O imagino: fai d’ans e d’ans que ne pantaisavan, amondaut, dins lo monde requist de las calculetas a patas e autres gestionaris dinamics de la carriera de Grenelle, e que capitavan pas d’o far dins lo monde d’einant. E aüra lo monde d’einant en laissant la plaça a aqueu de deman —champanha per tot lo monde— a la fin finala l’i van arribar: far dins l’Educacion nacionala de cursusses bilingues enfin rendables. Amb l’anglés, doncas, pas amb aquelos “patois” de pacolins que lor avia ben chalgut laissar creire qu’aurian un espaci a l’escòla dicha de la Republica.
 
S’es pas jamai tant celebrat las vertuts de l’anglés dins nòstra start-up nation coma despuèi que lo Reiaume-Unit an garçat lo camp de l’Union Europenca. Despuèi gaire, chau mestrear l’anglés per aguer lo CAPEFE que sierve per ensenhar lo francés a l’estrangier. Chal una cerficacion en anglés, semosta per d’oficinas privaas per aguer un cert nombre de licéncias e de BTS. E amb la “refòrma” dau licèu l’anglés bèu solet a drech a dos EDS – ensenhaments d’especialitat –, un per los malates que s’interessan a la lenga, a la cultura e a la literatura, e un per los escolans serioses que vòlon conóisser que lo “monde contemporain” dels lops de Wall Street e de Trump. Tot aquò bèu, e novèu, e modèrn sens tròp s’ocupar de l’article 2 de la Constitucion, article sacrat de nòstre tèxte sacrat que devia protegir lo francés contra l’anglés, coma sabèm (n’i a que rison? Vos demando de vos arrestar).
 
L’istòria s’abriva. Aprenèm aüra qu’en Aquitània e dins Olt e probable dins d’autres endreches que conoissèm pas encara, se van metre a pòst de sites bilingues francés-anglés, amai aquí ont èra mai o mens previst, dins lo monde d’einant, un sit francés – “patois pacolin”. Aimariam de saber se la mema ufèrta munificenta es facha dins de zònas ont l’i a pas de concurréncia possibla amb una lenga regionala. Après tot, perdequé à Charleville-Mézières aurian pas drech, elos tanben, als beneficis dau bilinguisme precòç? E aimariam d’estre segurs que per metre a pòst la formacion per aquelos ensenhaments encò nòstre, van pas sollicitar aquelos que sabon far, los mèstres dau public paritari occitan. Après tot, nos ramentam d’aquela entrepresa d’electromeinagier qu’en delocalizant en Polònha avia prepausat als obriers qu’anavan licenciar d’anar formar lors futurs collègas ailavau…
 
Comprenèm ben, tròp ben, la logica cort de vista d’aquela innovacion. Los Franceses, se sap, an pas de competéncia particulara en lengas estrangieras (n’i a que lor sembla que d’empachar Occitans, Bascos o Bretons de servar lor competéncia dins lor lenga en aprenent lo francés – de venir bilingues, qué – a benlèu contribuat a aquela incapacitat nacionala; mas aquelos devon pas saber de qué parlan).
 
Aprene l’anglés d’un biais intensiu (pas una mieja-oreta inutila) es un remèdi possible. L’idèia que poiria foncionar parier amb d’autras lengas, ja verifiaa d’experiéncia dempuèi la fin dels ans 80 dins las seccions bilingues a paritat francés / lengas regionalas e que s’un còp aquesia la competéncia dins una segonda lenga, es mai simple de n’aprene d’autras mai, vaquí d’idèias tròp complicaas. E de tot biais, per nòstras calculetas a patas, prepausar tròp de lengas vivas còsta. Tant vau doncas s’acontentar d’una o doas. L’espanhòl pòt bastar, e finda servir (a condicion d’anar pas en Catalonha, ont los indigèns manjan los ispanofòns, e en tenent compte dau fach que per crompar de coke en Colombia, tot comptat rebatut l’anglés pòt foncionar sens problèma).
 
Ironia aisiaa, tot aquò, m’anatz dire. Mas grinho per plorar pas. Car sabèm ben las causas coma van virar. Los parents, sufrirè de lor explicar qu’amb l’anglés en bilingue lor pichòt se farè d’ontas en aur coma trader, mai tard; e que pesarè la lenga dau pais, a costat d’aqueu miratge? D’ans e d’ans de trabalh testard, contra vent e soberna e la mauvoléncia sovent dels pichons chaps locaus pertot ont s’assajava de far viure un ensenhament de l’occitan, e vaquí çò que nos apreparan. Entre adesion servila a çò qu’impausa lo Dieu Merchat, tissa mediòcra de reduccion dels còstes, lo tot sus fons d’incultura fabulosa e de mesprètz glaciau per tot çò qu’es pas lengatge dau monde coma chau. Vaquí los princes que nos govèrnan.
 
Sabo pas se Mestre Blanquer serè encara ministre dins lo govèrn que finirè ben que vendrè, dins lo monde d’après-einant. N’i a que dison qu’a tròp far de cofas de còm’, dins los darriers meses auria indispausat sos patrons. Partesse, plorariam pas mai qu’aquò. Mas poèm crénher que quau que sieie lo figurant que li prendrè lo fautuelh, menarè la mema politica “realista” tochant las lengas…
 
Mas que s’imaginen puèi pas que se resignam.