Opinion
Suspresas urbanas
Un jorn sio al telefòn per carrièra en vila. Parlo en occitan que sio en conversacion amb un amic occitanofòn. Tot d’una, una frema que semblava èstre darrier de ieu, me dobla e me fa un signe amb-al poce levat en me significar son contentament. Aguèro a pena lo temps de li demandar se avia reconoissut qu’èra d’occitan, que me faguèt de òc de la tèsta en levar lo poce e traversèt lo passatge pedon.
De temps après, un autre jorn, ientro dins l’ascensor d’una granda susfàcia e i es ja de monde dintre. Ai lo pichin dins los braces e coma de costuma quora sio solet amb el, li parlo quasi tot lo temps en occitan (lo rèsta de comunicacion totun es que fau lo mariòl en mimant o de bruches per lo recrear). Li parlo dals lumes o de qualqua ren ansin. Pi es solament en sortir de l’ascensor que veo lo sénher d’un cèrt eatge qu’acompanha sa felena, que trucava. Mas devèm lèu partir amb-al pichin que serèm en retardi senon. E es al mieg dal correor qu’entendo darrier de ieu: “As escotat? Lo sénher parla occitan a son enfant”. Avio plus lo temps d’anar en reire, mas ne’n foguèro tot positivament tremolat.
De temps après, un autre jorn, ientro dins l’ascensor d’una granda susfàcia e i es ja de monde dintre. Ai lo pichin dins los braces e coma de costuma quora sio solet amb el, li parlo quasi tot lo temps en occitan (lo rèsta de comunicacion totun es que fau lo mariòl en mimant o de bruches per lo recrear). Li parlo dals lumes o de qualqua ren ansin. Pi es solament en sortir de l’ascensor que veo lo sénher d’un cèrt eatge qu’acompanha sa felena, que trucava. Mas devèm lèu partir amb-al pichin que serèm en retardi senon. E es al mieg dal correor qu’entendo darrier de ieu: “As escotat? Lo sénher parla occitan a son enfant”. Avio plus lo temps d’anar en reire, mas ne’n foguèro tot positivament tremolat.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#2 avètz fach l'experiéncia agradiva e plasenta de la panoccitanitat, subretot que la comuna dal Morinhet, es ansin que dison en vivaroalpenc local, parlan un vivaroalpenc que sembla sus ben de traches al lengadocian o guienés: manten d'-l finala sota forma -r, s de plural dicha, los ancians acarran R, eça.
Dins mas precedentas opinions, ai escrich 1 o 2 tèxtes en vivaroalpenc dal Morinhet.
#1 Brau !
A ieu tanben m'arribèron de causas meteissas, e mantun còps... mas la mai susprenenta de totes se debanèt un dimenge après-miègjorn sus la passejada del Palhon a Niça. Que tornavi del centre e caminavi plan planet. A un moment, ausiguèri darrièr de ieu dos òmes que parlavan en lenga nòstra... Res d'estonant fins aquí, òc, perque sèm aicí en país occitan. Non, la causa la mai susprenenta èra que un aviá la votz de mon paire, de gaire dessapareissut. Parlava exactament coma el, amb lo sieu biais de parlar, amb las meteissas votz e intonacions ! Parlava un occitan qu'èra pas lo parièr del paire mas que se compreniá aisidament.
M'arrestèri sul pic e me virèri. Dos òmes de seissanta o setanta ans. Comencèri de charrar amb eles. Lor demandèri s'èran de Niça tot en sachent que lor parlar sonava pas niçard" blus" de vila vièlha. Puèi o lor diguèri que un d'els parlava coma mon paire mas amb un dialèct diferent. Aquò èra pas, segur, lo parlar de Roergue ! Me diguèron que venián d'o Molinet, un vilatge de costat de Menton ! E que demoravan a Niça e que tornavan al vilatge de quora en quora, que i avián encara de familha. E sobretot que contunhavan de parlar la lenga de l'ostal dempuèi totjorn, dempuèi l'enfança ! Foguèt un plaser grand de charrar amb eles e de partejar un trocet de temps en lenga ! Un moment magic !
Ont son ara ? Que son devenguts ? Sabi pas. Los ai pas jamai tornats encontrar.... e trobèri pas nimai l'escasença d'anar al Molinet. Pecat !
De situacions coma aquelas, per pauc que parlèssem la lenga dins l'espaci public, arriban sovent...
Per anar pus luènh -( o aviái contat dins Jornalet), fa dos o tres ans,- m'èri bricolejat un "pin's" per espillar a la camisa amb dessús: " Parlem -nos en occitan!" ( m'èri embufat dins un congrés sus l'occitan ont se parlava mai que tot...francés) . En fin de jornada, dintrant a l'ostal.(.aviái doblidat lo d'aquò's acrocat sul pitre,); me caliá crompar de carn; m'arrèsti dins una bochariá; èri plantat davant la veirina frigorifica quand te me ven un obrièr(pensi) que me fa, risolièr, quicòm coma aquò (en òc) -" Bonjorn, aquò's de buòu, e aquò de pòrc....de que voletz ?" Pensatz ma suspresa...es alara que me mainèri qu'aviái encara sul pitre aquel 'pin's'' bricolejat.
e aquò, dempuèi, m'es tornat arribar ....de la simpatìa a la convèrsa....amb de desconeguts...
Çò que vòli metre en davant amb aquela anecdòta....es que i a de causas simplas que se poirián far per que s'ausissa un pauc mai la lenga.
Portar un pichon pin's que s'acròca e se tira lèu fach còsta pas tròp- ni de sòuses , nimai d'energìa...
Pèrmet a de monde que se serián pas jamai abordats en occitan d'escambiar e de far ausir la lenga a maites....
Se pòdon trobar jà,, de pins un pauc parièrs..
- ... çò que me geina, es l'usatge del tutejar....que fa pensar que sèm pas qu'un club de bons amics...
me sembla important de poder gardar la distància sociala educada, quand sèm en contact amb de desconeguts ( a la banca, amb los gendarmas -lol-, ....etc)
Per ieu, se pòt imaginar, (sortit de la forma " patoès", solide...!) qu'òm s'adapte al nivel de consciencia local en escrivent....parlar gascon, niçart, gavòt ...etc...), çò pus important , me sembla, estent de far parlar lo monde e ausir la lenga.
E , tant que nos cal portar lo morrialon , o masqueta... perque se'n servir pas del mème biais, dins las mèmas condicions....
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari