I a dens l’istòria elements que son pas tròp coneguts mes que son susprenents, e que s’ameritan de s’i pausar un drin. L’acòrd Blum-Byrnes n’es un d’aquestes.
 
I a bèra pausa, un legedor ne parlèc dens una responsa a un article, mes per malastre m’i soi pas escadut de l’arretrobar, espèri que me’n volerà pas tròp de citar pas son nom (o son chafre). Mercés a eth se que non.
 
A la fin de la Dusau Guèrra Mondiala, l’armada americana avèva pausat lo pè en Euròpa occidentala e installat govèrns qu’èran favorables a lor politica. Lo comunisme èra lavetz l’adversari màger e los Estats-units s’encarguèn d’ensajar d’acaçar aquesta “miaça”, com aquera que pertoquèc Checoslovaquia, caduda en heurèr de 1948 dens lo camp sovietic.
 
Estoc lavetz decidit una ajuda aus paises europencs, coneguda devath lo nom de “Plan Marshall”, deu nom deu secretari d’Estat american de l’epòca, George Marshall.
 
En escambi d’una ajuda financièra destinada a la rebastida, los paises europencs devèvan importar la medisha soma en productes americans. Mes França avoc un acòrd particular pro susprenent, conegut coma l’acòrd Blum-Byrnes.
 
D’un costat, lo deute francés de 2 miliards de dòlars de cap aus USA èra esfaçat, un aute manlèu fòrça avantatjós d’un miliard èra acordat. Cau saber qu’ende obténguer la valor actualizada en dòlars de 2020, cau multiplicar per mès de dètz.
 
De l’aute costat, la contrapartida es susprenenta: la sola fin de la limitacion de filmes americans importats, que datava de 1936. Es tot.
 
Vaquí doncas un “escambi” d’uns trenta miliards actuaus contra la liura circulacion deus filmes. La question que’s pausa doncas es la seguenta: mes pr’amor acordar tan de valor a la produccion cinematografica?
 
Cadun penserà çò que vòu. Per jo, aquò pròva plan qu’un filme es pas quicòm d’anodin, pòt estar tanben una arma de propaganda. Pòt conténguer idèias politicas o filosofica sense qu’aquò se veja.
 
Lavetz me soi demandat quina “filosofia” podèvan portar aquestes filmes americans, en mès de hèr moneda damne efèits especiaus, se citam pas que los mès espectacularis. Daubuns an evocat lo hèit qu’ensajan de véner l’estile de vida american, individualista e basat sus l’escaduda personala peus dinèrs.
 
En mès d’un pesuguèr particular (aquò’s mon vejaire e ma sensibilitat d’espectator) devut, ac cresi, au hèit qu’es lo sol país on se posca trobar escòla d’escenaristas (qu’aprenguen doncas la medishas causas), lo cinèma american pòrta en se medish lo refús d’una idèia simpla partatjada fòrça mès sovent en Euròpa que non pas en America deu nòrd: la solidaritat.
 
Vos convida d’espiar dambe aqueste caire de vista los filmes americans que veseratz los còps qu’arriban. L’eròi s’acara sovent a un mitan ostile e pòt pas que comptar sus sas qualitats personalas ende trionfar de l’adversitat. De mès, lo monde es dividit en duas parts sense nada nuança: lo Bons e los Marrits.
 
Se quauqu’un deus legedors tròba un exemple invèrse, le convida de’n hèr part end’enriquir lo debat. Mes parli pas de filmes drin marginaus deu tipe “art e ensai”, ni tanpauc de las comèdias romanticas, parli de las produccions que hèn generalament petar lo box-office.
 
Nos venen l’imatge deu self made man que pòt pas que comptar sus eth medish ende se sortir de situacions perilhosas dens las quaus los autes l’an botat. En resumit: l’enemic es l’aute.