Baron Noir es una sèria politica producha per la cadena francesa Canal Plus dempuòi 2016, creada per Éric Benzekri e Jean-Baptiste Delafon, realizada per Ziad Doueiri. D’unes que i a l’an vougut comparar, en rason de la qualitat de sa narracion e de son estil, amb sa pendenta americana, la famosa House of Cards (2013), o encara la sèria danesa Borgen (2010). Personalament, soi pas convençut d’aquestas comparasons, mès çò segur es que Baron Noir es luònh d’èstre un navet e que s’amerita d’èstre vista e revista en rason de çò que nos mòstra e nos ditz de la politica en França uòi e mai, bensai, de la politica en generau a la nòstra epòca.
 
Abitualament, pensam que la “politica” designa “l’afaire comun”, la discussion, la gestion e l’administracion dels problèmas de la polis, çò es de la ciutat, de l’espaci public, de çò que pertòca los interèsses dels ciutadans, dels que compausan la societat. Aquò es la vision que s’ensenha a l’escòla e qu’atròba sas fondamentas dins la pensada filosofica antica (Platon, Aristotèl), la concepcion modèrna dau liberalisme politic (Locke, Rousseau, Kant) e sa version contemporanèa de “l’agir democratic” (Rawls, Habermas, Ricœur). Aquò’s tanben çò que nos dison sovent los politics de la significacion de son “engajament.” La politica, aquò’s la possibilitat de cambiar lo mond, de melhorar nòstras condicions socialas, de luchar per lo “ben comun.”
 
L’interès màger de Baron noir es de nos mostrar justament qu’aquò, se’s estat vertat un jorn, es tras que fals uòi.
 
Baron noir es una sèria de la fin de la politica, au sens definit çai-subre.
 
La prumièira sason s’obrís sul suicidi d’un sindicalista. Sèm dins los darrièrs jorns de la campanha presidenciala. L’eròi de la sèria, Philippe Rickwært (Kad Merad), deputat-cònsol màger de la vila de Dunkirk (Dunkerque en francés) ne’s responsable. Rickwært, menaçat per una enquèsta sul finançament ilegau de la campanha dau candidat socialista Francis Laugier (Niels Arestrup, pivelant), lo sieu mentor, a partir de l’ofici HLM de la vila, que sa publicitat poiriá faire capvirar la resulta de l’eleccion en los mandar dirècte en preson, demanda au clavaire de l’ofici HLM (Oscar Copp) de se sacrificar au sieu luòc, au bèu mitan d’una cauma que sostenián Laugier e el. Per “militantisme” demanda au jovenòme de pèrdre tota dignitat fàcia a sos cambaradas e mai sa familha, per lo ben de la Causa, çò es ganhar las eleccions. Puòi après la sia mòrt, monta una messòrga umilianta per dire d’escafar los mobiles reals dau suicidi e sauvar sa pèu. Lo ton es donat.
 
Ne’n dirai pas mai, que vòle pas “espoilar” los cars legeires que l’aurián pas vista, aquela sèria. Mès aquò basta per desvolopar çò perqué crese que Baron noir es una sèria sus la fin de la politica.
 
En agachar lo percors dantesc de Rickwært dins las tres sasons, la casuda dins l’infèrn (sason 1) de la messòrga e dels manipòlis, lo purgatòri (sason 2) dins l’aliança esconduda amb la nòva presidenta Amélie Dorandeu (Anna Mouglalis), la temptativa de l’empachar de s’aliar amb lo centre drech, e la montada au paradís (sason 3) es a dire lo renovèu de l’esquèrra dins l’aliança amb lo “movement” de Michel Vidal (François Morel) en Jean-Luc Mélenchon pro convencent, saique un pauc tròp quichat dins son biais retoric e tronant de tribun populista, se mainam dau biais plan realista que los escenaristas aguèron d’escriure la narracion, en contacte dirècte amb l’actualitat.
 
Francis Laugier, dins la sason prumièira, es un vièlh lop de mar de la politica socialista, una mena de François Mitterrand electric e esglasiant, arrogant e autoritari, fòrça “mond vièlh”, que se fai atrapar per d’escuras transaccions amb son ex-femna. Lo personatge d’Amélie Dorendeu, jove borgesa inexperimentada politicament, refinada e subrediplomada, directritz de campanha de Laugier dins la prumièira sason, s’atròba enauçada per el, sensa va voler, a la presidencia dau partit socialista e encarna dins la segonda sason una version femenina dau “meteorit” que representèt la resistibla ascension dau jove Emmanuel Macron en 2017, - pendent lo quite rodatge de la sason segonda -, e sa volontat de faire espelir un “mond novèu” de que lo banejar es encara de mau veire.
 
La sason tresena mòstra la lucha politica entre Rickwært, Vidal e Dorendeu dins una nòva campanha presidenciala contra l’extrèma drecha e un movement “popular” inspirat dels Gilets Jaunes que divisa en doas tendéncias lo “movement” d’esquèrra menat, amb un autoritarisme de mai en mai questionat, per Vidal.
 
Òr, l’oposicion politica, complèxa e sentimentala, de qu’es lo fiu narratiu que religa las tres sasons, entre Rickwært e Dorendeu, es fondada sus sas originas socialas desparièiras e doas visions dau progrès sociau. Se Dorendeu es l’arquetip de la tecnocrata parisenca, “l’Enarca” que vei la politica coma una gestion tecnica e non “ideologica” de la “realitat” (economica) fins qu’a prepausar a son omològ alemand d’escambiar la sobeiranetat de l’estat francés (lo sieu setge au Conselh de Seguretat de l’ONU) contra l’acòrdi pel finançament d’un plan de transicion ecologica au nivèu europèu, aquel projècte de Françallemagne, qu’es pas entièirament fictiu, tractant ansi tecnocraticament la “Nacion” e la sobeiranetat coma de simplas monedas politicas d’escambi, Rickwært quant a el, es un filh dau pòble, - son chafre flamand va ditz pro - sortit de la tradicion dau nòrd obrièr, que gràcias a sa carrièira politica s’enauçèt enjusca venir cònsol màger de sa vila.
 
Ne compren, de la politica “vièlh mond” pr’aquò, totes los mecanismes, las necessitats maquiavelencas, per dire d’arribar a sos fins. S’es una “ment brilhanta” (çò ditz Dorendeu) que coma Vidal, es capable d’inscriure l’accion presenta dins la continuitat istorica, en faguent sovent referéncia a d’episòdis de l’istòria, lo fai el d’un biais pragmatic e estrategic e non simplament ideologic o egotic coma Vidal. La demonstracion sovent fastigosa dels manipòlis politics e dels interèsses amagats de Rickwært es donc jamai dins Baron Noir, un pretèxt per faire de “populisme” tròp facil, de dire que la politica “politiciana” es totalament poirida, sensa glorificar cinicament tanpauc lo sieu caractèr brut e lord.
 
Aquò dich, Baron Noir prepausa sovent una vision solombrosa de la cresença dins l’accion politica, coma lo vesèm dins la ridiculizacion de tota persona que “crei” un pauc tròp naïvament a la politica: los d’extrèma esquèrra, los comunistas, los estudiants, los joves militants, e quitament los pròches de Rickwært, lo sieus amics mai fisèls, que son totjorn mai o mens manipulats pel “baron negre”, victimas d’un plan escondut que fai de sos ideals, pas qu’un moment sens valor pròpria e que podèm traïr o abandonar tanlèu quora serà necite.
 
Per exemple, lo cas dins la sason prumièira, d’aquel leader estudiant d’extrèma esquèrra manipulat per Rickwært per tau de complicar la vida a Laugier e que fòrça a la perfin de se marcar coma candidat amb la drecha liberala a las eleccions europèas, es pro saborós; o encara lo de sa sucessora e amiga socialista a la consolariá de Dunkirk, Véronique Bosso (Astrid Whetnall), que Rickwært vòu faire pèrdre en butant lo sieu quite fraire, Bruno Rickwært (Jean-Pierre Martins) totalement inèpte e inexperimentat en politica, a se presentar contra ela.
 
Mès, l’interès màger dau personatge de Rickwært es justament aiceste: puslèu que de nos donar sonque, a la ne vòs aquí n’as, de la contradiccion morala indignada entre “los mejans” (pas totjorn polits) e las “fins” (totjorn inacessiblas) per dire de denonciar lo caractèr “poirit” de la politica e dels politicians, aicí lo prepaus es mai fin. Comprenèm que sa tòca, amaugrat dau gra de bassesa ont es capable de davalar, dins l’ipocrisia, la messòrga, la traïson, lo raubatòri, lo baratinatge, amb un brio que cau saludar pasmens, es jamai totalament reductibla a una volontat personala e egotica, o pus exactament, lo debanament de la narracion mòstra que la fin que justifica los mejans dau baron negre Rickwært es una causa mai granda que son ego - e que apareis coma l’expression paradoxala d’una fidelitat cap a sas rasigas obrièiras -, çò es “l’union de l’esquèrra” dins un govèrn progressista coma en 1936 amb lo Front popular o en 1972 amb lo Programa comun, que menèt François Mitterrand a la presidéncia en 1981.
 
Ras e cort, se Rickwært es un personatge ambigú, comprenèm a la perfin que son ambiguïtat es justament çò que lo definís coma una mena d’ideau tipe de l’òme politic francés d’esquèrra. Per amor de sas originas, de sa consciéncia dau pòble, ten a la diferéncia de Dorendeu una vision concrèta dau país, de son destin istoric, dau sens possible de son progrès. Mès a la diferéncia de Vidal, se limita pas a èstre un visionari, un ideològ passionat, un intellectuau de la politica, coma lo vesèm dins sa confrontacion amb el dins un episòdi potent de la sason tresena.
 
Per amor d’aquel brutitge dau politic “efectiu”, la realtà effetuale de que parla Maquiavèl, Rickwært es capable de per sa capacitat tecnica a bailejar lo manipòli, de s’enbrutir las mans a tot còst, dins una mena de sacrifici ambigú per la causa dau progrès sociau. Mès es tanben animat per un revenge personau contra la borgesiá e sa “politicalha”, de qu’arribèt finala a mestrejar totes los còdis, maudespièch son anar de roturièr, l’ex-femna de Laugier nos apren dins la sason prumièira que lo vièlh Esfinx l’apelava d’escondon e amb mesprètz “Sganarelle», dau nom dau vailet de Don Juan dins Molière. Es lo rescontre entre aquel sentiment de revenge contra la classa politica borgesa de qu’arriba finala a jogar lo juòc plan melhor que non pas ela meteissa, e la fidelitat cap a son ideau enrasigat dins la cultura obrièira dau Nòrd que sauva e justifica tot aquel brutitge politic de deputat, ministre, cònsol; poirit, en aparéncia, enjusca a la mesolha.
 
Rickwært, donc, animat au còp per son revenge d’ex-pauràs e per una intelligéncia fina dels mecanismes efectius de la politica quintorepublicana, representa ben aquel tipe ideau dau politic d’esquèrra de govèrn dins lo juòc d’una cinquena republica en bot de corsa, e tradutz sensa dobte lo de sos creators, çò es lo retorn a un ideau “jacobin” dins lo bon sens dau terme, es a dire cap a l’aliança progressista dau pichòt pòble amb la classa politica borgesa que lo representa, sensa lo traïr, sensa metre son ego e sos interèsses personals en prumièr.
 
Es a la fin de la sason tresena que comprenèm un pauc mai sensa dobte las intencions dels realizators de la sèria, au moment ont espelís aquel movement massís e popular menat pel youtubaire Christophe Mercier (Frédéric Saurel), inspirat dels Gilets Jaunes, que vòu l’abolicion de la representacion politica tradicionala per la participacion dirècta dau pòble a travèrs un sistèma de tiratge au sòrt, un “desgatgisme” que d’efièch aboliriá definitivament lo “sistèma” e lo vièlh mond dau Baron negre, e que divisa lo movement de Michel Vidal, en tot revelar lo risc dau forviament ideologic e egotic d’aquel darrièr e mai lo perilh d’una recuperacion reaccionària e feissista d’aquel movement “ciutadan” per lo candidat RN, Lionel Chalon (Patrick Mille), movement pr’aquò de que l’aspècte roge-brun centrat sus la persona de Mercier dins la sèria, enebís una comparason dirècta amb lo biais non personalista, polifonic e caleidoscopic.   
 
 Pasmens, aquela caricatura de la crida populista a una gestion imediata pel pòble dels afaires publics, revèla que sa forma extrèma menariá a de contradiccions plan expausadas per Rickwært dins l’excellent debat televisiu que l’opausa a Mercier a la fin de la sason tresena. Òr, contra lo perilh d’una fin “populista” de la politica (e de sa “politicalha”) lo discors finau de Rickwært es una crida a l’engajament e la politizacion massissa de la societat, una apologia per la necessitat de la representacion e dau debat politic constitutiu de la democracia parlamentària.        
 
Antau, comprenèm que Baron noir es au fons l’apologia d’un ideau de la democracia borgesa e de sa capacitat a bastir una narracion politica convencenta, la dau sacrifici, de l’engajament, de l’etica de la responsabilitat contra l’etica de la conviccion e lo cegament egotic e ideologic de sos “responsables politics” (o “irresponsables politics”, çò ditz lo personatge Mercier), una apologia pro subtila dau brutitge necite de la politica reala, mès sincèra, de l’òme o de la femna engatjada dins l’accion efectiva, una descripcion puslèu reüssida dau caractèr ambigú de la quèsta politica de progrès e de ben comun.
 
Pasmens, coma lo ditz un dels creators de la sèria, Eric Benzekri, maudespièch aquela defensa dau debat politic contra lo risc d’una fin de la discussion e d’una dissolucion de la vida parlamentària e de sa representacion, Baron Noir me sembla ben èstre una sèria que parla mai que mai de l’impoténcia de la politica uòi. De l’impoténcia, es a dire, dau sol marge de libertat que demòra a los que vòlon “representar” lo pòble dins aquela epòca nòstra de despossession, atanben au nivèu dels estats, çò es de construire de recits. Vaquí, nos ditz Baron Noir, l’essenciau de l’accion politica dins la nòstra èra de pòst-democracia: contar una istòria. Racontar la bona istòria, lo bon recit que nos farà ganhar l’eleccion. La rèsta, ja es pas pus nòstra.
 
Es donc per amor d’aquela reduccion de la significacion de l’accion politica a la construccion de recits, un storytelling generalizat, indici d’una pèrda e d’una alienacion complèta dau sens classic de la politica, storytelling menat e espandit pels aparelhs tecnics e politicomediatics majoritaris, que per ieu Baron noir es dins son realisme brut, la demonstracion mai esclatanta de la fin de la politica a la nòstra epòca, çò que ne fai una òbra d’interès sociau, e mai pedagogic, remirable.