Opinion
Los pescajons (e XI)
Parèus
Ne fan per qualques endreches de Santafrican (Roergue) mas son en regression e venon fòrça rarament sus taula. Son de pescajons espesses, fòrça simples (o fòrça espartencs, per parlar francament), aprestats amb de farina (de blat o fajòl), d’aiga e de sal, mas de còps s’i apond un rajolat de lach. La costuma es de los coire amb de sagin o amb lo grais que larga una lesca de carnsalada.
D’autras denominacions
Ne fan per qualques endreches de Santafrican (Roergue) mas son en regression e venon fòrça rarament sus taula. Son de pescajons espesses, fòrça simples (o fòrça espartencs, per parlar francament), aprestats amb de farina (de blat o fajòl), d’aiga e de sal, mas de còps s’i apond un rajolat de lach. La costuma es de los coire amb de sagin o amb lo grais que larga una lesca de carnsalada.
D’autras denominacions
— Borriòls: tortons (Marcha, Lemosin, Borbonés, Carcin), galetons (Marcha, Chastèlmelhanés, País de Vinhana), crespèus de blat negre (Montanha Lemosina), pompons (sud de Lemosin), pompas (sud de Lemosin e Auvèrnhe), borriòlas (sud d’Auvèrnhe), pescajons (luòcs de Roergue), panissons (Santafrican, Albigés). Borriòls es una denominacion que s’emplega en Auvèrnhe.
— Crespells: pescajons (Palhars Sobeiran), fulloles, coques de paella (luòcs d’Andòrra), crespons (Segarra), truites de farina (Priorat), ous bufats (Montsià, Bas Maestrat). Crespells es una denominacion que s’emplega en Andòrra.
— Pescajons: crespas (Bordelés, Peiregòrd, Lemosin, Daufinat, Landas, Marcha, Auvèrnhe, Borbonés, Vivarés, Gavaudan); crespèths (Landas, Bigòrra, Val d’Aran), pastèras (Landas, Armanhac, Bearn, Bigòrra, Comenge, Comtat de Fois), caussèras (Landas, Armanhac, Agenés), crespèras (Landas, Bearn, Bigòrra), matahami (Bearn, Bigòrra, Comenge), matahame (Bigòrra, Comenge), mataham (Comenge), pastères (Val d’Aran), pascajons (Auvèrnhe, Carcin, Roergue), pescajonas (Bas Carcin), pascadons (Larzac), panissons (Santafrican), crespèls (Lengadòc), matafam (Comtat de Fois), crespèus (Peiregòrd, Provença, Daufinat, Comtat de Niça), farinadas (Lemosin), matafams (Valentinés, Vercòrs, Triève), tortilhons (Diés). Pescajons es una denominacion que s’emplega en Armanhac, Comenge, Val d’Aran, Lemosin, Auvèrnhe, Carcin, Naut Lengadòc, Roergue e Comtat de Fois. Pastèras deu èsser un derivat de pasta o de pastís. Desconeissi l’etimologia de caussèras; en gascon la caussèra es lo depaus de recepcion de grana que i a dins los molins, mas i vesi pas quina relacion i pòt aver; d’un autre costat, en Labrit (Lana Granda) lo dimenge anterior al començament de Carnaval se ditz “lo dimenge causserèr”, per la costuma que i a de ne far. Son mençonats dins la poesia de Josèp Nolens “La cagaleta de l’aurinleta”,dins La flaüta gascona (1897)[1]; ne transcriurem qualques vèrses:
— Crespells: pescajons (Palhars Sobeiran), fulloles, coques de paella (luòcs d’Andòrra), crespons (Segarra), truites de farina (Priorat), ous bufats (Montsià, Bas Maestrat). Crespells es una denominacion que s’emplega en Andòrra.
— Pescajons: crespas (Bordelés, Peiregòrd, Lemosin, Daufinat, Landas, Marcha, Auvèrnhe, Borbonés, Vivarés, Gavaudan); crespèths (Landas, Bigòrra, Val d’Aran), pastèras (Landas, Armanhac, Bearn, Bigòrra, Comenge, Comtat de Fois), caussèras (Landas, Armanhac, Agenés), crespèras (Landas, Bearn, Bigòrra), matahami (Bearn, Bigòrra, Comenge), matahame (Bigòrra, Comenge), mataham (Comenge), pastères (Val d’Aran), pascajons (Auvèrnhe, Carcin, Roergue), pescajonas (Bas Carcin), pascadons (Larzac), panissons (Santafrican), crespèls (Lengadòc), matafam (Comtat de Fois), crespèus (Peiregòrd, Provença, Daufinat, Comtat de Niça), farinadas (Lemosin), matafams (Valentinés, Vercòrs, Triève), tortilhons (Diés). Pescajons es una denominacion que s’emplega en Armanhac, Comenge, Val d’Aran, Lemosin, Auvèrnhe, Carcin, Naut Lengadòc, Roergue e Comtat de Fois. Pastèras deu èsser un derivat de pasta o de pastís. Desconeissi l’etimologia de caussèras; en gascon la caussèra es lo depaus de recepcion de grana que i a dins los molins, mas i vesi pas quina relacion i pòt aver; d’un autre costat, en Labrit (Lana Granda) lo dimenge anterior al començament de Carnaval se ditz “lo dimenge causserèr”, per la costuma que i a de ne far. Son mençonats dins la poesia de Josèp Nolens “La cagaleta de l’aurinleta”,dins La flaüta gascona (1897)[1]; ne transcriurem qualques vèrses:
Per malur, presa de chatica,
La granmair me digot: «Doman,
Se mon mau de ren non pica,
Te darèi un fromatge blan,
E te padenerèi caussèras,
Apuèi acabar de seguèras
O per la hèsta deu panhan:
Ta mica, de blosa haria,
Vau dauit la de tortilhon,
Minja-la donc sens plasentia,
Sens fretada de frumatjon.»
La granmair me digot: «Doman,
Se mon mau de ren non pica,
Te darèi un fromatge blan,
E te padenerèi caussèras,
Apuèi acabar de seguèras
O per la hèsta deu panhan:
Ta mica, de blosa haria,
Vau dauit la de tortilhon,
Minja-la donc sens plasentia,
Sens fretada de frumatjon.»
— Crespèls farcits: crespes farcits (Landas), crespas farcidas (Peiregòrd), pescajons farcits (Carcin, Roergue), pascajons farcits (Roergue). Crespèls farcits es una denominacion que s’emplega en Lengadòc.
— Crespes amb de bolets: pascajons amb de bolets (Causse de Severac). Crespes amb de bolets es una denominacion que s’emplega en Vivarés.
— Farinada: enfarinada, moleta de paure, crespa enfarinada (Lemosin), farineta (Monts de Cantal, Planesa, Castanhau), paschada (Velai, Gavaudan, Brivadés e qualque endrech de Lemosin), pescajon (luòcs de Roergue). Farinada es una denominacion que s’emplega en Lemosin, Auvèrnhe e Velai.
— Farinada de peras: farineta de peras (Monts de Cantal, Planesa, Castanhau). Farinada de peras es una denominacion que s’emplega pertot dins l’airal de localizacion del plat.
— Farinada de pomas: farineta de pomas (Monts de Cantal, Planesa, Castanhau). Farinada de pomas es una denominacion que s’emplega pertot dins l’airal de localizacion del plat.
— Farinada de prunas sechas: farineta de prunas sechas (Monts de Cantal, Planesa, Castanhau). Farinada de prunas sechas es una denominacion que s’emplega pertot dins l’airal de localizacion del plat.
— Matafam: matahami (Bearn, Bigòrra, Comenge), matahame (Bigorra, Comenge), mataham (Comenge). Matafam es una denominacion que s’emplega en Lengadòc, Comtat de Fois e Ubàia.
— Pascada: paschada (Auvèrnhe, Velai, Gavaudan); en Carladés ne dison farineta. Pascada es una denominacion que s’emplega en Gavaudan, Roergue, Cevena Lengadociana e Albigés.
— Pascada amb de pissalachs: paschada amb de pissalachs, paschada amb de gravèls (Auvèrnhe), pascada amb de gravèls, pascada amb de gradèls, pascada amb de lachairons (Roergue). Pascada amb de pissalachs es una denominacion que s’emplega en Roergue.
— Pescajons (Carcin): farinetas.
— Pescajons (Comenge): pescajons de gavach (en aquela region gavach es sinonim de fajòl, entre d’autras accepcions).
— Sanciaus: en Borbonés, quand son pichons, en qualque endrech lor dison bonhons.
— Tortons (Peiregòrd): crespas de milh.
— Crespes amb de bolets: pascajons amb de bolets (Causse de Severac). Crespes amb de bolets es una denominacion que s’emplega en Vivarés.
— Farinada: enfarinada, moleta de paure, crespa enfarinada (Lemosin), farineta (Monts de Cantal, Planesa, Castanhau), paschada (Velai, Gavaudan, Brivadés e qualque endrech de Lemosin), pescajon (luòcs de Roergue). Farinada es una denominacion que s’emplega en Lemosin, Auvèrnhe e Velai.
— Farinada de peras: farineta de peras (Monts de Cantal, Planesa, Castanhau). Farinada de peras es una denominacion que s’emplega pertot dins l’airal de localizacion del plat.
— Farinada de pomas: farineta de pomas (Monts de Cantal, Planesa, Castanhau). Farinada de pomas es una denominacion que s’emplega pertot dins l’airal de localizacion del plat.
— Farinada de prunas sechas: farineta de prunas sechas (Monts de Cantal, Planesa, Castanhau). Farinada de prunas sechas es una denominacion que s’emplega pertot dins l’airal de localizacion del plat.
— Matafam: matahami (Bearn, Bigòrra, Comenge), matahame (Bigorra, Comenge), mataham (Comenge). Matafam es una denominacion que s’emplega en Lengadòc, Comtat de Fois e Ubàia.
— Pascada: paschada (Auvèrnhe, Velai, Gavaudan); en Carladés ne dison farineta. Pascada es una denominacion que s’emplega en Gavaudan, Roergue, Cevena Lengadociana e Albigés.
— Pascada amb de pissalachs: paschada amb de pissalachs, paschada amb de gravèls (Auvèrnhe), pascada amb de gravèls, pascada amb de gradèls, pascada amb de lachairons (Roergue). Pascada amb de pissalachs es una denominacion que s’emplega en Roergue.
— Pescajons (Carcin): farinetas.
— Pescajons (Comenge): pescajons de gavach (en aquela region gavach es sinonim de fajòl, entre d’autras accepcions).
— Sanciaus: en Borbonés, quand son pichons, en qualque endrech lor dison bonhons.
— Tortons (Peiregòrd): crespas de milh.
[1] L’avètz aicí: https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6148036n/texteBrut
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari