Eriam dins un quartier en riba de mar, subretot en riba de l’aeropòrt de Niça e la passeaia dals Angleses d’un costat, la via rapida e lo camin de ferre de l’autre. Dins un quartier qu’es totjorn popular. E de passatge, de movement. Gaire luenh de l’obraor fòto dal nèrvi Albèrt Spaggiari, defendut per l’avocat Peyrat, futur cònsol de Niça. Gaire luenh nimai de Carràs, dal sieu pichon pòrt de pesca e de la sieu fèsta de la Sant Joan d’estiu. Un monde que parla occitan e de monde que ven de totplen de païses vesins. La sintèsi dins la cançon “Lo Mauro de Carràs”. Mas tanben just avans lo Pargue Phenix e la bastison de L’Arenas, un terren germ. Vesin dal quartier dals Molins tanben. De joves per tot plantar en tèsta. Un terraire d’avenir. Un front pionier. Cal dire que l’avengua se ditz “la Califòrnia”.
 
Ieu, demoravo un pauc mai aut, dins un quartier de classa meana tot en anar a l’escòla aicí.
 
A cada eveniment europèu o pròche oriental, aviam de ressons de ce que se passava per d’arribaias de gents novèls.
 
Tot aquel monde èra ensèm dins la cort. A escotar ce que nos disiam los grands. A cantar de cançons. Sabiam qu’èran “d’arabis”, de còups un cantava la cançon de Vincenç Lagaff’ “La Zobida” e d’autres per se trufar “Arabie couscous…”. Era inacceptable, coma de se trufar de l’accent occitan quora se refasia un foncionari de polícia tipe. Los escolans en las escòlas son de monde sensa pietat, dur. Mas jamai i aguèt de problèmas sus la question de la religion. O dal mens per ce que me’n aviso. Pasmens, i èra tanben la guerra dal Gòu, la guerra al Couèit (Koweit), un jove avia ben menat un cemedanî per far lo malin mas l’institutor convoquèt lo paire que lo corregèt segurament a veire que se levèt la cinta just après d’aver passat la pòrta de l’escòla... Se ditz que d’autres escolans o portavan en protestacion. E la bastison de l’Union Europèa que s’estendia. Eriam entrevistats per Canal 40, la tv locala de Niça. De pantais de captar per los autres.
 
Lo mieu primier contact amb l’islam foguèt d’un biais indirècte, per los sieus portaires, los mieus cambaradas a l’escòla primària. Eran d’amasigs, d’amasigs arabizats la màger part dal temps e se cresian quasi tots d’arabis –dal mens d’après ce que disian-.
 
Vos sonaviatz amb de prenoms d’origina magrabina, o d’origina iogoslava o francesa. Zobida, Nauèl, Jamèl, Roshdi amb Laurença, Florença, Marion, Tomàs, Miquèl... èran los mieus amics.
 
Jamèl jugava sempre en classa ambals sieus estilos, coma s’èran d’avions. Cal dire que l’escòla es ben plaçaia en rapòrt de l’aeropòrt... La pòrta dal pantais. Un paraís? Quora lo mestre vòl parlar al meme temps que l’avion, es sempre l’avion que ganha. Ancara pèjor s’es lo Concorde. Es la french touch qué. Mas cal dire que Jaume Medecin avia promés al quartier que los avions arrestarian lor rotacion après 22 h de sera. I es que de veire d’estiu coma se passa, mas aiçò es una autra istòria, quora juguèro al balon tres segondas amb Medecin, totjorn generós amb nòstres sòus coma disia l’autre.
 
L’institutor recebia de còups de pastissons magrabins plegats dins un mocaor dal temps d’una fèsta.
 
Eriam luènh ancara de ce que veguèro pi ambal temps e la reculada, quora entre doas filanhas dal supermercat de quartier veguèro una anciana amiga d’aquela escòla velaia que me susprenguèt. Ela me reconoissèt ren o fasia ben bus, e la volguèro ges destorbar qu’èra amb sa familha. Coma dins un autre monde. Mas me faguèt estranh.
 
Lo monde èra a picar lo balon, a provar de puar dins los arbres, quitament la figuiera, a se córrer après, a observar de pròche las autras, las filhas. A s’escondre darrier lo bartàs de la sebissa de ciprèsses de l’avengua Paez, a aver paur d’un enlevaire d’enfant qu’espiava de l’autre costat de la barranha. A s’arrestar de parlar quora un avion s’enlairava, coma un omenatge collectiu a la tecnologia, fàcia al saber coma al jovent.
 
Se cercaviam un futur. Jaume Medecin “Jaco”, venia picar lo balon amb nosautres dal temps d’una visita de l’escòla, disia quarques mots d’occitan niçard. Avia promés que los avions s’arrestarian de volar après 10 oras de sera. E pi partia. Tota promessa es facha per estre degalhaia e se redurre tranquil segurament.
 
Las platanas èran protectoras, gigantas. Totjorn aquí.
 
I èran los carnevals qu’adobaviam per anar plaça dal traite a la Contea de Niça, Massèna. Una marina umana de fèsta. Sensa pensar a autra causa ancara.
 

***

 
I aguèt après lo collègi. La presença de l’islam me foguèt quasi estrangiera dins lo collègi qu’i èro. Qualques mots d’arab dialectal per far ben, de còups prononciats per de “rapatriats” pe-negres (al patronimes italians, catalans o castilhans): “zarma”, “zbob”, “zòbi la mosca” en mai dals tradicionals “tobib”. Un collèga “Olivier” escaisnomenat “Ziton”. Ren de mai.
 
Los collegians d’un autre sector geografic qu’avian paur dals escolans originaris de la mieu escòla partits per lo collègi vesin. Un conformisme social regnava, al contrari de la mieu escòla. Una nullitat intellectuala, congostaia dins la societat de consomacion, l’esquichatge de l’autre en cas que non foguesse vestit coma l’ordenava la television. Un monde principalament de classas socialas favorizaias o meanas qu’an de pretencions socialas. Gaire de confrontacion a la diferéncia sociala ni culturala. Mas de bestiesa en plen. De violéncia a gratis tanben.
 
Dos amics, bessons, arabs crestians libaneses refugiats de la guerra de Liban amb un paire responsable politic important. Una nuància dins un monde de nonren simplificanta. Un contact enriquissent. Ero lor amic, n’aviam pauc d’autres me sembla. Sus la brua ja. Manjaviam ensèm, parlaviam. Emparavo de causas al mens.
 

***

 
E i aguèt lo licèu. Un endrech mesclat, en plen centre ciutat, de luecs cargats d’istòria e de gents. Amb mai de diversitat. De cercas garrolhas tanben. Mas amb mai d’ans en la tèsta. I èran de joves de pertot. Una recerca de saber. Saber legir lo monde, saber sus se. De gotics, d’esportius, de musicians, d’intellectuals, de fashions, de rastas, de tot. Eriam dins l’espèra de melhor e d’avenir.
 
Cercaviam nòstre avenir. Escotaviam las ràdios. O m’enregistravo sus caissetas aquels tròces qu’escotavo dins lo bus. De temps mens perdut. Escotavo sovent Skyrock e l’ora “Raggae- Rai” amb de tròces de “Rap algerian”. Me’n aviso qu’escotavo tan “1,2,3 Soleils” de Rashid Taha, Khaled e Faudel. Se cantava “Abdelcader”, un amic, emparèt quitament de còr la cançon per las paraulas en fonetica “Abdelcader ia bo aálam”.
 
Aquel quite amic èra curiós de tot e me demandèt quitament coma se disian de paraulas en occitan “bònas fèstas” èra lo melhor de dire. Un jorn, se bastonèt amb un magrabin perqué l’auria agachat de travèrs o per una filha. Aquò es una causa susprenenta, la susceptibilitat d’aquel autre jove. Un jorn, un jove me diguèt “Qu’as de rire? Quita de m’agachar dins los uèlhs, baissa los uèlhs o te matrasso!”.
 
Arribava qu’un se faguesse picar per un agach devèrs qualqu’un que devenia alora “un marrit agach” de non respèct e que devia entrainar d’excuse o una bastonaia. Me’n avisarai de se far escupir sus en esperar lo bus.
 
Un jorn, en plena sortia de licèu, un licean que grilhava tot lo monde e doblava la fola tranquila ambal sorire diguèt a tot lo monde ben fòrt après qu’un ague rospetat de se far doblar “Vos aurèm a la bragueta. Nadin a mòc”…
 
I èra tanben de musica ràdio amb de Rap Argerian. Me’n aviso d’un tròç de musica que repepilha sensa cessar Latifa, cantava “Insh ala”. E me sentio volar amb de Reggae coma Bob Marley & Funk Star Deluxe “Sun is shining remix”.
 
D’unas filhas d’origina cristiana fasian lo “ram” ramadan en solidaritat amb lors calinhaires musulmans.
 
Una amiga cristiana d’origina metèt lo vel negre dos ans après lo licèu. Ce que m’estonèt sovent es que lo vuide laissat per la decristianizacion aicí entraïnèt un apèl. O de situacions desparieras: la mama cambiava ges de religion mas devia ges manjar de pòrc dal temps qu’èra prensa. Mas quasi cada cobla que conoisso qu’un es musulman –quitament non practicant- e l’autre non musulman (cristian d’origina), se un se convertisse, es lo cristian d’origina que se convertisse a l’islam e personalament conoisso degunament l’invèrs. Crestians practicants, non practicants o atèus... De còups lors enfants son elevats dins la religion islamica mas quasi tots an un prenom islamic. A la diferença dals asiatics e jusius que sovent pòrtan un prenom crestian o al mens biblic coma Benjamin, Jerèmia, Nathan... Legiguèro senon que d’arquis (harkis) avian de prenoms cristians.
 
En comparason, dins un parèl amb un occitanista, aquel qu’es ges occitanista o deven ren tan aisiament nimai se mete a parlar occitan. Per donar un prenom occitan als enfants, es ren ganhat en general. E per transméter la lenga, es possible quitament s’es ren evident. E lo reget dals enfants per l’occitan o l’occitanisme es possible...
 
La religion islamica me foguèt mai visibla al licèu. D’aquel temps, de collègas magrabins èran mai a mostrar lor islamitat. Esquicha man classic seguit d’un còup de ponh sus lo pitre costat senèca. E avio tendença a los voler imitar de los veire de lònga far ansin e de los frequentar. Arribava que se saluessiam en se méter la man sus lo còr après aver esquichat la man per saluar. Era s’inscriure dins una tradicion, una originalitat, de rasigas dins aquel monde comercial e d’individualisme. Ambal còr. Cadun èra capable de tot. Tot èra nòstra musica, tot èra nòstra patrimòni.
 
En particular lo tròç “Abdelcader”, me donava de fòrça, avio l’impression d’èstre un indigèna e que ma cultura e lenga començavan d’èstre reconoishuas gràcias a la musica. Donava de nhaca. Non sabiam lo sens de la cançon, mas quitament cantaviam lo primier coblet.
 
L’amic Taric cantava en arab dialectal amb son cosin Zobir. Li escriguèro una cançon en occitan e la cantèt. Era ben simpatic.
 



(de seguir)