La Crosada deis Albigés a gaire fach ralhar de tinta (encre) dins lei libres d’escòla francés. Cadun saup pasmens coma s’es acabada, emb lei lenhiers dau Prat dei cremats de Montsegur e autrei luecs que lei Dominicans de l’inquisicien avián atubats per li mandar leis eretics que voguèron pas renonciar a sa fe. V’ai agut dich, aquelei que nomenem encuei lei Catares, eran de bòns crestians e non lei felens de zoroastrians escapats de Pèrsia, coma n’ i a que s’o creon.
 
Lei Catares son de mòda e venduts a totei lei sauças, mai quasi degun coneisse “la Cançon de la Crosada”, lo poema epic nacionau dei país d’Òc, escrich en vers, que nos cònta d’ un biais narratiu, coma va fariá un correspondènt de guerra, leis episòdis de la dicha Crosada. Coneissem lo promier autor, Guilhem de Tudèla (pichòta ciutat de Navarra) qu’aviá près lo partit dei crosats e de la glèia romana. Sabem pas perqué arrestet sa narracien un pauc avans la batalha decisiva de Muret. Aquèu que prenguet la seguida era un poeta fòrça mai inspirat que lo Navarrés, tant dins lo biais de contar l’istòria que n’era lo testimòni, que dins l’ analisi deis eveniments politics e sociaus. “Toloza, venguda es la salutz”, nòstr’ anonime era un patriòta, diriam encuei occitan, ferotge partisan de l’ostau dei còmtes Raimon de Sant Gèli e de Tolosa. Son anonimat es estat levat recentament gràcias a-n un medievista italian Saverrio Guida, de l’Universitat de Messina. Dins la revista “Cultura neolatina” anonciet qu’aquèu grand poeta de la Crosada era lo trobador provençau Guiu de Cavalhon, amic personau de Raimond VII qu’acompanhava de’n pertot. Robert Lafònt de Nimes e de Firenze confirma leis afirmaciens de Guida.
 
“Mos Guis de Cavalho desobr’ un caval ros /A dig al comte jove: oimais es la sazos”. Dins aquelei vers lo texte era sinhat.