavidaire de mès d’una organizacion armada: Al-Qods (las fòrças especialas deu Guardians de la Revolucion), lo Hezbollah libanés, lo Hamas, lo Jihad islamic palestinian, Hachd-El-Chaabi (miliças chiitas irakianas), e detzenats de milierats de milicians chiitas en Irak, Liban, Afghanistan e Pakistan, çò que’n hasèva benlèu un dangèr en cas de desentenut dambe lo poder.
 
Çò que pòt hèr pesar la balança deu costat de la hèita d’aliats objectius, es que la “replica” iraniana estoc quasi sense de consequéncia e que los especialistas deus conflictes armats son d’acòrdi ende díser qu’estoc hèit volontàriament. Tot èra ende lo paréisher de cap a son pòble pròpi, los mèdias iranians anonciavan 80 mòrts, e los mèdias occidentaus: pas nat.
 
Sabi qu’es pas evident d’espiar las causas dambe aqueste caire de vista que sortir de l’encastre reconeishut, degun es pas obligat d’estar d’acòrdi, solide, mes cresi tanben que’s cau pas privar d’una analisa complementària en le balhar un percentatge de possibilitat.