Blanc de printemps
 
Aviáu rodelat doei jorns de seguida e gastat tres oras a la frontiera en mascarant de papafards, per mi rendre au Barri dei Pescadors, lo joièu dau torisme budapestian, emb son panorama sus lo Danube e la ciutat de Pest. De nuech, lei merlets neòmedievaus donavon au vielh Buda un er de sègle d’òr, dau tèmps de Faidit e de Vidal, quora acompanheron una princessa occitana a son maridatge emb lo rei d’Ongaria. L’esveniment era lo sujet dau documentari de Leibnitz. Aviá emb èu tres tecnicians, l’escripta poliglòta Carlòta, Tamàs, un cantaire e lautista ongarés e Andrieu Viton, un amic comedian occitanista, lo melhor per donar vida ai poemas dei trobadors. Lei trovèri totei set que taulejavon au cafè dau Barri e que m’esperavon sensa m’esperar. Georg emb son lengadocian flame, après sa frasa de benvenguda, mi convidet per viure una jornada de filmatge emb elei. Lo sopar acabat, la golash engolida, acompanheri Carlòta a l’ostalariá emb la 4L qu’aviáu laissada davant la catedrala Sant Estève. Mi prepauset de partajar sa cambra e mi faguet part de son plaser de m’aculhir. Aviá pres lo tèmps de pensar a nautrei dos. Si cresiá pas que vendriáu tant era estada morre de tòla a Savigny. Mon cèu s’esclarcissiá.
 
“Qu’òm no pòt lo jorn maltraire / Qu’aja de leis sovinensa, / Qu’en leis nais jòis e comensa….”. Lei vers de Vidal qu’Andrieu declamava lo lendeman davant la camera, mi semblava leis aguer escrichs. Era emb Carlòta que jòis continuava…”De solatz e de chan”, “Tan sui ferms e fis vas amor”, Gaucelm tanben si fasiá mon avocat, emb la votz de Viton. Viure una jornada en tant bòna companhiá era estat un privilègi, mai conveniá ara de laissar travalhar aquèu monde. Decidèri d’anar visitar, pròche la frontièra de Checòslovaquié, la regien de Tokaj, vilatge que donet son nom au cepatge e au mai famós vin licorós dau monde, qu’agradava a Voltaire... Dins la tina, lei cavistas ongarés fan bolhir ensèms lo most de Tokaj culhit madur emb de most de rasim de canissa, cargat de sucre. Sus lei botilhas de 50cl, es marcat lo nombre de poires de rasim de canissa aponduts au most. N’i a de 2 a 5; mai lo chifre es aut, mai lo tokaj es licorós.
 
La cròta istorica Rakoczi m’esperava a Tokaj. Auriáu mièlhs fach de li anar drech, aguèssi sachut. Mai aviáu quatre jorns davant ieu. Mi laissavon lo tèmps d’anar veire la regien nomenada puszta, una plana famosa, clafida de cavaliers, de gardians de buus, de fedas, d’aucas. Rendut qui, a n-un moment, veguèri pròche la rota un escabòt d’aucas, n’aviá bessai cinc mile, qu’un pastre vestit de negre gardava. Era pròche Hortobagy, mi revèn. M'arrestèri per faire la fòto qu'èri segur de vendre, tant tot aquò èra polit. D’aquèu tèmps èri doble- actiu, païsan e fotografe, e lei sòus dei fòtos tapavon lo deficit de la viticultura. Au moment que quichavi lo chicho dau reflex, una veitura de polícia s’arrestèt pròche ieu. Un policier ne’n sortèt e sensa dire una rason, mi derrabèt l’aparelh dei mans, mi confisquet ma saca emb lo 6x6 que li aviá dedins e mi demandet mon passapòrt. Après verificacien, gardet l’aparelh, la saca, lo passapòrt, diguet a n-un autre policier de montar dins ma 4L e m’ordonet de lo seguir au comissariat de Debrecen, la ciutat vesina. Rendut enquilà, m’avisèri que lei cauvas capitarián mau per ieu. Espereri un brave moment que venguèsse un interprèta. Qu'èri vengut faire en Ongaria? Perqué aviáu fotografiat aquel endrech? Èra un professor qu’aviá aprés lo francés en Algeria, ente aviá fach sa cooperacien, pron emmerdat d'èstre 'quí au servici de la polícia politica que prenguèt lo relai de la polícia rotièra. Èra evidènt que si cresián d’aguer agantat un espien. “Pourquoi avez vous photographie le village?” (perqué avètz fotografiat lo vilatge?) mi demandet lo prof . “Quel village?” (qué vilatge?) li diguèri. “Vous m’avez dit que vous aviez photographié le douar” (m’avètz dich qu’aviatz fotografiat lo doar).. “Non, non, ce n’est pas le douar, mais les oies que je photographiais” (non non es pas lo doar, mas leis aucas que fotografiavi) bramèri per mi defendre. Coneissiáu pas lo mòt “oie” (auca), aviá tot mesclat, e ieu mi demandavi que si podiá escondre dins lo dich doar. Vira-torna, escapèri a la gabiòla e siguèt decidit que la polícia mandariá lei pelliculas confiscadas a n-un laboratòri a Budapest. Dins 48 oras tornariáu au comissariat . Se l’espionatge fotografic èra confirmat, sariáu engabiolat, se non sariáu liurat. Per lo moment, duviáu demorar dins la ciutat de Debrecen, emb interdiccien de ne’n sortir, mon passapòrt estènt confiscat. Pensèri au Plantaginesta. “Ja nul òm pres non dirà sa razon, adrechament, si com òm dolens non” escriviá lo rei Richard, ostatge en Austria, pròche 'quí . “Tard mi veiràn meis amics tolosans” mi diguèri a la sortida dau comissariat, en parafrasant Vidal e en pensant au darnier rescòntre emb Carlòta a Tolosa... si podriá que peguessi aquí un momenet. Anèri dins un camping que veniá just de duerbir per la sason. Aculhissiá de Checs e d’Alemands de DDR que faián lei fiertons emb sei Trabant e sei Wartburg ai motors de petroleta qu’empestián. Sabiáu doei mòts d’ongarés “köszönöm” e “viszontlátásra”, ne’n sabiáu un pauc mai d’alemand, mai de tot biais leis Alemands volián pas parlar emb ieu de paur de si faire acusar d’intelligència emb l’Oest. Dormiáu dins la forgonèta; ges de besonh de gastar mon tèmps per montar un tendolet. L’ambient en Ongaria d’aquèu tèmps donava l’estuchet. Si compreniá que la granda part de la populacien n’aviá son gonfle dau regime, mai lo partit teniá son monde. Ma soleta consolacien dei doas jornadas de residència susvelhada siguet lo vin de tokaj, blanc sec e blanc licorós. Aviáu pron de forints per ne’n faire la cura e la faguèri. Constatèri qu’en Ongaria dau tèmps dau comunisme, avián pas abandonat la gastronomia borgesa que maridava sucrat e salat. Dins lei tavernas si vendiá de gougères (coquetas caudas emb de fromai dedins) encara melhoras qu’aquelei de Savigny, per acompanhar lo tokaj. Dau Tokaj sec au Tokaj licorós 5 poires… era aquò mon espaci de libertat d’un quasi espien, quasi presonier dins una quasi democraciá. Doei sers de seguida tornèri un brigon choc au campament ente la polici veniá testejar per conéisser meis activitats. Lo moment vengut, après doei jorns, tornèri au comissariat ente m’esperavon la polícia politica e l’autre arlèri de professor. “Vous avez photographiá le village de tziganes qui se trouve derrière le troupeau d’oies. Vous avez voulu porter tort à la Hongrie. Nous confisquons vos films mais nous allons vous libérer car nous aimons la France”...e tot lo patin- cofin… Òc, aviáu fotografiat sensa m’en avisar un vilatge de bomians, a 300 mètres darnier leis aucas. Ieu m'èri pensat sus lo moment qu'èran de cabanons per ramisar leis autis ò de galiniers per leis aucas. En 78, lei bomians vivián dins de condiciens pietadosas. Lo governament ongarés aviá ges d’enveja qu’aquèla situacien siguesse coneissuda dins leis estats capitalistas. Pareisse que son pas mièlhs tractats dins l’Ongaria capitalista.
 
Duvriáu quitar Ongaria lo lendeman de vespre, mon visa si finissiá. Adieu lo projècte de visitar lei vinhaus e la cròta Rakoczi de Tokaj. De Debrecen mi rendèri drech au quartier generau de Georg e de sa chorma, a Budapest. Son filmatge era acabat, Gaucelm e Peire avián tot contat e cantat! Totei eriam urós d’estre quiti, elei de son travalh e ieu de mei rogasons malastrós.  Carlòta si mostrèt risènta, lesta per viatjar dins mon charrafi e venir si pauvar en cò mieu. Ara, direccien Venezia, via lo Collio. „Ab l’alen tir vas me l’aire / Qu’eu sen venir de Proensa”. S’arrestariam en camin per tastar lo vin blanc de vermentino, produch sus lei còlas ai confins d’Italia e d’Eslovenia. emb lo vers de Peire Vidal tiravi l’aire. emb la tornada de Gaucelm Faidit tirariáu lo vin en l’onor de ma doça res. “Na Carlòta, tant avetz de pretz gran per que son tuich d’agradatge miei dichs e miei chans...”.