Au mes d’octobre 2019, qu’avoi l’escadença d’anar dinc a Sent Benet de Saut[1]. Qu’ei ua comuna de l’Endre, situada au sud deu departament, qui a tà particularitat d’estar ua de las quauques comunas de l’Endre e de la region Centre-Vath de Lèira on lo parlar locau e’s restaca au Creishent (per çò deu Creishent, véder ací), e ua de las comunas occitanas mei au nòrd, fin finala. Per’mor de ‘quò, la comunautat de comunas dont Sent Benet de Saut ei lo centre que s’aperava Comunautat de comunas de la Marcha occitana (la proximitat de l’autorota París-Tolosa, l’Occitane, que i èra lhèu per quauquarren tanben); adara, qu’a fusionat dab ua auta comunautat de comunas e lo navèth establiment public que s’apèra Communauté de Communes Marche occitane — Val d’Anglin.
 
Lo nom de ‘quera comunautat de comunas que ns’indica tanben que lo parçan èra marchés: abans la creacion deu departament, que hasè partida deu comtat de la Marcha, dont la màger partida e constitueish uei lo dia la mei grana partida deu departament de Cruesa (Hauta Marcha) e la mieitat septentrionau deu departament de Hauta Vinhana (Baisha Marcha). Un aute tròç qu’ei en Charanta lemosina.
 
Los parlars deu Creishent e son occitans? Qu’ei ua grana question, a la quau Domergue Sumien e respon que òc. Los cercaires deu projècte deu CNRS Les parlers du Croissant ne son pas autant afirmatius. Ua causa de segura: se los parlars aqueths e deven aver un aviéner, que serà dens l’encastre occitan, e non pas autament. Tietz, qui a parlat de las recentas traduccions deu Petit Prince en quauques parlars marchés? Lo demiei occitanista, com Jornalet, dab aqueste article.
 
Quan los eslejuts locaus e causín lo nom de Marche occitane, qu’estó tanben ua faiçon de respóner que òc a la question de l’occitanitat deu Creishent.
 
Se vatz tà Sent Benet de Saut, que i poderatz visitar ua bèra ciutat medievau qui constitueish la màger partida de çò de bastit deu vilatge.
 
Que i anèi donc, aqueth dia d’octobre 2019, e que visitèi la dita ciutat medievau. Puish, en tornant tau parking on aví deishat l’auto, que m’avisèi que l’ofici deu torisme èra au ras. Que decidii de i entrar. Qu’èri curiós de saber se m’anavan explicar lo nom de Marche occitane.
 
Que hasoi donc aquesta demanda a la hemna qui m’arcuelhó:
 
“Comment ça se fait que ça s’appelle Marche occitane, ici?
 
— Parce que c’est le début de l’Occitanie.
 
— Ah bon! Alors on parle occitan, ici?
 
— Oh non! C’est vraiment juste le tout début.
 
— Mais on parle bien un patois, dans le coin?
 
— Euh... Oui... On parle berrichon.”
 
Aurí devut tarritar mei la mia interlocutora? Bahida, mes alavetz, qu’auré calut que m’ac preparèssi. La soa responsa qu’èra la sordeish qui m’auré podut har. Lo començament de l’Occitania? Mes en vienent d’on? Non podè que s’avisar qu’aví l’accent deu Sud (lo monde que’u nòtan de tira), e lavetz, tà jo, n’èra pas lo començament de l’Occitania, mes meilèu la fin, puishque viení deu Sud.
 
D’auta part, quin pòt estar, aqueth parçan, occitan, se non s’i parla, justament, la lenga d’Òc? L’Occitania que’s defineish per la soa lenga e non autament (o lavetz, que cau que m’expliquen quin se defineish).
 
De mei, qu’ignorava que lo parlar locau n’ei pas berrigaud. Segon l’emplegada de l’ofici deu torisme, qu’èri en Occitania, mes lo parlar deu lòc n’èra pas occitan: ua aberracion!
 
Atau, com un escolan qui avosse aprés la leçon mes ne l’avosse pas compresa, aquera emplegada que’m responè per ua formula apresa per còr (“l’Occitanie commence ici”) shens saber a tot de bon qué volè díser.
 
A l’ofici deu torisme de Sent Benet de Saut, que dan tanben mapas deu Berric on l’anciana província e correspon a dus departaments, lo d’Endre e lo de Char (en francés, Cher). Qu’ei ua mapa qui ne hè pas compte deu fèit que i a un tròç de Marcha en Endre e un tròç de Borbonés en Char. Qu’ei de dòu har. Que soi segur qu’un sarròt de toristas e serén interessats de conéisher los vertadèrs limits deu Berric, e quin los departaments estón constituits en prenent tròç de mei d’ua província. Totun com lo departament deus Pirenèus Atlantics englòba Arsac, qui n’èra pas bearnesa abans la Revolucion (shens parlar, de segur, deu País basco e deu parçan de Bidàishen!).
 
Uei lo dia, a Arsac, que’s disen bearnés e qu’apèran bearnés la lenga locau. Que pòt donc estar qu’a Sent Benet de Saut, a maugrat deu nom de la comunautat de comunas, lo monde e’s digan berrigauds e que crédian que lo parlar locau ei berrigaud. Mes qu’ei ua error mei grèu: se los d’Arsac ne disèn pas que parlan bearnés, que diserén que parlan gascon; l’un o l’aute, que se’n torna tau medish. Per venciva, enter Creishent e domeni lingüistic berrigaud que i a ua termièra.
 
E los eslejuts locaus ne hasón pas l’interessant tribalh d’explicacion qui auré permetut aus abitants de compréner lo nom de la comunautat de comunas. O se’u hasón, aquera hemna qu’avè desbrombat l’explic.
 
L’incultura lingüistica deus nostes conciutadans qu’ei entertienguda per l’escòla e los mèdias qui ne denhan pas jamei quan non seré qu’informar los francés de çò qui’s parla en França, e tà començar a l’endret on s’estàn. Aquera hemna, que n’ei ua victima mes que contribueish tanben a espandir aquera incultura. Açò que durarà dinc a que lo CNRS, qui, com ac disí, tribalha de cap aus parlars deu Creishent, e decidesca d’enquestar a Sent Benet de Saut, com ac hè dejà en mei d’un endret d’aqueth domeni lingüistic.
 
E qui sap se un dia, ua convencion de l’ÒPLO dab lo Rectorat d’Orleans-Tors ne permeterà pas d’ensenhar lo parlar locau a l’escòla deu vilatge? N’ei pas defendut de saunejar.