Opinion
Lo parlar rocabrunenc tau que s'entendiá per carriera
V’espranhi una presentacien de ma comuna de Ròcabruna d’Argenç (Var) e dau dialècte nomenat provençau maritime; aquò si tròva sus la tèla e dins lei libres.
Pichinet m’eri avisat que totei lei Rocabrunencs parlavon pas ben parier. Leis uns diián “doas fremas”, leis autrei “doei fremas”. Totei diián “Va crèii”(je le crois) mai una majoritat diián “m’òu crèii” e d’autrei “me va crèii” (je me le crois, pas très français!). La majoritat diián “es quauqua ren” e quauqueis uns “es quicòm”; fòrça (prononciat “foassa”) familhas eron aparentadas emb de pastres gavòts que venián d’ivèrn emb son aver.
Leis Rocabrunencs avián un “can”, mai quauqueis uns avián un “chin”. Mai avián una “china”, la “canha (chienne) era pus emplegat estent que la canha a Rocabruna es “la paresse”.
Siam estats lei campions per faire cortet “veni m’èu” (je viens avc lui); lo “emb” si resuma a una soleta M. Campions tanben per pas prononciar lei consonas finalas. “Gès” (aucun) si diiá “djé” per leis uns e “yé” per leis autrei, '' jorn'' coma ''you''.
Cu siár (=siás)? Que dier (=diás)? que far (=fas)? N’ar (=n'as)? L’R de la segonda persona era generala. Mi perdrai pas dins lei chausidas de vocabulari... Leis òmes parlavon de “cagar”, li fremas de “faire son torn” o de “venir dau còrs”.
A prepaus... Siáu estat fòrça emmerdat quora a faugut que parlessi provençau sus FR3. Jamai auriáu consentit de parlar lo rodanenc, en mai d’aquò ne’n sariáu pas estat capable! Ai gardat 18 ans de temps mei “ien” finaus e mei “oa” per ‘ò’. Mai ai degut “derocabrunizar” mon provençau maritime. Aguessei dich “yé” (per ‘aucun’ ) degun auriá comprès. Au registrament diiáu “gès”.
Aviam tanben un biais especiau per prononciar l’R entre doas vocalas, un pauc “banhat”. Lo R virava au L. “Ara” (maintenant) virava quasi a “Ala”.... mai “ala” (en occitan c’est l’aile). Alors diiáu ARA a la televisien. Un bèu jorn de 1984, veniáu de començar a Vaquí, Pau Galfard mon vesin e amic qu’aviáu rescontrat per carriera m’aviá dich “Dédé je t’ai vu à la la télé. C’est pas mal mais tu parles pas bien comme nous. C’est l’occitan que tu parles?”.
Quauquei jorns pus tard aviáu tornat a Marsilha e un collèga mi diguet “André c’était pas mal mais tu devras parler un provençal moins de ton coin dorénavant. On est captés jusqu’à Montpellier et Montélimar; il faut que tous les téléspectateurs puissent te comprendre.”
Doas criticas opausadas... Ai assajat de contentar leis uns e leis autrei. Siam mens de vint encuei per parlar provençau dins Rocabruna.
Nòta: auvir (ausir) s’emplegava ja pas pus... era ja lo vèrbe “entendre” De molons de mòts s’eron perduts mai ni a que sortián emb un vèrbe, exemple: “la cintura” aviá remplaçat la cencha, mai lo verbe “cenchar” s’era mantengut dins lo vocabulari de ma maire.
Pichinet m’eri avisat que totei lei Rocabrunencs parlavon pas ben parier. Leis uns diián “doas fremas”, leis autrei “doei fremas”. Totei diián “Va crèii”(je le crois) mai una majoritat diián “m’òu crèii” e d’autrei “me va crèii” (je me le crois, pas très français!). La majoritat diián “es quauqua ren” e quauqueis uns “es quicòm”; fòrça (prononciat “foassa”) familhas eron aparentadas emb de pastres gavòts que venián d’ivèrn emb son aver.
Leis Rocabrunencs avián un “can”, mai quauqueis uns avián un “chin”. Mai avián una “china”, la “canha (chienne) era pus emplegat estent que la canha a Rocabruna es “la paresse”.
Siam estats lei campions per faire cortet “veni m’èu” (je viens avc lui); lo “emb” si resuma a una soleta M. Campions tanben per pas prononciar lei consonas finalas. “Gès” (aucun) si diiá “djé” per leis uns e “yé” per leis autrei, '' jorn'' coma ''you''.
Cu siár (=siás)? Que dier (=diás)? que far (=fas)? N’ar (=n'as)? L’R de la segonda persona era generala. Mi perdrai pas dins lei chausidas de vocabulari... Leis òmes parlavon de “cagar”, li fremas de “faire son torn” o de “venir dau còrs”.
A prepaus... Siáu estat fòrça emmerdat quora a faugut que parlessi provençau sus FR3. Jamai auriáu consentit de parlar lo rodanenc, en mai d’aquò ne’n sariáu pas estat capable! Ai gardat 18 ans de temps mei “ien” finaus e mei “oa” per ‘ò’. Mai ai degut “derocabrunizar” mon provençau maritime. Aguessei dich “yé” (per ‘aucun’ ) degun auriá comprès. Au registrament diiáu “gès”.
Aviam tanben un biais especiau per prononciar l’R entre doas vocalas, un pauc “banhat”. Lo R virava au L. “Ara” (maintenant) virava quasi a “Ala”.... mai “ala” (en occitan c’est l’aile). Alors diiáu ARA a la televisien. Un bèu jorn de 1984, veniáu de començar a Vaquí, Pau Galfard mon vesin e amic qu’aviáu rescontrat per carriera m’aviá dich “Dédé je t’ai vu à la la télé. C’est pas mal mais tu parles pas bien comme nous. C’est l’occitan que tu parles?”.
Quauquei jorns pus tard aviáu tornat a Marsilha e un collèga mi diguet “André c’était pas mal mais tu devras parler un provençal moins de ton coin dorénavant. On est captés jusqu’à Montpellier et Montélimar; il faut que tous les téléspectateurs puissent te comprendre.”
Doas criticas opausadas... Ai assajat de contentar leis uns e leis autrei. Siam mens de vint encuei per parlar provençau dins Rocabruna.
Nòta: auvir (ausir) s’emplegava ja pas pus... era ja lo vèrbe “entendre” De molons de mòts s’eron perduts mai ni a que sortián emb un vèrbe, exemple: “la cintura” aviá remplaçat la cencha, mai lo verbe “cenchar” s’era mantengut dins lo vocabulari de ma maire.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Brave article sus la lèi de l'esfòrç, actiu o passiu, en mestior d'occitan oral, e mai escrich.
De meditar seriosament per quant al desusatge de la lenga nòstra, entre parlaires natius en defóra de le lor ròdol de bon entendre, quand le francés tèn luòc d'estandard de recors.
Aquò explica que de parlaires latins, francéses, espanhòls, italians, s'estimen mai de se parlar en anglés mailèu qu'en la seua lenga pròpia.
Ne va parièr de la lectura de quina grafia, fosquèsse ultralocalista, que la reconoissença mentala (lògografica) i demòra de mal comprendre sens entrainament.
L'ensenhament de l'occitan deuria portar sus la flexibiletat orala e escriuta des usuaris en partent de la lenga-font virtuala, doncas centrala comuna reconstituida, l'occitan basic, qu'es le ponch d'entrada d'aquest univèrs complèx.
Grandmercé de nos far ausir lo parlar d'aquel renvèrs meravilhós de Provença que son provençau maritime fa encara mai crane. A ne mai legir
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari