Èi agut un còp de mès una charradissa dambe jo medish.
 
Au parat deu 75-au anniversari de la liberacion deu camp d’Auschwitz-Birkenau per l’Armada Rotja, la cadena França 2 programèc una serada tematica sus l’antisemitisme, animada per Julian Bugier (véser imatge).
 
Après la projeccion deus filmes documentaris “Antisemitisme” d’Ilan Ziv e “Cronica d’un antisemitisme d’uei” de Georges Benayoun, un debat amassèc Jean-Michel Blanquer (ministre de l’Educacion), Annette Wieviorka (istoriana), Haïm Korsia (rabin màger de França), Michel Jonasz (cantaire), Fatiha Boudjahlat (ensagista) e Rudy Reichstadt (fondator d’un siti anticomplotista).
 
Me soi dit qu’èra aquò una causa de las bonas. Puèi, la question que’m pausèi a jo medish estoc la seguenta: “Pòt pas benlèu estar contraproductiu de desseparar l’antisemitisme de las autas manifestacions de racisme?”
 
Lavetz me responoi de tira qu’es pas susprenent per çò de l’emission, que s’agís justament de commemorar la liberacion deu camp d’Auschwitz.
 
Puèi repliquèi a jo medish que seré estat benlèu tanben lo parat de parlar deus Rròms (o Tziganes) qu’estón embarrats dens lo medish camp deu medish biaish e ende las medishas rasons. A cada còps, los praubes, mancan l’omenatge e son a l’endehòra deu “dever de memòria”.
 
Poderem imaginar una serada tematica sus França 2 suu racisme antirròm e los prejutjats, sovent ancians e istorics, que pertòcan aquesta populacion?
 
Me soi dit qu’avèvi rason (a còps sabi reconéisher quan quauqu’un a rason) e doncas me soi demandat çò que volèvi díser per “contraproductiu”.
 
Es simple, ça’m responoi. I aurà solide, dens lo nombre, monde que van comprénguer qu’i a estigmatizacions de populacions que son mès grèvas que non pas autas. Non pas educar contra lo racisme en generau, mes contra una sola fòrma en particular, pòt menar a deishar muishar deu dit per exemple los Asiatics pr’amor de la paur deu virus de Wuhan, sense de’s rénder compte que s’agís d’una fòrma de racisme.
 
O lavetz, ausissi dejà los que van pensar “que n’i a pas tostemps qu’ende los medishes” e que lor patiment a eths sofrís, un còp de mès, d’una manca de reconeishença.
 
Me soi pas pelejat dambe jo medish e’m soi entenut ende díser qu’òc lo racisme deu estar pres en consideracion dens son integralitat, se que non la luta contra las segregacions e las estigmatizacions a benlèu pas nat sens.
 
L’educacion deu plan explicar que lo racisme comença pas au moment quan un poder tira los drets civics a una part de la populacion pr’amor de sas originas etnicas (es dejà fòrça tròp tard), mes que pòt començar a capsús per generalizacions, prejutjats, legendas que gaireben tostemps mian a la simpla mauhisença, puèi a la paur qu’ajuda a tot acceptar.
 
Me soi trobat de bon conselh e après aqueste debat de bona tenguda, soi anat béver un còp …