Que i a los qui saben, e los qui non saben pas. Que i a los qui pòden e los qui non pòden pas. Que i a los irresponsables e los responsables. E Manuel Valls qu’ei d’aqueths qui saben, pòden e son responsables.
 
Qu’explicava a ua jornalista de TV5, quauques dias a, que jamei non deishère desvolopà’s l’ensenhament en catalan, basco, occitan, breton o còrse, se un dia e prengore la responsabilitat deu ministèri francés de l’Educacion. Vam, l’ipotèsi qu’ei hazardosa, mes non sabem pas jamei. Que vau mei estar assabentat de quin se poderé passar.
 
Manuel Valls que convien que l’immersion ei la règla en Catalonha mes que horneish qu’ei diferent en França pr’amor…Que coneishem la sonsaina! La França n’ei pas parièr, n’ei pas la medisha causa e la Republica qu’ei l’unicitat deu pòble e qu’ei ua lenga etc…e que ditz en mei, que lo francés ei parlat per milions de personas capvath lo monde e qu’ei donc, çò sembla, ua rason entà non pas ensenhar en d’autas lengas suu territòri de la Republica.
 
E’u cau brembar que l’espanhòu ei parlat per milions de personas tanben. Ei un argument aquerò?
 
Mes çò mei amusant, se pòdi díser, en aquera intervencion deu noste ancian prumèr ministre , qu’ei quan ditz que i a un risc pr’amor aqueras lengas qu’an un ligam dab lo separatisme, que son creatoras de divisions, que fracturan.

Que pren l’exemple deu catalan e de l’euskara entà har véder quin los marrits se serveishen, segon eth, deu catalan e de l’euskara enta essajar de trencar l’Espanha.
 
Totun que s’amaneja en seguida de díser que eth, parla catalan “dab la hemna, la mair e hòrt d’amics” .
 
Òc, mes eth que parla shens nat risc de separar, de fracturar. Valls que parlarà segur ua varianta deu catalan qui n’ei pas independentista. Qu’ei, çò’m pensi, ua navèra fòrma de catalan? Senon que poderé estar acusat de méter en perilh los sons en los expausar au virus tan perilhós contiengut en la lenga catalana e en las lengas europèas sòrs, com l’euskara, l’occitan, lo còrse, lo breton, lo gallés e que’n dèishi de costat hòrt d’autas qui seràn solide tanben sonque virus lingüistics qui auràn mudat de faiçon perniciosa.
 
Manuel Valls que’ns parla drin com ua persona qui diseré qu’a lo dret d’aver ua kalachnicòf a casa pr’amor que promet de non pas jamei se’n servir o en tot cas la cargar jamei dab municions de las vertadèras.
 
Donc segon Manuel Valls, ua gran partida de las personas qui parlan ua lenga non estatau que son marridas personas qui’s serveishen mau de las lengas…mentre que eth, sap, pòt e qu’ei responsable.
 
E quan pensi qu’aqueth òmi estó lo noste prumèr ministre e que l’avem deishat partir en plaça de’u nse sauvar? Be n’èra preciós! Qu’a en eth tots los principis republicans, que n’ei l’incarnacion, que sap manejar, shens nat perilh, aquera aisina mortau qui ei la soa lenga separatista. Que la parla dab los sons shens per aquò nafrà’us o shens que prenin nat risque.
 
E donc que’ns poderé ensenhar quin har de las nostas lengas aisinas inofensivas quan nosautes non sabem pas pagerar los perilhs qui representam tà la Republica e taus sons principis, qui ei causa sabuda, son la proprietat d’aqueth qui estó lo noste prumèr ministre.
 
Qu’èm sonque mainatges qui manejam la dinamita antirepublicana, lo racisme, lo sectarisme, lo separatisme shens saber préner la pagèra deu perilhs qui representam taus nostes e tà la nosta pròpia persona.
 
“ Moltes gràcies Manuel per la teva paciència i per ensenyar-nos el camí”.
 
Que la te hèi tanben en occitan “Mercés Manuel per la toa paciéncia e per nos ensenhar lo camin.”
 
Avisa’t qu’ei catalan non decatalanizat e occitan non desoccitanizat. Qu’ei com lo cafè qui n’ei pas estat descafeïnat, que pòt excitar; que i a un risc evident de’u léger atau. Mes tu, tau un desminaire qui sap sonque escotar lo son coratge, que saberàs neutralizar aqueths mots entà’n har d’inofensius arremerciaments pr’amor tostemps qu’as sabut har lo sacrifici de la toa persona entà que visca la democracia e la Republica.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Que digó , le 23 d’octobre sus TV5 Monde en responsa a ua question pausada sus l’ensenhament immersiu en França que se un dia èra ministre de l’Educacion n’acceptère pas jamei que’s desvolopèsse, comaquò e’s passa en Catalonha:
 
Non sûrement pas parce que la République c’est l’unité, l’unicité, c’est une langue, le français, parlée et écoutée par des millions d’hommes et de femmes qui peut-être aujourd’hui nous regardent (…) Ça ne veut pas dire qu’il ne fait pas faire vivre les langues dites régionales. C’est le cas en Bretagne, en Occitanie, c’est le cas en Alsace depuis très longtemps parce qu’il y a ces cultures régionales.Moi tout ce qui est lié au séparatisme, à la destruction de l’unité républicaine me fait peur (…) l’Espagne c’est une autre histoire(…)Autour de la langue, notamment autour du catalan et du basque il y a parfois des logiques sectaires, d’exclusion qui sont parfois inquiétantes —et on le voit à la fracture entre les indépendantistes et les non indépendantistes — et sont malheureusement très liées à la langue.
 
Ce n’est pas mon cas; moi je parle catalan avec ma femme, ma mère, et beaucoup d’amis, mais on voit bien que la langue est un élément de cette rupture et c’est un élément inquiétant”