Cara lenga catalana que non sai,

Fa mai de vint ans que me toquères lo còr. Abans, aimavi ta rivala que se crei encara ta sobeirana, la lenga castelhana qu'a la pretension de voler èsser espanhòla. De tu coneissiái pas res, ni mai lo nom, qu'a l'escòla francesa m'avián ensenhat que la lenga espanhòla èra la sola d'Espanha, e mai lo basco tenguèsse un pauc mai de reconeissença. A l'escòla, pasmens, un cambarada del collègi se lanhava qu'a Barcelona una dòna semblava de li aver reprochat d'aver parlat amb ela castelhan e non pas catalan: durant un instant, prenguèri consciéncia qu'existissiás, mas lèu i pensèri pas pus. Benlèu èri d'acòrdi amb aquel cambarada, e mon cervèl d'adolescent se n'anèt abelhonar endacòm mai. Ignorantàs, longtemps la lenga de mos ancessors malhorquins foguèt per ieu ta rivala sobeirana... Mon pairegrand pènegre defuntat tròp jove t'aviá pasmens dins la boca, lo còr e la ment...

E fa mai de vint ans, la vida enfin me dobriguèt los uèlhs: saupèri qual èras; qu'aviás de grands territòris, una longa istòria, que fòrça libres, que fòrça cants, que fòrça voses encara te celebravan. Per fin que me perdones mon ignorància e ma longa indiferéncia, o volguèri aprene tot de tu. Cada matin, dins la freja Francfòrt, me desvelhava una cançon de Lluís Llach que me fasiá viatjar qualques minutas devèrs tu, e la vista sul jardin de mos proprietaris alemands se tresmudava sul pic en "una finestra al mar". 

Pasmens, me deuràs tornarmai perdonar, que te foguèri pas gaire fidèl. Qualques ans puèi, t'abandonèri qualque temps per ta granda sòrre malauta, la lenga occitana. Te voliái pas quitar, sonque m'avisèri que patissiá fòrça mai que tu los meteisses mals: lo mond que los aviá tant aimats, ara la mespresavan; ela tanben aviá una lenga rivala e sobeirana, mas tan tiranica que la daissava pas pus alenar. La coneisses fòrt plan, quita pas de t'umiliar en Rosselhon e dins la rèsta de ton nòrd. Alara, cerquèri de prene suènh d'ela, en comprenent qu'a l'escòla tanben m'avián mal parlat d'ela; la creguèri defuntada dempuèi de generacions, mentre que qualques unes s'afanan de li tornar tota la vida perduda.

Uèi, es en aquela lenga que t'es encara de bon comprene que t'escrivi. Defòra, mistraleja amb una violéncia qu'udola dins ma chaminada, e la tempèsta te menaça. Se ditz que te parlan mens, e ja se nòta en qualques ciutats ont còsta de t'ausir; de politicians te negligisson, e mai d'independentistas; a la television catalana sès pas tostemps primièra; dins los cinèmas existisses a pena; a l'escòla totun immersiva s'encapa tròp sovent que te respècten pas. Te transmetes encara d'una generacion a l'autra, mas fòrça se demandan amb ànsia se son pas los darrièrs parlaires actius: ta rivala que se vòl sobeirana es la lenga pus abituala. 

Uèi, doncas, t'escrivi en occitan, e t'expliqui perqué. D'en primièr, vòli pas que non siás qu'una ombra o un remembre sus tas tèrras. Refusi que lo pòble catalan aja lo meteis destin que lo pòble occitan. D'en segond, paradoxalament, me sembla que tot es encara possible: ja es un miracle, al sègle XXI, après tant de mesprètz, après tantas umiliacions, après tantes actes repressius, que se pòsca escriure amb la lenga de ta granda sòrre malauta. Los occitans sèm pas tan fòrts coma voldriam mas resistissèm, e per tant perqué los catalans resistiriatz pas? 

T'aimi, lenga catalana, e coma totes e totas qu'aimi, te vòli benananta. Qu'en 2021 s'escriga mai en catalan, que la lenga recobre las carrièras, que degun non càmbie pas pus de lenga quand parla amb un forestièr o quand se vòl impausar lo castelhan. Que s'oblide la premsa espanhòla, que l'escrich catalan tòque totes los publics e totes los genres, e mai los assages, e que se legisca fòrça mai en catalan en totes los Païses Catalans. Que totes los independentistas entendan que i a pas de sens de voler una republica catalana se sa lenga deu èsser espanhòla. Que se d'unes impausan lo castelhan coma "lenga internacionala", que se'n prenga una que menace pas ton existéncia, lenga catalana. Es una guèrra, lenga catalana, e te la cal ganhar. Se ganhas pas tu, cossí ta granda sòrre occitana la poirà ganhar un jorn?

Tostemps tieu.