Au parat de l’anniversari de l’atemptat de Charlie Hebdo, èi ausit a la ràdio e au finestron unas frasas que m’an susprés.
 
Levat l’anóncia deu ministre de la cultura, lo Franck Riester, de crear un “ostau deu dessenh de premsa e deu dessenh satiric” que, fin finala, existís dejà (!), mes a l’endehòra de París (benlèu es pr’amor d’aquò que lo ministre ac sabèva pas, a maugrat de l’ajuda financèra que son ministèri balha cada annada!), dens un vilatge deu Lemosin qu’organiza tanben dempuèi 38 ans un salon internacionau deu dessenh de premsa, levat aquò, doncas, èri susprés per la dimension quasi-sacrada que los jornalistas e los intervienents balhan au dessenh satiric.
 
Segon eths, es lo còr de la libertat d’expression e sa fòrma mès intocabla. Es pas complètament faus, solide, mes pr’amor, cresi, deu costat emocionau de la memòria encara viva de l’atemptat e de sas praubas victimas, las paraulas an drin passat l’òsca.
 
Prumèr, vesi pas çò qu’i a de mès sacrat dens un dessenh que non pas dens un tèxte. L’espertit plasent, sens de dobte, que’u balha un caractère interessant, mes aqueste biaish de s’exprimir pren sa valor positiva tota quand es dirigit de cap au poderoses. Es pas tostemps lo cas.
 
Boti coma illustracion aquí dessús un dessenh de premsa d’un jornau alemand “Der Stürmer” qu’èra pro-nazi dens las annadas 30, epòca on se podèvan trobar per la premsa europenca un bon nombre de caricaturas “risolièras” que muishavan Jusèus au nas apicoat, lo cigarro au pòts e un compàs de de francmaçon a la man. Quan lo dessenhaire s’ataca a una minoritat que serà lèu oprimida per un poder autoritari, la dimension de dehensa de la libertat d’expression es fòrça relativa.
 
Un pauc mès pròche de nosautes, lo medish Charlie Hebdo, au moment quan lo Jospin avèva lançat un debat parlementari sus las mengas minorizadas, avèva muishat un “provinciau” que perpausava una bola a nèu dambe una caguèra a l’endehens a dus toristas en tot díser: “Alors, lou pigeonou, on veut acheter de la merdou?” devath la frasa “Vivent les langues régionales”. (Véser article deu Gèli Grande sus Jornalet deu 5.8.2015).
 
S’atacar aus poderoses, va plan, mes a culturas oprimidas, vesi pas ni lo coratge ni la valor.
 
Se trufar de la religion es una pròba de libertat d’expression, solide. Mes la vision es trebolada quan lo monde que’s trufan de la religion se trufan de la religion d’autas culturas au lòc de la d’on son venguts. Atencion (of, vesi dejà los comentaris), disi pas qu’an pas ni lo dret ni rason. An lo dret d’ac hèr e an rason de s’atacar a extremistas sanguinaris que s’amagan darrèr una religion. Mes me demandi se lo messatge es pas desformat pèu hèit que los cresents d’aquesta religion van comprénguer aquò non pas coma una critica d’atèu contra l’aspècte caricaturau de las religions, mes meslèu coma l’ataca de sòcis d’una auta cultura mès poderosa contra la lor.
 
Pensi pas aus pècs qu’an perpetrat l’atemptat qu’an pas nada desencusa, qu’an causit l’accion politica armada, mes aus cresents umiles, que son sovent de classa sociala populara e que’s poderén sentir còrmacats tanvau occitans dabans lo dessenh deu merdou.
 
Petit resumit end’estar plan clar: es normau e sanitós de muishar una caricatura de Mahomet ende denonciar los abuses de l’islamisme politic, mes cau pensar tanben qu’unas personas pas especialament extremistas pòden estar blaçadas pr’amor que vesen pas las causas devath lo medish caire.
 
Los jornaus son sovent la proprietat de personas ricas o a còps pròchas deu poder politic (Es pas lo cas de Charlie Hebdo, per contra). Vesi pas pr’amor lor dessenhaires serén totis los guarants d’una libertat d’expression, que son pagats peu proprietari deu jornau que van pas jamès criticar.
 
La libertat d’expression es quicòm d’essenciau. Cau que la premsa sia lo rebat de la diversitat d’opinions, e doncas podèm ara mercejar vivament la telaranha. Mes vesi pas perqué un dessenh de premsa gausiré d’un estatut especiau, inatacable e sacrat, lavetz que los articles, eths, l’an pas.
 
E l’esperit plasent es quicòm de fòrça personau …