Opinion
Kilimanjaro còntra suberna
Aviáu ideia de faire un diaporama o un film sus lo viatge de Vasco de gama de 1498. Avans la venguda dei Portugués, leis Arabes eron lei solets mestres dau negoci dins la mar indiana. Aquelei ciutas arrueinadas que la forest tapava, darnier testimòni d’aquèu tèmps, m’avián pivelat. De Lamu, aneriam faire quauquei rogasons dins lei pargues nacionaus per veire de bestias en libertat emb una veitura de locacien que nos laissava nòstra autonomia. Vegueriam, coma vos veií encuei, una familha de liens que faián lo penec, d’escabòts d’olifants, de bufles, de girafas, de zebres, d’impalas.
Calineri de ma man lo caganís d’un dei darniers pichons grops de rinoceros blancs que de rangers armats gardavon de jorn coma de nuech per empachar lei braconiers de lei tuar.
Fagueri de fòtos de gerenuks, gazèlas rarissimas que jamai degun veguet bèure. Un mistèri de la natura. Mai era pas previst qu’anessiam au Kilimanjaro estènt que la frontiera entre Kenya e Tanzania era barrada dempuei d’anadas. La guerra freja deis estats capitalistas contra leis estats comunistas s’era exportada en Africa dau Levant.
Un ser, dins un lodge very british d’un pargue nacionau, “Buffalo Springs”, regardaviam lo leopard venir querre son sopar, un troç de carn qu’un serviciau aviá clavelat sus la branca d’un aubre qu’un lume electric esclairava, ben en faça la piscina, sus l’autra riba d’un
pichon flume. Aquò capitava cada ser, au tèmps de dubertura dau lodge. Restava un bon quart d’ora sus sa branca, lo leopard, estènt que lei clavèus l’empachavon d’agantar la carn e de l’aduere enquí là d’un solet còup. Après la prestacien dau leopard, veniá lo torn dei cocodriles que si rebalavon sus un isclon, sota la piscina tot bèu just, per querre d’autrei troç de carn qu’un autre serviciau aviá mandats aqui. Si debequinhavon; lei pus gròs empachavon lei pichinets de participar au festin. Lei flashes dei toristas beluguejavon. La directritz englesa dau lodge aviá tot previst. Pas colhonas lei bèstias; avián pus ges de besonh de caçar. Lo manjar l’i era servit quotidianament! Eva e ieu, d’aquèu tèmps, discutaviam embe lei serviciaus dau bar. M’eri fach collèga emb elei. Travalhavon au lodge en sason seca e faián lei païsans o lei pastres en sason dei plueias, dins sa familha. Leis aviáu intervistats per “le Nouvel Agriculteur” que voliá d’enquistas sus la pluriactivitat en mitan rurau fora Europa. Eron estonats que de toristas blancs venguts per badar ai grandei e pichonei bestias de la savana s’interessesson a elei. James, un païsan crestian de la regien d’Eldoret, capitala keniana de l’ortalaia, aquèu ser adusi lei cervesas frescas en terrassa. Nos diguet que veniá d’auvir a la radio la novèla. La frontiera embe Tanzania si duerbissiá. Sensa trantalhar, decideriam de cambiar nostre programa. Adieu lo leopard de servici.
Quauquei jorns pus tard eriam a la frontiera tanzaniana, a Taveta, au mitan de centenaus d’omes, de fremas, de dròlles que venián de faire de crompas dins lo mercat kenian vesin, estènt qu’en Tanzania lei magasins eron vuejes. Lei doganiers tamponavon tot. Ren escapava. Tamponavon lei pichòtei savonetas l’una darnier l’autra e ramassavon lei bakshichs au passage. Si digueriam qu’en aquèu ritme eriam pas encara en testa dau Kili... Prengueriam puei un charafi nomenat coach que nos menet a Marangu, vilatge-camp de basa dau Kili. Aviáu l’adreiça d’una dei doas ostalariás especializadas dins l’organisacien dei “treks”, dei caminadas, lo Kibo hotel. Nos reçubet amistosament, Monsieur Labrosse, lo director sechelés, embe son parlar francés deis islas. Era amorós de Niça la bèla, ciutat d’origina d’un de sei grands e nos parlet embe nostalgia dau cors Salèia (Saleya) e de la plaça Sant Francés. Nos faguet de rebais sus la locacien dei cauçaduras, dei caucetas, dei bralhas, dei tricòts cauds, dei vestas, dei bonets de lana, dei bastons de caminaire. Eva
era equipada de pèds en cap emé de vestis un pauc grands per èla. Per ieu mancava de gants. Eriam venguts, pecaire, embe un parèu de bralhas d’estiu, dins nostra saca e lo masc sotamarin per veire lei coraus, excepcionalament bèus dau caire de Malindi e de Lamu. Lo niçard nos faguet un rebais tanben per lei servicis d’un guidaire e de doei camalos emplegats de l’ostalariá. Perdiá ren pasmens. Pagaviam embe de dollars que, au mercat negre, valián cadun una pichota fortuna. D’aquèu tèmps era pas possible de faire solet la caminada au Kili. Era obligatori d’aguer un guidaire. Lei quatre jorns de puada son una experiencia unica que conselhi a totei lei legeires que son bons caminaires. Kili es lo solet luec dau monde ente si pòu faire un tau “viatge verticau” en quatre jorns de puada e doei de davalada. Lo promier jorn si camina dins la forest equatoriala; lo segond dins la savana aubrada; lo tresèn dins una savana esclarcida ente vesem drechs coma de candèlas, d’aubres pançaruts. Puei vèn la tondrà e per acabar lei neviers e lei glaciers me sei serracs, en testa dau voucan, dau long d’un orle de quauquei quilometres de circonferència.
Eriam en bassa sason e lei caminaires si faián pas cambeta. Pareisse que dau tèmps de Novè o d’estiu, lei gènts van en tropelada. Agueriam 16 companhs de puada, partits lo meme jorn que nautrei, de la gate, l’entrada principala dau pargue nacionau dau Kilimanjaro. Eva e ieu eriam estats lei solets per anar a pèd de l’ostalariá a la gate. Leis autrei fagueron lei 6 qms en taxi! Cadun anava de son costat dins la jornada e de ser si trovaviam ai refugis. Cadun manjava lo fricòt que preparava un de sei camalos. L’i aviá de cervesas per acompanhar lo repais dau ser que si pagavon en subre, en moneda dau país.
De paurei pichotas qu’avián entre dotge e vint ans que caminavon descauças, vestidas d’estraças, leis aduián dins de sacas d’esquina, damont dins lei refuges per si ganhar quatre sòus. N’aviam rescontrat que davalavon puei embe leis embaissas vuejas. Nos faguet maucòr. Un dei doei camalos nomenat Livingstone, lo solet que parlava pron ben englés, nos diiiá la dificultat de viure en Tanzania ente tot faiá fauta e ente la corrupcien bailejava tot.
En camin, pantalhaviam desrevelhats tant lei paisatges eron bèus, estranges, encatarèus. Lei tres promiers jorns de caminada si fagueron embe léser. Refugi Mandara, puei refugi Homboro, embe bon manjar e bon duermir que preparravon Livingstone e Limu, l’autre camalo. Uech o detz oras de camin per una auçada de 1200 o 1300 m, aquò anava ben. La dificultat comencet au darnier refugi, lo Kibo hut, aplantat a 4800m d’ autituda. Lo mau de testa que donava la manca d’oxigèna m’empachet de duermir. Si leveriam a una ora de nuech e manjeriam una mena de porridge estofagarri avans de s’embralhar e de partir. Livingstone duviá estre mitat enduermit quora lo faguet bolhir. Aviá fach bolhir tanben lo jornau qu’embalava lo porridge. Mangeriam cotria lo brigadèu e lo papier. Dei detz e uech caminaires, cinc avián renonciat e chausit de nos esperar au refugi. Per leis autrei, lei camins faián tirar dins la darniera puada.
Aviam partit lèu per arrivar sus testa a l’auba. Una que m’estonava era Eva. En Provença praticava ges d’espòrt e caminava jamais. Aqui era crebada mai pasmens avançava. Pesava d’aquèu tèmps quaranta quilos... aquò l’ajudava!
Aviam mai de meriti que leis autrei per caminar estènt qu’aviam ges de lume. Drech anar es lo client que fornisse lei lampas. Nautrei dos aviam ren, degun nos aviá dich. Seguiriam per començar un Austrian qu’era solet embe son guidaire, mai nos mandet cagar. Voliá pas que profechessiam de son lume! Aneriam puèi emb un grop d’Americans que nos convideron per lei seguir. Mai son lume era luenh de nautrei e avançaviam dins la sorniera. Tombava nèu e l’i aviá bessai detz sota zero. Sensa gants aviáu lei dets gòbis. Coma previst si recamperiam sus testa, au Guillmann’s point, quora l’auba ponchejava. La nèu aviá arrestat de calar. Lo cèu era clar e l’espetacle meravilhós. Lo solèu si destraucava darnier lo Mawenzi. Sus lo libre d’aur qu’espera damont lei caminaires, mei dets gòbis escrigueron la tornada d’un cant d’Arnaut Daniel. Coma Arnaut, assajavi aquèu matin d’aqui, d’amassar l’aura dins mei braç. Au païsatge dubert dau cubert d’Africa, lo trobar clus d’Arnaut conveniá ben.
ABBE, Andrieu. “Kilimanjaro” estrach de Trobador around the world (tèxt escrich en febrier de 1984)
Calineri de ma man lo caganís d’un dei darniers pichons grops de rinoceros blancs que de rangers armats gardavon de jorn coma de nuech per empachar lei braconiers de lei tuar.
Fagueri de fòtos de gerenuks, gazèlas rarissimas que jamai degun veguet bèure. Un mistèri de la natura. Mai era pas previst qu’anessiam au Kilimanjaro estènt que la frontiera entre Kenya e Tanzania era barrada dempuei d’anadas. La guerra freja deis estats capitalistas contra leis estats comunistas s’era exportada en Africa dau Levant.
Un ser, dins un lodge very british d’un pargue nacionau, “Buffalo Springs”, regardaviam lo leopard venir querre son sopar, un troç de carn qu’un serviciau aviá clavelat sus la branca d’un aubre qu’un lume electric esclairava, ben en faça la piscina, sus l’autra riba d’un
pichon flume. Aquò capitava cada ser, au tèmps de dubertura dau lodge. Restava un bon quart d’ora sus sa branca, lo leopard, estènt que lei clavèus l’empachavon d’agantar la carn e de l’aduere enquí là d’un solet còup. Après la prestacien dau leopard, veniá lo torn dei cocodriles que si rebalavon sus un isclon, sota la piscina tot bèu just, per querre d’autrei troç de carn qu’un autre serviciau aviá mandats aqui. Si debequinhavon; lei pus gròs empachavon lei pichinets de participar au festin. Lei flashes dei toristas beluguejavon. La directritz englesa dau lodge aviá tot previst. Pas colhonas lei bèstias; avián pus ges de besonh de caçar. Lo manjar l’i era servit quotidianament! Eva e ieu, d’aquèu tèmps, discutaviam embe lei serviciaus dau bar. M’eri fach collèga emb elei. Travalhavon au lodge en sason seca e faián lei païsans o lei pastres en sason dei plueias, dins sa familha. Leis aviáu intervistats per “le Nouvel Agriculteur” que voliá d’enquistas sus la pluriactivitat en mitan rurau fora Europa. Eron estonats que de toristas blancs venguts per badar ai grandei e pichonei bestias de la savana s’interessesson a elei. James, un païsan crestian de la regien d’Eldoret, capitala keniana de l’ortalaia, aquèu ser adusi lei cervesas frescas en terrassa. Nos diguet que veniá d’auvir a la radio la novèla. La frontiera embe Tanzania si duerbissiá. Sensa trantalhar, decideriam de cambiar nostre programa. Adieu lo leopard de servici.
Quauquei jorns pus tard eriam a la frontiera tanzaniana, a Taveta, au mitan de centenaus d’omes, de fremas, de dròlles que venián de faire de crompas dins lo mercat kenian vesin, estènt qu’en Tanzania lei magasins eron vuejes. Lei doganiers tamponavon tot. Ren escapava. Tamponavon lei pichòtei savonetas l’una darnier l’autra e ramassavon lei bakshichs au passage. Si digueriam qu’en aquèu ritme eriam pas encara en testa dau Kili... Prengueriam puei un charafi nomenat coach que nos menet a Marangu, vilatge-camp de basa dau Kili. Aviáu l’adreiça d’una dei doas ostalariás especializadas dins l’organisacien dei “treks”, dei caminadas, lo Kibo hotel. Nos reçubet amistosament, Monsieur Labrosse, lo director sechelés, embe son parlar francés deis islas. Era amorós de Niça la bèla, ciutat d’origina d’un de sei grands e nos parlet embe nostalgia dau cors Salèia (Saleya) e de la plaça Sant Francés. Nos faguet de rebais sus la locacien dei cauçaduras, dei caucetas, dei bralhas, dei tricòts cauds, dei vestas, dei bonets de lana, dei bastons de caminaire. Eva
era equipada de pèds en cap emé de vestis un pauc grands per èla. Per ieu mancava de gants. Eriam venguts, pecaire, embe un parèu de bralhas d’estiu, dins nostra saca e lo masc sotamarin per veire lei coraus, excepcionalament bèus dau caire de Malindi e de Lamu. Lo niçard nos faguet un rebais tanben per lei servicis d’un guidaire e de doei camalos emplegats de l’ostalariá. Perdiá ren pasmens. Pagaviam embe de dollars que, au mercat negre, valián cadun una pichota fortuna. D’aquèu tèmps era pas possible de faire solet la caminada au Kili. Era obligatori d’aguer un guidaire. Lei quatre jorns de puada son una experiencia unica que conselhi a totei lei legeires que son bons caminaires. Kili es lo solet luec dau monde ente si pòu faire un tau “viatge verticau” en quatre jorns de puada e doei de davalada. Lo promier jorn si camina dins la forest equatoriala; lo segond dins la savana aubrada; lo tresèn dins una savana esclarcida ente vesem drechs coma de candèlas, d’aubres pançaruts. Puei vèn la tondrà e per acabar lei neviers e lei glaciers me sei serracs, en testa dau voucan, dau long d’un orle de quauquei quilometres de circonferència.
Eriam en bassa sason e lei caminaires si faián pas cambeta. Pareisse que dau tèmps de Novè o d’estiu, lei gènts van en tropelada. Agueriam 16 companhs de puada, partits lo meme jorn que nautrei, de la gate, l’entrada principala dau pargue nacionau dau Kilimanjaro. Eva e ieu eriam estats lei solets per anar a pèd de l’ostalariá a la gate. Leis autrei fagueron lei 6 qms en taxi! Cadun anava de son costat dins la jornada e de ser si trovaviam ai refugis. Cadun manjava lo fricòt que preparava un de sei camalos. L’i aviá de cervesas per acompanhar lo repais dau ser que si pagavon en subre, en moneda dau país.
De paurei pichotas qu’avián entre dotge e vint ans que caminavon descauças, vestidas d’estraças, leis aduián dins de sacas d’esquina, damont dins lei refuges per si ganhar quatre sòus. N’aviam rescontrat que davalavon puei embe leis embaissas vuejas. Nos faguet maucòr. Un dei doei camalos nomenat Livingstone, lo solet que parlava pron ben englés, nos diiiá la dificultat de viure en Tanzania ente tot faiá fauta e ente la corrupcien bailejava tot.
En camin, pantalhaviam desrevelhats tant lei paisatges eron bèus, estranges, encatarèus. Lei tres promiers jorns de caminada si fagueron embe léser. Refugi Mandara, puei refugi Homboro, embe bon manjar e bon duermir que preparravon Livingstone e Limu, l’autre camalo. Uech o detz oras de camin per una auçada de 1200 o 1300 m, aquò anava ben. La dificultat comencet au darnier refugi, lo Kibo hut, aplantat a 4800m d’ autituda. Lo mau de testa que donava la manca d’oxigèna m’empachet de duermir. Si leveriam a una ora de nuech e manjeriam una mena de porridge estofagarri avans de s’embralhar e de partir. Livingstone duviá estre mitat enduermit quora lo faguet bolhir. Aviá fach bolhir tanben lo jornau qu’embalava lo porridge. Mangeriam cotria lo brigadèu e lo papier. Dei detz e uech caminaires, cinc avián renonciat e chausit de nos esperar au refugi. Per leis autrei, lei camins faián tirar dins la darniera puada.
Aviam partit lèu per arrivar sus testa a l’auba. Una que m’estonava era Eva. En Provença praticava ges d’espòrt e caminava jamais. Aqui era crebada mai pasmens avançava. Pesava d’aquèu tèmps quaranta quilos... aquò l’ajudava!
Aviam mai de meriti que leis autrei per caminar estènt qu’aviam ges de lume. Drech anar es lo client que fornisse lei lampas. Nautrei dos aviam ren, degun nos aviá dich. Seguiriam per començar un Austrian qu’era solet embe son guidaire, mai nos mandet cagar. Voliá pas que profechessiam de son lume! Aneriam puèi emb un grop d’Americans que nos convideron per lei seguir. Mai son lume era luenh de nautrei e avançaviam dins la sorniera. Tombava nèu e l’i aviá bessai detz sota zero. Sensa gants aviáu lei dets gòbis. Coma previst si recamperiam sus testa, au Guillmann’s point, quora l’auba ponchejava. La nèu aviá arrestat de calar. Lo cèu era clar e l’espetacle meravilhós. Lo solèu si destraucava darnier lo Mawenzi. Sus lo libre d’aur qu’espera damont lei caminaires, mei dets gòbis escrigueron la tornada d’un cant d’Arnaut Daniel. Coma Arnaut, assajavi aquèu matin d’aqui, d’amassar l’aura dins mei braç. Au païsatge dubert dau cubert d’Africa, lo trobar clus d’Arnaut conveniá ben.
ABBE, Andrieu. “Kilimanjaro” estrach de Trobador around the world (tèxt escrich en febrier de 1984)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari