Opinion
Unitat de totei leis ensenhaires per l'occitan, unitat dau pòble
En de temps complicats, es costuma de parlar d'unitat, e especialament per lei defensors de la lenga nòstra, l'unitat nos sembla d'èsser una absoluda necessitat, en generau, cèrtas, mai pereu en particular sus lo tèma de l'ensenhament. Dins Jornalet avèm agut legit de tras que dureis atacas, d'amars comentaris, de còps desesperats. Lei compreni, pr'amòr que coma se satisfar de l'impression de regression de la preséncia de l'occitan, impression confirmada per lei successiveis atacas ministerialas francesas, reforma après reforma?
Lei compreni ben, mai leis apròvi ges, primier en nom de l'unitat d'accion qu'ai tostemps desirat e aparat. Es un principi aritmetic simple: devesits, siam mai febles, mai impotents, e per ansin mai desesperats e mai amars... e mai devesits. E arriscam de desparéisser mai lèu.
Per principi, non cèrqui ges d'aleiçonar degun. D'autres luchèron mai lòngtemps que ieu, amb mai de valentiá, e jamai non mancarai de respècte an aquelei que dins l'ombra ò dins la lutz fan tot çò que pòdon per que l'occitan existigue dins l'ensenhament.
Pasmens, dins aquest article d'opinion, m'agradariá de vos prepausar quauquei draias. Ne'n faretz, de segur, çò que voudretz, mai cresi que devèm avançar.
Per començar, cresi indispensable de considerar leis ensenhaments public e privat (associatiu, especialament) coma complementaris, non solament perque leis escolans pòdon passar d'un sistèma a l'autre, mai pus fondamentalament perque desvolopar d'escòlas associativas pòu èsser una respònsa ai desengatjaments ò non-engatjaments de l'estat. L'estat non vòu pas garentir un ensenhament digne? E ben creem d'escòlas per li far veire que l'ensenhament public pòu pèrdre d'escolans se tracta pas corrèctament l'occitan. Me diretz se m'engani mai es aquela estrategia qu'a foncionat au Bascoat. Aguem pas, adonc, paur d'ajudar au desvolopament d'escòlas d'un autre sistèma educatiu, pron que se develope dins lo meteis movement la lenga nòstra. Aquò implica, evidentament, solidaritat e collaboracion recipròcas de totei, per bastir una estrategia comuna que siegue pas concurréncia destruseira.
Per una estrategia comuna, fa mestier tanben un pauc mai d'ambicion. Ai ja defendut aicí la tòca de l'ensenhament obligatòri, non que cregui que siegue aisada, vista la situacion d'ara, mai coma objectiu que deu mobilizar nòstreis energias. Me pareis que, seissanta nòu ans après l'autorizacion de l'ensenhament de l'occitan, es pas exagerat de luchar per aquò, en prenent en còmpte lei grandeis inegalitats territorialas de l'espaci occitan: s'ensenha mai l'occitan au sud e a l'oèst qu'au nòrd e a l'èst, e ieu que vivi au nòrd-èst, ne sabi quauqua ren, ailàs. Delà l'ensenhament obligatòri, perqué reclamar que l'occitan se tracte coma lo latin au licèu mentre que seriá preferible d'exigir l'egalitat amb lei lengas vivas? Dins quin cervèu malaut se pòu creire que basta d'una ora setmaniera per estudiar plenament una lenga? Tanben, perque lei professors de còrse son monovalents, mai pas lei d'occitan? Es mai simple per l'administracion de suprimir d'oras s'a la capacitat d'afectar un professor de "lenga mespresada", çò diriá Mistral, a de leiçons de francés ò d'istòria, pas' rai?
D'unei me respostaretz que cau una basa sociala, una basa populara per pretendre a l'ambicion. Siam consents! Mai coma aténher una basa sociala e populara s'una part significativa de l'occitanisme passa son temps a negar que i ague un pòble occitan (una lenga sensa pòble, franc de l'esperanto, ne'n coneissi pas ieu)? S'es agut dich ja, mai se disèm sovent "la lenga nòstra", es que comprenèm ben que lo melhor argument que posquem donar es que l'occitan es la lenga d'en nòstre, e qu'en fin finala, lei bèus arguments dau bilingüisme, dau respècte de la diversitat, de l'aprendissatge d'autrei lengas romanicas, totei vertadiers, jamai non remplaçaràn lo dire que l'occitan es la lenga dau país e que la devèm aimar coma aimam lo país onte vivèm. Vos ai parlat adès dau Bascoat, que desconeissi, per èsser onèst amb vosautres, mai si que coneissi perfiechament Corsega: se lo 36% deis escolans i seguisson de leiçon de lenga insulara, bensai o explicarem per lo fach que lei còrses an pas renonciat a èsser un pòble.
Un pòble unit jamai non serà vencit, çò s'es agut cantat.
Lei compreni ben, mai leis apròvi ges, primier en nom de l'unitat d'accion qu'ai tostemps desirat e aparat. Es un principi aritmetic simple: devesits, siam mai febles, mai impotents, e per ansin mai desesperats e mai amars... e mai devesits. E arriscam de desparéisser mai lèu.
Per principi, non cèrqui ges d'aleiçonar degun. D'autres luchèron mai lòngtemps que ieu, amb mai de valentiá, e jamai non mancarai de respècte an aquelei que dins l'ombra ò dins la lutz fan tot çò que pòdon per que l'occitan existigue dins l'ensenhament.
Pasmens, dins aquest article d'opinion, m'agradariá de vos prepausar quauquei draias. Ne'n faretz, de segur, çò que voudretz, mai cresi que devèm avançar.
Per començar, cresi indispensable de considerar leis ensenhaments public e privat (associatiu, especialament) coma complementaris, non solament perque leis escolans pòdon passar d'un sistèma a l'autre, mai pus fondamentalament perque desvolopar d'escòlas associativas pòu èsser una respònsa ai desengatjaments ò non-engatjaments de l'estat. L'estat non vòu pas garentir un ensenhament digne? E ben creem d'escòlas per li far veire que l'ensenhament public pòu pèrdre d'escolans se tracta pas corrèctament l'occitan. Me diretz se m'engani mai es aquela estrategia qu'a foncionat au Bascoat. Aguem pas, adonc, paur d'ajudar au desvolopament d'escòlas d'un autre sistèma educatiu, pron que se develope dins lo meteis movement la lenga nòstra. Aquò implica, evidentament, solidaritat e collaboracion recipròcas de totei, per bastir una estrategia comuna que siegue pas concurréncia destruseira.
Per una estrategia comuna, fa mestier tanben un pauc mai d'ambicion. Ai ja defendut aicí la tòca de l'ensenhament obligatòri, non que cregui que siegue aisada, vista la situacion d'ara, mai coma objectiu que deu mobilizar nòstreis energias. Me pareis que, seissanta nòu ans après l'autorizacion de l'ensenhament de l'occitan, es pas exagerat de luchar per aquò, en prenent en còmpte lei grandeis inegalitats territorialas de l'espaci occitan: s'ensenha mai l'occitan au sud e a l'oèst qu'au nòrd e a l'èst, e ieu que vivi au nòrd-èst, ne sabi quauqua ren, ailàs. Delà l'ensenhament obligatòri, perqué reclamar que l'occitan se tracte coma lo latin au licèu mentre que seriá preferible d'exigir l'egalitat amb lei lengas vivas? Dins quin cervèu malaut se pòu creire que basta d'una ora setmaniera per estudiar plenament una lenga? Tanben, perque lei professors de còrse son monovalents, mai pas lei d'occitan? Es mai simple per l'administracion de suprimir d'oras s'a la capacitat d'afectar un professor de "lenga mespresada", çò diriá Mistral, a de leiçons de francés ò d'istòria, pas' rai?
D'unei me respostaretz que cau una basa sociala, una basa populara per pretendre a l'ambicion. Siam consents! Mai coma aténher una basa sociala e populara s'una part significativa de l'occitanisme passa son temps a negar que i ague un pòble occitan (una lenga sensa pòble, franc de l'esperanto, ne'n coneissi pas ieu)? S'es agut dich ja, mai se disèm sovent "la lenga nòstra", es que comprenèm ben que lo melhor argument que posquem donar es que l'occitan es la lenga d'en nòstre, e qu'en fin finala, lei bèus arguments dau bilingüisme, dau respècte de la diversitat, de l'aprendissatge d'autrei lengas romanicas, totei vertadiers, jamai non remplaçaràn lo dire que l'occitan es la lenga dau país e que la devèm aimar coma aimam lo país onte vivèm. Vos ai parlat adès dau Bascoat, que desconeissi, per èsser onèst amb vosautres, mai si que coneissi perfiechament Corsega: se lo 36% deis escolans i seguisson de leiçon de lenga insulara, bensai o explicarem per lo fach que lei còrses an pas renonciat a èsser un pòble.
Un pòble unit jamai non serà vencit, çò s'es agut cantat.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
— Perqué reclamar que l'occitan se tracte coma lo latin au licèu mentre que seriá preferible d'exigir l'egalitat amb lei lengas vivas ?
— Es soubretot preferible que siá tractat a egalitat amb lo francés, me sembla : occitan lenga ensenhada E ensenhanata…
— Dins quin cervèu malaut se pòu creire que baste d'una ora setmaniera per estudiar plenament una lenga ?
— Dins un cervèl de socialista francés de dreita…
Pòple unido jamai sera vincido. Plan segur mas lo pòple occitan es lo pus anti-occitaniste. Perqué? d'ente quò vai? Ai pas de responsa mas tant que l'òm pòd trobar dau trabalh, far de las estudis en frances, perqué s'occupar d'una lenga que sola una petita ponhada parla, qu'a de las diferençias dialectalas, que los occitans se tòrnan pas trobar dins una revendicacion pan-occitana?
Los occitans son talament acostumats a esperar tot dau governament frances o europeen qu'an pus lo gost de l'autonomia. Las multinacionalas, las bancas los noris e quò lòr sufit.
Sola una bancarota economica e financiera lo faria cambiar d'avis mas coma far una autonomia economica quand tot s'efondra alentorn de se e que lo poder centrau, lo poder politic se desagregea sens que degun i pòde far quauqu'a ren. Tots se virarian vers França, una França autrament pas presta a reconeisser l'autonomia regionala que totjorn Paris fai la Revolucion e la Provinça pòrta en ela la contre-revolucion.
Coma amenat l'ideia que l'occitania es una realitat tant culturala qu'economica e desvelhar lo pòple occitan?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari