Opinion
Tèrmes despassats e regression deus concèptes (“bilingüisme”, “lenga regionala” e “patés”)
La crisi de l’occitanisme non coneish pas nat limit
Lo darrèr editoriau de Jornalet que denóncia aqueths tèrmes e concèptes qui desvalorizan la nòsta lenga occitana: bilingüisme, lenga regionala e patés. L’editoriau que deplora que quauques occitanistas e contunhen d’acceptar aqueths tèrmes infamants.
L’error que la hascoc recentament lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana quan aprovèc, sens nada critica, que TF1 e parlèsse de “patés provençau”. Aquò non èra pas de créser e totun qu’ei arribat. La crisi de l’occitanisme non coneish pas nat limit.
Tèrmes despassats
Dempuish quauques ans, ja qu’èi explicat en public lo caractèr retrograd deus tèrmes de bilingüisme (per exemple dens Jornaletaquí e aquí) e de lenga regionala (per exemple dens Jornaletaquí).
Lo “bilingüisme” qu’amaga la dominacion sociala d’ua lenga sus l’auta.
Ua “lenga regionala” qu’ei forçadament mens elevada qu’ua lenga nacionala.
Que son concèptes inacceptables.
En díser aquò, non hèi pas nat integrisme ni tissa personala, qu’expausi simplament la posicion classica de la sociolingüistica internacionala. En Catalonha e au Bascoat non ei pas mei possible de revendicar seriosament aqueths tèrmes inferiorizants dempuish quaranta ans. Mes en Occitània qu’ei encara possible en 2020.
Tròp d’occitanistas tienent cargas importantas qu’insistishen a díser lenga regionala. E tots que revendican tanben lo concèpte problemetic de bilingüisme: qu’ei devengut un mantra repetitiu de l’IEO, de Calandreta e de la FÈLCO. Totun non pòden pas ignorar que son tèrmes impresentables dens lo païsatge intellectuau. Non pòden pas preténder que non ac saben pas.
Aqueras personas non pòden pas ignorar la votz prestigiosa de Robèrt Lafont qui ja condemnava las inèpcias de bilingüisme, lenga regionala e patés dempuish lo departament d’occitan de l’Universitat Pau Valèri de Montpelhièr, tre los ans 1970. Non pòden pas ignorar tanpauc que l’IEO e l’Universitat Occitana d’Estiu, vèrs 1978 o 1979, e hascón una campanha entà har reconéisher l’occitan coma “lenga nacionala” e non “regionala”.
L’obstinacion a utilizar tèrmes desvalorizants qu’illustra la crisi de l’occitanisme, l’amnesia autoinfligida, l’oblit de las idèas clau... e bensèi ua regression intellectuala, voluda, confortabla, mens riscada.
Au nivèu personau non èi pas nat problèma dab los gavidaires de l’IEO, de la FÈLCO e, en generau, de Calandreta. Que reconeishi l’importància deus lors engatjaments. Que son gents de grana valor. Mes los lors concèptes despassats que son en contradiccion dab lo lor desir sincèr d’elevar l’occitan.
Pragmatisme e negociacion non ns’obligan pas de renonciar
Quauques personas que’ns disen que non ei pas possible de tiéner un discors maximalista, que non ei pas possible “de’s har plaser” dens lo dialòg dab l’estat francés. Que pensan que lo rapòrt de fòrça no’ns permet pas de díser tot çò qui volèm. Aqueth argument no’m convenç pas.
— Segond, lo principi de la negociacion, en se, non a pas jamèi interdit d’exprimir revendicacions avançadas. Los ensenhaires e universitaris de la lenga còrsa qu’an un discors mei pròche deu maximalisme e, totun, eths, si que negòcian dab l’estat francés. Lo mesprètz de París entà lo còrs e l’occitan que demòra absoludament identic, estructurau, fixe. Aqueth mesprètz non càmbia pas segon lo nivèu de la revendicacion. Un discors minimalista e autocensurat non a pas jamèi garentit ua eficacitat melhora. L’eradicacion de l’ensenhament public de l’occitan, uei, qu’ac pròva.
Complements
Lo darrèr editoriau de Jornalet que denóncia aqueths tèrmes e concèptes qui desvalorizan la nòsta lenga occitana: bilingüisme, lenga regionala e patés. L’editoriau que deplora que quauques occitanistas e contunhen d’acceptar aqueths tèrmes infamants.
L’error que la hascoc recentament lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana quan aprovèc, sens nada critica, que TF1 e parlèsse de “patés provençau”. Aquò non èra pas de créser e totun qu’ei arribat. La crisi de l’occitanisme non coneish pas nat limit.
Tèrmes despassats
Dempuish quauques ans, ja qu’èi explicat en public lo caractèr retrograd deus tèrmes de bilingüisme (per exemple dens Jornaletaquí e aquí) e de lenga regionala (per exemple dens Jornaletaquí).
Lo “bilingüisme” qu’amaga la dominacion sociala d’ua lenga sus l’auta.
Ua “lenga regionala” qu’ei forçadament mens elevada qu’ua lenga nacionala.
Que son concèptes inacceptables.
En díser aquò, non hèi pas nat integrisme ni tissa personala, qu’expausi simplament la posicion classica de la sociolingüistica internacionala. En Catalonha e au Bascoat non ei pas mei possible de revendicar seriosament aqueths tèrmes inferiorizants dempuish quaranta ans. Mes en Occitània qu’ei encara possible en 2020.
Tròp d’occitanistas tienent cargas importantas qu’insistishen a díser lenga regionala. E tots que revendican tanben lo concèpte problemetic de bilingüisme: qu’ei devengut un mantra repetitiu de l’IEO, de Calandreta e de la FÈLCO. Totun non pòden pas ignorar que son tèrmes impresentables dens lo païsatge intellectuau. Non pòden pas preténder que non ac saben pas.
Aqueras personas non pòden pas ignorar la votz prestigiosa de Robèrt Lafont qui ja condemnava las inèpcias de bilingüisme, lenga regionala e patés dempuish lo departament d’occitan de l’Universitat Pau Valèri de Montpelhièr, tre los ans 1970. Non pòden pas ignorar tanpauc que l’IEO e l’Universitat Occitana d’Estiu, vèrs 1978 o 1979, e hascón una campanha entà har reconéisher l’occitan coma “lenga nacionala” e non “regionala”.
L’obstinacion a utilizar tèrmes desvalorizants qu’illustra la crisi de l’occitanisme, l’amnesia autoinfligida, l’oblit de las idèas clau... e bensèi ua regression intellectuala, voluda, confortabla, mens riscada.
Au nivèu personau non èi pas nat problèma dab los gavidaires de l’IEO, de la FÈLCO e, en generau, de Calandreta. Que reconeishi l’importància deus lors engatjaments. Que son gents de grana valor. Mes los lors concèptes despassats que son en contradiccion dab lo lor desir sincèr d’elevar l’occitan.
Pragmatisme e negociacion non ns’obligan pas de renonciar
Quauques personas que’ns disen que non ei pas possible de tiéner un discors maximalista, que non ei pas possible “de’s har plaser” dens lo dialòg dab l’estat francés. Que pensan que lo rapòrt de fòrça no’ns permet pas de díser tot çò qui volèm. Aqueth argument no’m convenç pas.
— Primèr, quan èm obligats de tiéner un lengatge diplomatic dab l’estat (e jo que sostieni la diplomacia), degun non ns’obliga pas de díser bilingüisme e lenga regionala. Que podèm utilizar autes tèrmes, plan mei objectius e hèra acceptats, coma poliglotisme e lenga minorizada.
(Coma professor d’occitan pagat per l’estat francés, jo que parli tanben dab aquera medisha ierarquia francesa, cada dia; que’u pòdi parlar cortesament; que’u presenti a còps las revendicacions de la FÈLCO; totun non èi pas jamèi agut nada obligacion de prononciar ni bilingüisme, ni lenga regionala.)
— Segond, lo principi de la negociacion, en se, non a pas jamèi interdit d’exprimir revendicacions avançadas. Los ensenhaires e universitaris de la lenga còrsa qu’an un discors mei pròche deu maximalisme e, totun, eths, si que negòcian dab l’estat francés. Lo mesprètz de París entà lo còrs e l’occitan que demòra absoludament identic, estructurau, fixe. Aqueth mesprètz non càmbia pas segon lo nivèu de la revendicacion. Un discors minimalista e autocensurat non a pas jamèi garentit ua eficacitat melhora. L’eradicacion de l’ensenhament public de l’occitan, uei, qu’ac pròva.
Complements
— RUIZ I SAN PASCUAL Francesc, & SANZ I RIBELLES Rosa, & SOLÉ I CAMARDONS Jordi (2001) Diccionari de sociolingüística, coll. Diccionaris temàtics, Barcelona: Enciclopèdia catalana
— D. Sumien, “Per n’acabar amb lo «bilingüisme»”, Jornalet, 22.10.2012
— D. Sumien, “L’occitan primiera lenga, amb una dobertura vèrs la diversitat (ni bilingüisme, ni monolingüisme, ni unilingüisme)”, Jornalet, 29.10.2012
— D. Sumien, “L’occitan es pas una lenga regionala”, Jornalet, 22.6.2015
— D. Sumien, “Per n’acabar amb lo «bilingüisme»”, Jornalet, 22.10.2012
— D. Sumien, “L’occitan primiera lenga, amb una dobertura vèrs la diversitat (ni bilingüisme, ni monolingüisme, ni unilingüisme)”, Jornalet, 29.10.2012
— D. Sumien, “L’occitan es pas una lenga regionala”, Jornalet, 22.6.2015
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#12 A prepaus de "difusar" e "difondre", i a un article pro clar de Domergue Sumien dins Jornalet, e mai nòstre amic Isopet i participèt amb sos comentaris, es aquí https://opinion.jornalet.com/lenga/blog/1322/difusar-difondre
#11 Sèm d'acòrdi. Gaireben totes los diccionaris balhan "difusar". Sabi pas perqué, soi pas lingüista. Los sabents autors d'aqueles diccionaris an segurament de bonas rasons. Mas cal plan dire que representan "la via sabenta" e que la lenga populara va pas cercar dins los diccionaris per parlar. E sovent se ditz "difusir". Personalament i ai vist una cèrta logica, qu'ai explicada. Mas ai pas mai de veneracion per l'una o l'autra forma. Regreti solament que se tombe sus qualqu'un perque utiliza aquesta forma. Mas los "grammar nazi" coma dison sus internet son plan presents demest los occitanistas. Amistats confinadas
#9 Mercé per la vòstra explicacion ! Pasmens, difusir es pas gaire present dins los diferents diccionaris del Congrès Permanent de la Lenga Occitana (la màger part nos ensenhan difusar e n'i a pas qu'un per difusir). Lo diccionari de l'Academia Occitana preconiza tanben difusar e lo Tresaur del Felibritge nos perpausa pas de solucion, nimai cap de causida possibla entre difusar e difusir. Ça que la, lo vòstre rasonament es interessant e logic! Mas l'occitan e las lengas son pas (totjorn) d'algebra. Mas ieu tanpauc soi pas lingüista e non ai pas cap de pretencion dins aquel domeni. Fau pas que consultar los diccionaris e las gramaticas que tenèm a posita.
#5 Soi pas lingüista, e sabi pas se "difusar" es una ipercorreccion, en tot cas me sembla plan dins la lenga.
"difús" e "difusion" son plan dins la lenga (son dins lou Tresor). Per contra lo vèrbe es de formacion recenta. Coma per tot plen de mot i a dos camins per tirar un vèrbe d'un nom o d'un adjectiu: la via sabenta (que d'un(es) recomandan "difondre", los autres "difusar") e la via populara. Per la via populara, Alibèrt (dins sa gramatica) nos explica que i a solament dos gropes que foncionan per crear de vèrbes novèls: -ar e -ir. Lo locutor de basa a donc possibilitat de crear a partir de "difús": difusir o difusar. Se tròba que dins la derivacion un vèrbe en -ar crea a son torn un nom en -acion (exploracion, animacion, aprobacion...). Se compren plan qu'un locutor qu'a un adjectiu "difús" e un nom "difusion" (e pas *difusasion) es naturalament menat a bastir "difusir". Sabi pas s'es mai una ipercorreccion que "difusar" o "difondre", mas me sembla pas una forma vergonhosa.
#5 Pèir>Idali
Idali> cala-te bon diu!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari