Opinion
Clavièr occitan: vèrs una solucion populara, collectiva e accessibla
Recentament vos ai parlat del novèl clavièr francés azerty que pòt ajudar a sasir pus facilament las letras especificas de l’occitan (Jornalet, 23.12.2019). Ai conclús pasmens que lo clavièr catalan-espanhòl demòra, cresi ieu, la melhora solucion per escriure en occitan amb un ordenador (vejatz tanben mon article dins Jornalet, 11.3.2013).
De legeires m’an indicat amb rason que i a d’autras solucions valablas. En particular, los ordenadors de tipe Mac e de sistèmas operatius Linux o Ubuntu ajudan a personalizar facilament lo clavièr per i sasir facilament los caractèrs occitans. En comparason, es vertat que lo sistèma operatiu Windows es mai rigid, empacha pas de personalizar lo clavièr mas o cal far en utilizant un programari complèxe, de mal trobar, que li dison Microsoft Keyboard Layout Creator (MKLC).
Aquelas solucions, en essent perfièchament valablas, pasmens son de solucions de tipe individual. Foncionan ben a l’escala d’un sol individú que deu aver doas qualitats indispensablas:
Ara: aquelas doas capacitats caracterizan pas l’ensemble de la populacion.
Donc, lo clavièr d’ordenador mai practic per escriure en occitan, uèi, rèsta encara lo clavièr catalan o clavièr espanhòl d’Espanha, qu’es lo meteis. Es disponible immediatament per totes los modèls d’ordenadors e totes los sistèmas operatius: Windows, Linux e Ubuntu, Mac... Es la sola solucion dirèctament accessibla a totes, e mai als non-geeks. Un clavièr catalan-espanhòl se pòt crompar, comandar o configurar facilament dempuèi lo Mond entièr. Es un tipe de produch conegut e vendut dins totes los païses. El sol se pòt recomandar coma solucion comuna e generala als individús e als organismes qu’escrivon regularament en occitan.
En mai d’aquò aquel clavièr catalan-espanhòl es comòde per escriure en anglés, francés e italian. Fa ganhar un temps preciós e melhora lo confòrt de trabalh, tant en occitan coma dins una lenga vesina.
Dins l’amira d’una politica collectiva de desvolopament de l’occitan, a quina escala que siá (grop d’escòlas en occitan, ret d’associacions occitanistas; o idealament, dins un futur usatge oficial e generalizat de l’occitan), lo clavièr catalan-espanhòl es la solucion industriala pus disponibla, pus generalizabla e pus accessibla a l’immensa majoritat de la populacion qu’es pas geek e que trabalha amb Windows en general (mas ramenti que fonciona tanben per aqueles que trabalhan amb Mac o Linux).
Que Windows nos agrade o non, cresi qu’es pas la question. Devèm ben cercar de solucions en inclusent los usatgièrs de Windows perque es Windows lo sistèma operatiu mai difusat dins los ordenadors. Òm pòt recomandar als usatgièrs de Windows, —probable amb tota la rason del Mond— de passar a Linux-Ubuntu o a Mac, mas aquò rèsta simplament pas possible per l’immensa majoritat de la populacion. Siá las gents son pas prèstas tecnicament o culturalament per s’acostumar a Linux. Siá an pas pro d’argent per crompar de Macs, especialament a l’escala dels esquipaments collectius.
Ara, en avent vist los enjòcs socials —e de fach sociolingüistics—, es vertat que d’autras solucions, mens comòdas segon ieu que lo clavièr fisic catalan-espanhòl, existisson pasmens per escriure en occitan amb un ordenador. Las recapituli.
D’autras possibilitats existisson mai, pr’aquò son pas comòdas.
La màger part dels clavièrs tactils dels esmartfòns e de las tauletas permeton de sasir los caractèrs occitans. Per mai de detalhs, legissètz las explicas claras e essencialas del Quentin (Jornalet, 15.1.2020).
Un clavièr normalizat per l’occitan existís pas encara. Es de desirar dins lo futur. Se poiriá desvolopar facilament a partir del clavièr catalan-espanhòl. I caldriá apondre una sasida facila de l’apostròf clin (’) e dels guilheumets clins (“...” «...» ‘...’) que son pus elegants que las formas verticalas (') ("..."). E mai i caldriá apondre l’accès a qualques autres caractèrs tecnics o estrangièrs que son pas disponibles dins la version de basa del clavièr catalan-espanhòl.
De legeires m’an indicat amb rason que i a d’autras solucions valablas. En particular, los ordenadors de tipe Mac e de sistèmas operatius Linux o Ubuntu ajudan a personalizar facilament lo clavièr per i sasir facilament los caractèrs occitans. En comparason, es vertat que lo sistèma operatiu Windows es mai rigid, empacha pas de personalizar lo clavièr mas o cal far en utilizant un programari complèxe, de mal trobar, que li dison Microsoft Keyboard Layout Creator (MKLC).
Aquelas solucions, en essent perfièchament valablas, pasmens son de solucions de tipe individual. Foncionan ben a l’escala d’un sol individú que deu aver doas qualitats indispensablas:
— Es pro motivat per installar de solucions tecnicas en favor d’un usatge normal de l’occitan.
— Es pro motivat e pro biaissut tecnicament per mestrejar qualque metòde de personalizacion de son clavièr d’ordenador.
— Es pro motivat e pro biaissut tecnicament per mestrejar qualque metòde de personalizacion de son clavièr d’ordenador.
Ara: aquelas doas capacitats caracterizan pas l’ensemble de la populacion.
— Un fum d’occitanistas motivats per la lenga sabon pas o arriban pas de personalizar un clavièr: çò que pòt semblar simple a un occitanista geek pòt paréisser coma una montanha a un occitanista non-geek.
— D’autre latz, un fum de personas que son fòrtas en informatica son pas motivadas per ajudar los usatgièrs de l’occitan. Me remembri d’un grop d’especialistas de Linux que foguèron engatjats dins un organisme cultural occitan e que passavan lo temps a reprogramar totas las maquinas amb los estècs mai perfeccionats del programari liure, mas tre que lor demandèri de trobar una solucion per un clavièr adaptat a l’occitan, foguèron pas interessats per nos ajudar perque aquò sortiá de lor esquèma mental preestablit.
— D’autre latz, un fum de personas que son fòrtas en informatica son pas motivadas per ajudar los usatgièrs de l’occitan. Me remembri d’un grop d’especialistas de Linux que foguèron engatjats dins un organisme cultural occitan e que passavan lo temps a reprogramar totas las maquinas amb los estècs mai perfeccionats del programari liure, mas tre que lor demandèri de trobar una solucion per un clavièr adaptat a l’occitan, foguèron pas interessats per nos ajudar perque aquò sortiá de lor esquèma mental preestablit.
Donc, lo clavièr d’ordenador mai practic per escriure en occitan, uèi, rèsta encara lo clavièr catalan o clavièr espanhòl d’Espanha, qu’es lo meteis. Es disponible immediatament per totes los modèls d’ordenadors e totes los sistèmas operatius: Windows, Linux e Ubuntu, Mac... Es la sola solucion dirèctament accessibla a totes, e mai als non-geeks. Un clavièr catalan-espanhòl se pòt crompar, comandar o configurar facilament dempuèi lo Mond entièr. Es un tipe de produch conegut e vendut dins totes los païses. El sol se pòt recomandar coma solucion comuna e generala als individús e als organismes qu’escrivon regularament en occitan.
En mai d’aquò aquel clavièr catalan-espanhòl es comòde per escriure en anglés, francés e italian. Fa ganhar un temps preciós e melhora lo confòrt de trabalh, tant en occitan coma dins una lenga vesina.
Dins l’amira d’una politica collectiva de desvolopament de l’occitan, a quina escala que siá (grop d’escòlas en occitan, ret d’associacions occitanistas; o idealament, dins un futur usatge oficial e generalizat de l’occitan), lo clavièr catalan-espanhòl es la solucion industriala pus disponibla, pus generalizabla e pus accessibla a l’immensa majoritat de la populacion qu’es pas geek e que trabalha amb Windows en general (mas ramenti que fonciona tanben per aqueles que trabalhan amb Mac o Linux).
Que Windows nos agrade o non, cresi qu’es pas la question. Devèm ben cercar de solucions en inclusent los usatgièrs de Windows perque es Windows lo sistèma operatiu mai difusat dins los ordenadors. Òm pòt recomandar als usatgièrs de Windows, —probable amb tota la rason del Mond— de passar a Linux-Ubuntu o a Mac, mas aquò rèsta simplament pas possible per l’immensa majoritat de la populacion. Siá las gents son pas prèstas tecnicament o culturalament per s’acostumar a Linux. Siá an pas pro d’argent per crompar de Macs, especialament a l’escala dels esquipaments collectius.
Ara, en avent vist los enjòcs socials —e de fach sociolingüistics—, es vertat que d’autras solucions, mens comòdas segon ieu que lo clavièr fisic catalan-espanhòl, existisson pasmens per escriure en occitan amb un ordenador. Las recapituli.
— Un clavièr fisic francés, italian o anglés (qu’es pas catalan-espanhòl) se pòt configurar, amb los paramètres de l’ordenador, per foncionar coma un clavièr catalan-espanhòl. Addicionalament, sus las claus, se pòt apondre d’adesius per clavièr catalan-espanhòl que son de bon trobar sus Internet e que son pas brica cars.
— D’autres clavièrs permeton tanben de sasir los caractèrs occitans, mas son fòrça mens disponibles dins l’indústria e sols los geeks los coneisson: per exemple lo clavièr francés azerty melhorat de 2019, los clavièrs multilingües de Linux, etc.
— D’autres clavièrs permeton tanben de sasir los caractèrs occitans, mas son fòrça mens disponibles dins l’indústria e sols los geeks los coneisson: per exemple lo clavièr francés azerty melhorat de 2019, los clavièrs multilingües de Linux, etc.
D’autras possibilitats existisson mai, pr’aquò son pas comòdas.
— Los clavièrs tradicionals per lo francés, l’italian o l’anglés son inadaptats. Empachan pas d’escriure en occitan mas son pas practics. Obligan de recórrer a d’estècs complicats per sasir los caractèrs occitans: quora cal “inserir un caractèr especial”, quora cal combinar de claus... Es la situacion que vivon encara una majoritat d’occitanistas.
— Coma o avèm ja vist, se pòt personalizar las claus d’un clavièr francés, italian o anglés per i sasir los caractèrs occitans. Aquò es pro dificil amb Windows (programari Microsoft Keyboard Layout Creator). Es pus facil amb Linux e Mac. En tot cas aquò demòra totjorn un metòde individual: rèsta inaccessible a la màger part dels usatgièrs.
— Coma o avèm ja vist, se pòt personalizar las claus d’un clavièr francés, italian o anglés per i sasir los caractèrs occitans. Aquò es pro dificil amb Windows (programari Microsoft Keyboard Layout Creator). Es pus facil amb Linux e Mac. En tot cas aquò demòra totjorn un metòde individual: rèsta inaccessible a la màger part dels usatgièrs.
La màger part dels clavièrs tactils dels esmartfòns e de las tauletas permeton de sasir los caractèrs occitans. Per mai de detalhs, legissètz las explicas claras e essencialas del Quentin (Jornalet, 15.1.2020).
Un clavièr normalizat per l’occitan existís pas encara. Es de desirar dins lo futur. Se poiriá desvolopar facilament a partir del clavièr catalan-espanhòl. I caldriá apondre una sasida facila de l’apostròf clin (’) e dels guilheumets clins (“...” «...» ‘...’) que son pus elegants que las formas verticalas (') ("..."). E mai i caldriá apondre l’accès a qualques autres caractèrs tecnics o estrangièrs que son pas disponibles dins la version de basa del clavièr catalan-espanhòl.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
E on ei passat eth Domergue ? Qu'am pus d'articles d'eth endà mos apréner er'Occitan autentic ! Que soi trist shens eth.
#17 Òsca! As comprés l'occitanisme
Òsca per aquel article, En Sumien! Aquel clavier de segur serà una escasença per escriure en lenga nòstra, e fin finala, de la far viure popularament de Bordèl fins a Niça, e de Clarmont-Ferraire fins a la Mar Granda, valent a dire dins Occitània tota fòra dels territòris colonizats per Espanha, Itàlia e Monegue!
Per quauqu'un qu'emplega sovent l'informatica, li solucions palliativi coma ALt+... devènon coma un reflèxe e fan perdre gaire de temps. Cau finda saupre que dins Office, en parametrant la barra d'aisinas per li plaçar un boton "Caractèrs especials", lu darriers caractèrs emplegats demòron en memòria e rapidament accessibles, sensa que fague mestier d'anar durbir la fenèstra d'insercion e de lu cercar dintre. Fau coma aquò quotidianament en occitan e la mieu frema en castelhan. E non siam informaticians!
#16
Nani sénher, ieu soi nascut a Mureth en Nauta Garona e ieu demori a Tolosa. Ieu voli me resarrar de meus vesins los lengadocians e dels catalans amb los quals ieu aimi a charrar.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari