Premsa escricha, ràdio, televisien (30 ans de corsas d’obstacles)
 
Aguèri pas d’aprendre lo provençau, èra la lenga dei mieus parents viticultors dins lo Var mai deguèri arribar adulte per que vouguèron ben que lo parlessi emb elei. Lo mieu argument qu’aquò mi serviriá siechèt determinant. Aperavans avián chausit de mi parlar francés per ajudar la mieu ascencien sociala. Error funèsta qu’an facha la màger par dei nòstrei familhas.
 
Anèri pas a deguna dei doei escòlas de jornalisme d’aqueu temps d’ailà, París e Lille, çò que siechèt lo cas de 80 % dei jornalistas de la mieu generacien. Mai de 68 sieguet determinant dins lo mieu engatjament regionaliste e es ensin que comencèri d’escriure a la debuta deis annadas 70, en provençau, per un mensuau contestatari La Bugada que veniá de nàisser e per la premsa agricòla regionala e nacionala en francés dau grope Crestians dins lo Monde Rurau.
 
La Bugada pas jamai faguet de tiratge gròs qu’aviam chausit d’adoptar la grafiá de l’Institut deis Estudis Occitans (IEO) que nos copava d’una part dau lectorat. L’aventura s’es puei perseguida embe la naisséncia dau mensuai Aquò d’Aquí. L’existéncia dei doei grafiás de la lenga d’òc en Provença rèsta una empacha au sieu desenvolopament dins la premsa e mai dins l’edicien. Aquò d’Aquí faguet la chausida de publicar d’artices dins lei doei grafiás.
 
Aguent capitat d’aver la mieu carta de jornalista gràcias a la mieu collaboracion, demieg d’autres, per lo setmanier Agri 7 e lo mensuau Clair Foyer, mi sonèron en despanatge en 1983 a Ràdia França Provença a Marsilha. Lo nòstre amic André Ariès teniá una cronica matiniera sus aquesta antena despuei d’annadas mai un bèu jorn lei sindicats de jornalistas d’aquest ostau se’n vouguèron desbarasser bòrd qu’aviá ges de carta de premsa e que la sieu cronica si situava dins la lesca orària de l’informacien.
 
Aviáu pas jamai fach la mendre minuta de ràdio enans de mi veire fisar una cronica matiniera cada jorn de 5 minutas. Poguèri pas accedir a degun estagi de formacien bòrd que non èri pas estatutari a Ràdio França, faiáu lo pigista, pagat per chasca cronica coma lei trabalhaires a jornada. Obrèri fòrça per venir puei un cronicaire corrècte. Aguèri plena libertat dins la chausida dei mieus subjèctes e siechèri sovent bastian-contrari e rebrossier. Dau parier temps, una chorma de cambaradas assegurava leis emissions en provençau dins l’encastre dei magazines regionaus. La qualitat dau nòstre trabalh reconeissuda, aviam agut drech de passar dei pron discretas ondas mejanas a la FM largament dubèrta au public deis auditors...Mai aquí qu’en 1985 de responsables d’antenas calats de París nos diguèron “siatz venguts de professionaus dei bòns, anatz tornar ais ondas mejanas onte lei vòstres auditors fisèus auràn lo plaser de vos tornar trobar”. Totei levat un avèm refusat aquesta proposicien e es ensin que s’acabet la mieu carrièra a la ràdio.
 
Après 500 cronicas siechèt una frustracien granda per ieu de laissar la ràdio. Urosament, l’annada d’enans en 1984, Miquèla Bramerie qu’èra aguda cargada de l’emissien en provençau Vaquí, 25 minutas setmanieras sus FR3, m’aviá demandat d’entrar dins la còla per anar en reportatge sus lo terrenh. Pas jamai aviáu fach de televisien enans.
 
Aquesta modèsta preséncia dau provençau a FR3 coneisset una embelida en 1990. Lo responsable dei programas Sampiero Sanguinetti aviá decidit de n’introdurre dins l’emissien jornaliera en francés de 26 minutas, Midi3 que presentava a la debuta Jean-François Guéganno que parlava provençau.
 
Dins la vida vidanta dei nòstres vilatges, francés e provençau coexistián. Aquesta realitat s’impausava a la televisien. Fins en 2000, avèm coneissut una experiéncia estrambordanta de çò que podriá èstre una vertadiera televisien regionala, integrant la lenga d’òc dintre lei programas regionaus en francés. Aquesta preséncia si manifestava de doei biais: lei convidats sus lo platèu o dins lei reportatges si podián expremir dins lo sieu dialècte. Es ensin que dins lei valadas occitanofònas d’Itàlia ente faiam au mens una setmana d’emissien per an, lei convidats que non parlavan pas francés s’exprimián dins son dialècte vivaro-aupenc. Lei sieus prepaus èran sotatitolats en francés.
 
Delà d’aquò, au mitan de chasca emission, un.a cronicaire.a consacrava doei minutas en provençau ligat au tema o au luec dau jorn. Faiáu part d’aquesta còla e m’arribava de faire lo cronicaire d’emissions que produsián de confraires.
 
Maugrat de dificultats intèrnas, lei nòstreis emissions coneissèron tot au lòng d’aquestei detz annadas una bòna audiéncia. Ailàs en junh 2000, la direccien de París decidèt, sus l’ensems dau territòri, de balhar la lesca orària dei magazines regionaus a l’informacien. Acabada, la nòstra bèla aventura.
 
Fins a setembre 2002 contunhèri de collaborar a Vaqui e fin finala rendèri lo mieu faudiu a 58 ans, plaça ai joines. M’es agut arribat de regretar de non èstre pas istat pais dins lo mitan de la premsa agricòla ont aviáu fach lo mieu trauc.
 
Aviáu esperat que la ràdio e la televisien regionalas si durberián en larg sus lei lengas regionalas. Un simbèu e d’amarum. De 1972 a 2002, a qué avián servit lei mieus trenta ans de corsas de trabucs qu’avián pauvats seis oposants de totei ribas?