Lei manifestacions sus lo tèma “black lives matter” (lei vidas negras còmptan) s’estendon lèu-lèu dins l’ensemble dau Mond. Una evolucion de l’opinion publica mondiala es en cors: fòrça gents de fòrça país cridan que vòlon arrestar lo racisme antinegre. Fòrça non-negres bolegan amb lei negres dins aqueste movement “black lives matter”. Es un espèr.
 
Lei questions de lenga an pas de rapòrt dirècte amb l’escàndol de la mòrt de George Floyd. Mai, coma fòrça mond ne vòlon acabar amb lo racisme antinegre, vos presenti quauquei remarcas lingüisticas sus la partida negra de nòstra umanitat. Lo racisme antinegre se manifèsta tanben dins la vida dei lengas e es necite d’inversar la pression.
 

1. La Preïstòria coneguèt diferenteis ondas de poblament partent d’Africa que modifiquèron prefondament lei populacions deis autrei continents (vejatz mon article dau 29.9.2014). Es absurde de far de racisme antinegre perque totei lei populacions umanas an de racinas africanas ancianas, dins de proporcions variablas.

 

2. Pendent diferents periòdes de la Preïstòria, quand d’africans s’installèron en massa dins la rèsta dau Mond, es probable que portèron dins totei lei continents d’elements lingüistics d’origina africana. N’avèm forçadament en occitan.

 

3. La subordinacion globala de l’Africa Negra es fòrça recenta dins l’istòria de l’umanitat. L’aumentacion brutala deis esclaus negres e lo contraròtle europèu o arabopersan dei còstas de l’Africa Negra se produguèron sustot pendent l’Edat Modèrna, ai sègles 16, 17 e 18. La conquista europèa de l’Africa interiora se faguèt a la fin dau sègle 19. La descolonizacion comencèt sustot dins leis ans 1960 e rèsta incompleta. Mai se perseguís. La somission d’Africa es un fenomèn ultraviolent e insuportable, mai es pas brica una constanta istorica. Es una anomalia istorica.

 

4. Lei lengas presentas en Africa Negra se partejan en cinc familhas principalas: lo nilosaharian (centre-nòrd), lo nigèrokordofanian (oèst, centre e sud), lo khoisan (sud), l’afroasiatic (o mens exactament lo camitosemitic, nòrd e èst) e l’austronesian (Madagascar). Amb la colonizacion europèa apareguèt una seisena familha, l’indoeuropèu, que demòra dins de regions perifericas. Aquelei familhas son pas emparentadas. La diversitat dei familhas de lengas, en Africa, es fòrça elevada. D’unei pensan qu’es un indici de l’ancianetat dau poblament. En tot cas, aquela diversitat fòrça lo respècte e l’admiracion.

 

5. L’escritura existís en Africa Negra dempuei fòrça lòngtemps. Pretendre que leis africans negres coneissián pas l’escritura abans la colonizacion europèa, aquò es un mite sens fondament.

 

1. Abans de mostrar l’ancianetat deis escrituras africanas, vòli ben precisar una causa. En lingüistica, la valor d’una lenga depend pas de la preséncia de l’escritura. Totei lei lengas son egalas en valor, compresas lei lengas non escrichas.

 

2. L’Egipte antica aviá una cultura que se connectava tant amb l’Africa Negra coma amb la Mediterranèa. O dison leis egiptològs. La lenga egipciana antica, donc, se pòt comptabilizar dins l’istòria negroafricana coma dins l’istòria mediterranèa. L’escritura egipciana, amb seis ieroglifs, emergiguèt lentament entre 3300 e 2600 abans lo Crist. Es una deis escrituras mai ancianas.

 

3. Una escritura qu’es ben de l’Africa Negra apareguèt en Eritrèa e en Etiopia au sègle 9 abans lo Crist. Es tanben presenta en Arabia dau Sud e li dison l’escritura sud-arabica, mai foguèt tant africana coma asiatica.

 

4. L’escritura libica apareguèt en Berberia au sègle 6 abans lo Crist. Lei populacions berbèras son percebudas sovent coma “blancas” mai, en realitat, pòdon aver tanben de trachs de populacions “negras”, en particular demieg lei toarègs. Lei toarègs mantenon un vielh usatge popular de l’escritura tifinagh, que descend de l’escritura libica.

 

5. L’escritura meroïtica apareguèt en Sodan, en Africa Negra, au sègle 4 abans lo Crist.

 

6. Au començament de l’Èra Crestiana, l’escritura gueèz apareguèt en Etiopia, en Africa Negra.

 

7. Ja a l’Edat Antica, donc, l’escritura èra vivaça en Africa, en Euròpa, en Asia e en America. L’escritura èra coneguda dins de territòris minoritaris d’Africa, d’Euròpa e d’America. Asia aviá espandit mai l’escritura. L’Africa Negra antica èra perfiechament capabla d’escriure coma la rèsta dau Mond.

 

8. Poiriáu parlar de l’alfabet grèc africanizat dei còptes e dei nubians, e mai deis alfabets gueèz e arabi en Africa medievala, mai ara la demostracion essenciala es facha...

 

6. Lei lengas africanas modèrnas coneisson de desvolopaments foncionaus e tecnologics coma ne coneisson d’autrei lengas sus d’autrei continents. Lo pes de la colonizacion europèa a frenat lo desvolopament formau de fòrça lengas africanas. Pasmens l’amaric, l’hausa, lo sango, lo zolo, lo tswana, lo manding, lo wolòf o lo swahili ocupan de foncions de comunicacion fòrça elevadas. Etiopia a subit mens la colonizacion que d’autrei país e la lenga dominanta d’Etiopia, l’amaric, benefícia de desvolopaments editoriaus e informatics avançats. Una escritura africana recenta, lo n’ko, se desvolopa coma alternativa a l’alfabet latin, mai que mai per escriure lo manding, e recep d’esquipaments informatics e editoriaus que se desvolopan fòrça lèu.

 
La subordinacion, la discriminacion e la degradacion economica frapan fòrça populacions negras dins lo Mond mai aquò es luenh d’èsser una constanta istorica. Es una anomalia istorica recenta. Lo racisme antinegre es lo resultat d’aquela anomalia istorica. Lo movement “black lives matter” anóncia benlèu de temps melhors.