< partida III

 
 
La cèrca dei mots e deis etims
 
Lei mots se classan per etims. Donc trobaretz pas un mot occitan coma blau dins un article començant per blau. Lo trobaretz dins l’article blāo qu’es la forma dau francic ancian (una lenga germanica).
 
En mai d’aquò, leis etims son pas rengats dins un òrdre alfabetic estricte.
   
La lingüista Éva Buchi a dirigit la creacion de l’indèx monumentau dau FEW (2003) que permet de retrobar la màger part dei formas, e aquel indèx se pòt interrogar dins la version en linha.
 
Ramentarem que lei formas de l’occitan, ça que la, se devon trobar dins l’indèx en “devinant” de grafias non normalizadas, localizadas e francizadas. La grafia classica e modernizada de l’occitan es pauc presenta dins l’indèx. Aquò rend lei recèrcas dificilas per fòrça usatgiers.
 
 
Lo metalengatge: tant vau mai comprene l’alemand
 
Lo metalengatge es lo lengatge d’explicacion dins una òbra. La màger part deis articles dau FEW son redigits en alemand, qu’èra la lenga de Walther von Wartburg e de fòrça collaboradors. I a tanben una minoritat d’articles en francés, sustot lei pus recents.
 
Lei personas que comprenon pas l’alemand pòdon pas consultar facilament lo FEW, pasmens pòdon reconéisser certanei formas occitanas en furgant.
 
Es necessari de conéisser l’alemand (e lei tèrmes especializats de la lingüistica en alemand) per profechar completament deis informacions tras que ricas dau FEW.
 
Leis abreviacions de lengas e de dialèctes se basan sovent sus l’alemand. Son pas totjorn de bòn devinar. Per exemple:
   
Mai de còps, leis abreviacions se basan sus lo francés.
   
 
Cau aver una formacion solida per profechar dau FEW
 
Tant vau mai aver una solida formacion en lingüistica per comprene, en detalh, l’ensemble deis informacions infinidas dau FEW.
 
Entretant, es necessari de conéisser lei règlas d’evolucion dei sòns e dei sens abans de legir lo FEW. Aquelei règlas son sosentenduas. Se supausa que lo legeire leis a ja estudiadas dins de grands obratges classics coma, per exemple, la gramatica istorica de l’occitan de Juli Ronjat.
 
Lo legeire dau FEW, en teoria, es un especialista capable de comprene lei fenomèns evolutius que modifican una forma dau latin (o d’una autra lenga) per arribar a una forma de l’occitan (o de l’arpitan o dau francés). Tanben se supausa que lo legeire dau FEW compren ben lei correspondéncias entre lei parlars occitans coma far/har, cantar/chantar, agachar/agaitar, sal/sau... (e tanben deu aver una idèa dei dialèctes arpitans e francés).
 
Una persona sens formacion en lingüistica, naturalament, a drech de consultar lo FEW, grand gaug. Mai risca de pèrdre d’informacions essencialas. Vesi de mai en mai sovent de blògs d’amators, sus Internet, que citan lo FEW sens solament lo comprene e que, puei, sòrton d’interpretacions illogicas en contradiccion amb lo FEW.
 
E mai lei lingüistas ben formats, de còps que i a, fan quauqueis errors d’interpretacion dau FEW. Lo diccionari Trésor de la langue française informatisé (TLFI), qu’es en linha, esplecha sovent lo FEW per donar leis etimologias dau francés. Mai conten d’errors pontualas. Per exemple, lo mot occitan mant e lo mot francés maint, segon lo FEW, vendrián dau germanic maniǥiþô‑, ont la letra runica þ representa lo sòn [θ] de l’AFI e la ‘th’ anglesa de thing. Òr, lo Trésor de la langue française reïnterprèta aquela forma en manigipô‑*, amb una p* impossibla per l’evolucion fonetica. Es una lectura erronèa.
 
Lo FEW es un tresaur fascinant per estudiar l’occitan, l’arpitan e lo francés. Es una òbra enòrma e eroïca. Mai lei camins malaisats per comprene lo FEW semblan lei scènas celèbras d’Indiana Jones quand descobrís un tresaur ancian au fons d’un temple escondut: cau evitar un molon de lecas que riscan d’agantar leis imprudents.


< partida III