Opinion
Los oigors
Un còp de mès me’n vau me dar a un exercici perilhós: lo d’estar mau comprés. Mes aquò rai, e èi purmèr una precision de portar.
Lo mot “óigor” se pronóncia com tuyo en espanhòu o houille en francés, es a díser dambe la “o” accentuada seguida d’un “iòd”, e non pas com Luís en espanhòu, oui en francés o whisky, a maugrat de çò que disen los jornalistas. De tot biaish, escotatz plan los jornalistas franceses quan volètz saber com un mot estrangièr se pronóncia PAS.
Un còp aquò dit, vos a pas escapat que lo pòble óigor hè la una de l’actualitat per la repression que patit de la part de l’Estat chinés. E coma jo, en tant que dehensor de culturas minorizadas, vos sentissètz solidari d’aqueste pòble.
E totun, se d’un costat avèm un Estat chinés autoritari enemic de las libertats, que s’ataca a las culturas e a las lengas tibetanas e mongòlas (quitament se l’estatut d’aquestas lengas es mès envejable teoricament que non pas lo de l’occitan dens l’Estat francés), que teng Hong-Kong dens una man de hèr, avèm de l’aute costat una propaganda occidentala que, sense de mentir au sens purmèr deu tèrme, se trufa a còps d’uns detalhs que totun serén importants.
Imagini que l’episòdi de las Armas de Destruccion Massiva d’Irak (qu’encausèc una guèrra aus 500.000 mòrts) vos an dejà refredits sus çò que pòt estar l’informacion en mestior de relacions internacionalas. Ara i sèm encara.
Çò que los mèdias que parlan deu Xinjiang (lo país óigor, شەرقىي تۈركىستان Sherqiy Türkistan o “Turkestan orientau” en óigor) desbremban sovent, es lo mot “terrorisme” que jòga un ròtle important dens l’ahar.
En efèit, se totes coneishen plan los atemptats de Paris de 2015, degun a pas ausit parlar (o a dejà desbrembats) de’us qu’an segotit China tre 2013. Lo 28 d’octobre d’aquera annada, una jeep s’es ronçada sus la hora sus la Plaça Tien An Men e tot s’ahuecar devath lo pertrèit de Mao, mes sens de poder hèr petat la bomba pervista.
Aquò daubriscoc un periòde negre d’atemptats pro violents e sagnoses a l’arma blanca e a l’azar, a la gara de Kunming (1/3/2014, 31 mòrts e 143 blaçats per costèth) o a Urumqi (30/4/2014) per exemple.
Lo govèrn chinés acusa lo Movament Islamic deu Turkestan Orientau e lo Partit Islamic deu Turkestan tanben. Aqueste darrèr es una reformacion de grops de combatents oigors au Pakistan a l’iniciativa deu Mollah Omar eth medish e lo purmèr es clarament sòci de la nebulosa Al Qaïda. Son purmèr “truc mediatic” estoc de tuar 16 guardas-frontièra la velha de la ceremonia de daubertura deus Jòcs Olimpics de Pekin.
Doncas, en resumit:
Se parla lavetz d’arrestacion arbitràrias. Es possible tanben. Mes èi una amiga qu’avoc lo hilh arrestat un bèth maitin a costat de Tolosa pr’amor de simpla suspicion de contactes dambe “personas en relacion dambe una organizacion terrorista” (benlèu un projècte d’anar hèr lo jihad en Siria o simplas rodamontadas sus hialats sociaus). Es en preson dempuèi tres ans sens nat jutjament. Precaucion anti-djihadista aquí e perdequé pas acerà?
Sabèm plan que la propaganda servís purmèr a balhar l’impression aus ciutadans que lo país on viven es lo campion de la libertat. Atz pas jamès ausit díser, se criticatz l’Estat francés “d’anar véser en Corèa deu Nòrd s’es mihor”?
Cresi qu’en China o en Russia, lo monde son esvarjats de véser los uelhs crebats deus manifestants pacifics de l’exagòna e lo nombre haut de Negres tuats per un policièr blanc aus USA. Cadun a los Oigors que pòt.
Lo mot “óigor” se pronóncia com tuyo en espanhòu o houille en francés, es a díser dambe la “o” accentuada seguida d’un “iòd”, e non pas com Luís en espanhòu, oui en francés o whisky, a maugrat de çò que disen los jornalistas. De tot biaish, escotatz plan los jornalistas franceses quan volètz saber com un mot estrangièr se pronóncia PAS.
Un còp aquò dit, vos a pas escapat que lo pòble óigor hè la una de l’actualitat per la repression que patit de la part de l’Estat chinés. E coma jo, en tant que dehensor de culturas minorizadas, vos sentissètz solidari d’aqueste pòble.
E totun, se d’un costat avèm un Estat chinés autoritari enemic de las libertats, que s’ataca a las culturas e a las lengas tibetanas e mongòlas (quitament se l’estatut d’aquestas lengas es mès envejable teoricament que non pas lo de l’occitan dens l’Estat francés), que teng Hong-Kong dens una man de hèr, avèm de l’aute costat una propaganda occidentala que, sense de mentir au sens purmèr deu tèrme, se trufa a còps d’uns detalhs que totun serén importants.
Imagini que l’episòdi de las Armas de Destruccion Massiva d’Irak (qu’encausèc una guèrra aus 500.000 mòrts) vos an dejà refredits sus çò que pòt estar l’informacion en mestior de relacions internacionalas. Ara i sèm encara.
Çò que los mèdias que parlan deu Xinjiang (lo país óigor, شەرقىي تۈركىستان Sherqiy Türkistan o “Turkestan orientau” en óigor) desbremban sovent, es lo mot “terrorisme” que jòga un ròtle important dens l’ahar.
En efèit, se totes coneishen plan los atemptats de Paris de 2015, degun a pas ausit parlar (o a dejà desbrembats) de’us qu’an segotit China tre 2013. Lo 28 d’octobre d’aquera annada, una jeep s’es ronçada sus la hora sus la Plaça Tien An Men e tot s’ahuecar devath lo pertrèit de Mao, mes sens de poder hèr petat la bomba pervista.
Aquò daubriscoc un periòde negre d’atemptats pro violents e sagnoses a l’arma blanca e a l’azar, a la gara de Kunming (1/3/2014, 31 mòrts e 143 blaçats per costèth) o a Urumqi (30/4/2014) per exemple.
Lo govèrn chinés acusa lo Movament Islamic deu Turkestan Orientau e lo Partit Islamic deu Turkestan tanben. Aqueste darrèr es una reformacion de grops de combatents oigors au Pakistan a l’iniciativa deu Mollah Omar eth medish e lo purmèr es clarament sòci de la nebulosa Al Qaïda. Son purmèr “truc mediatic” estoc de tuar 16 guardas-frontièra la velha de la ceremonia de daubertura deus Jòcs Olimpics de Pekin.
Doncas, en resumit:
— Los mèdias desbremban de parlar de l’aspècte terrorista islamic au Xinjiang.
— Lo govèrn chinés luta contra lo terrorisme mes ne profieita per hèr se carar l’opausicion.
— Lo govèrn chinés luta contra lo terrorisme mes ne profieita per hèr se carar l’opausicion.
Se parla lavetz d’arrestacion arbitràrias. Es possible tanben. Mes èi una amiga qu’avoc lo hilh arrestat un bèth maitin a costat de Tolosa pr’amor de simpla suspicion de contactes dambe “personas en relacion dambe una organizacion terrorista” (benlèu un projècte d’anar hèr lo jihad en Siria o simplas rodamontadas sus hialats sociaus). Es en preson dempuèi tres ans sens nat jutjament. Precaucion anti-djihadista aquí e perdequé pas acerà?
Sabèm plan que la propaganda servís purmèr a balhar l’impression aus ciutadans que lo país on viven es lo campion de la libertat. Atz pas jamès ausit díser, se criticatz l’Estat francés “d’anar véser en Corèa deu Nòrd s’es mihor”?
Cresi qu’en China o en Russia, lo monde son esvarjats de véser los uelhs crebats deus manifestants pacifics de l’exagòna e lo nombre haut de Negres tuats per un policièr blanc aus USA. Cadun a los Oigors que pòt.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#9 CQFD!!
#8 pretenSion
#3 "Jo que soi mei intelligent que tot lo monde" Que v'està plan aquera frasa tè!!!!!
Pretencion e arrogància a cada messatge, mesclats dab incompeténcia...
#6
1) Soi complètament d'acòrdi.
2) I avoc ua sinizacion forçada deu Turkestan orientau, solide, mes soi pas segur que las organizacions ligadas a Al Qaïda sian simplas grops que luchan contra aquò simplament. Benlèu lavetz ISIS èra un grop que luchava contra lo regime autoritari de Saddam Hussein ? Mauaisit de díser se la garia hascoc l'ueu o lo contrai.
3) D'acòrdi tanben suu Tibet e sa mediatizacion d'un còp èra.
4) Doncas cadun pensa que l'aute ei maniquèu, ne'n sortiram pas ... :-)
5) Compari arrestacion arbitrària (o preventiva) dambe arrestacion arbitrària (opreventiva). Lo nombre suspausat jòga pas dens la comparason.
#5 D'acòrd, excusatz-me per l'escarni, que soi anat tròp enlà. Adara, los vòstes prumèrs dus arguments:
1) S'èri en China, ne serí pas solament assabentat de la repression qui's hè aquestes torns.
2) Òc ben quiò. E qu'avetz desbrombat de'ns díser que lo terrorisme oígor estó ua responsa a la sinizacion exercida per Pequin au Xin Jiang. Se'vs legem, qu'ei: sequéncia terrorista seguida de repression, arren abans. Juste aquò que manca.
La seguida de la vòsta argumentacion que'm convien mei. Entà estar juste, qu'auré calut totun díser, ce'm sembla, que dètz ans a, arrés ne denonciavan la repression contra'us óigors (que son musulmans e a bèths còps islamistas, n'ei pas sexy). Sol lo Tibet qu'existiva. Que'm regaudeishi que s'i parle deus óigors a maugrat deus interès economics ligats aus escambis dab la China. Qu'ac avetz comprés: ne seram pas jamei d'acòrd per'mor que ne soi pas eus qui ac veden tot en negre; vos, que tròbi que òc, en aqueste cas. E tanben quan comparatz personas en preson shens jutjament despuish tres ans (que'n coneishetz ua, que supausatz, bahida dab rason, que n'i a pro d'autas) dab ua repression exercida contra milions de personas (quan i aurà avut ua fasa terrorista abans).
#4 Se cau adoptar ua pensada unica entà poder comentar los articles, explicatz-la-me viste, que sapi s'èi a demorar o a partir.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari