Opinion
Que m’èi lavat las mans / que’m soi lavat las mans
Un aspècte gramaticau interessant deu gascon qu’ei la possibilitat d’utilizar l’auxiliar aver dens un vèrb pronominau seguit d’un complement d’objècte dirècte. Las gramaticas gasconas qu’insistishen sus aqueth usatge, e en particular que reprenen los exemples seguents de Gerhard Rohlfs (Le gascon, études de philologie pyrénéenne, p. 224, §546, edicion de 1977).
Que trobam autes exemples interessants d’aqueth usatge d’aver en gascon.
Aquò que contrasta dab lo francés on s’utiliza obligatòriament l’auxiliar être (= estar) dens aquera situacion.
Non cau pas créser que la possibilitat d’utilizar l’auxilar aver, dens aquera situacion, e’s limitaré a l’occitan gascon. Que sembla d’estar possibla dens tot l’ensemble occitan. Que se’n tròba aqueth exemple en occitan lemosin.
Los gramaticians deu gascon qu’an rason de har conéisher aqueth usatge de l’auxiliar aver, totun l’auxiliar estar qu’ei tanben atestat dens aquera situacion. Que’n trobam exemples clars e beròis en gascon, dens las òbras de bèths autors qui non son pas suspèctes de francizar la lor sintaxi.
La nòsta lenga d’òc qu’accèpta donc los dus auxiliars, aver o estar, dens un vèrb pronominau seguit d’un complement d’objècte dirècte. Los cas qui evocam ací que’s poirén presentar de manèra mei completa atau, dab las duas possibilitats, se’us prengossem coma exemples dens ua gramatica.
Los exemples d'aqueste article que son mantenguts dens los parlars deus autors e transcriuts en ortografia classica.
que m’èi lavat las mans (en francés: je me suis lavé les mains)
que s’a copat la cama (fr.: il s’est cassé la jambe)
que s’a copat la cama (fr.: il s’est cassé la jambe)
Que trobam autes exemples interessants d’aqueth usatge d’aver en gascon.
t’as deslogat eth canèth (fr.: tu t’es déboîté la bobine de fil) (Joan Coromines, El parlar de la Vall d’Aran, p. 164)
s’a deslogat eths dits (fr.: il s’est disloqué les doigts) (idèm)
s’a deslogat eths dits (fr.: il s’est disloqué les doigts) (idèm)
Aquò que contrasta dab lo francés on s’utiliza obligatòriament l’auxiliar être (= estar) dens aquera situacion.
Non cau pas créser que la possibilitat d’utilizar l’auxilar aver, dens aquera situacion, e’s limitaré a l’occitan gascon. Que sembla d’estar possibla dens tot l’ensemble occitan. Que se’n tròba aqueth exemple en occitan lemosin.
Semblariá que s’avián balhat rendètz-vos, mas ente? (fr.: Il semblerait qu’ils s’étaient donné rendez-vous, mais où?) (Cap’Òc & Prisca Le Tandé, Vaque).
Los gramaticians deu gascon qu’an rason de har conéisher aqueth usatge de l’auxiliar aver, totun l’auxiliar estar qu’ei tanben atestat dens aquera situacion. Que’n trobam exemples clars e beròis en gascon, dens las òbras de bèths autors qui non son pas suspèctes de francizar la lor sintaxi.
t’ès pas lavat la cara (fr.: tu ne t’es pas lavé le visage) (V. Foix, Dictionnaire gascon-français, p. 385)
Ende punir l’òmi d’estar maishant hilh, deu polet se n’èra hèit ua tartuga, e de las duas assiètas la coscolha. (fr.: Afin de punir l’homme d’être un mauvais fils, du poulet, il s’en était fait une tortue, et des deux assiettes, il en avait fait la coquille.) (L. Dardy, 1891, Antologia populara de Labrit / Anthologie populaire de l’Albret, t. II, p. 86)
un ahoalh d’auserons que s’èran balhats rendetz-vos a la vinha de Larribau (fr. une volée de petits oiseaux s’était donné rendez-vous à la vigne de Larribau) (Joan Victor Lalana / Jean-Victor Lalanne, 1890, Condes biarnés, p. 31)
Ende punir l’òmi d’estar maishant hilh, deu polet se n’èra hèit ua tartuga, e de las duas assiètas la coscolha. (fr.: Afin de punir l’homme d’être un mauvais fils, du poulet, il s’en était fait une tortue, et des deux assiettes, il en avait fait la coquille.) (L. Dardy, 1891, Antologia populara de Labrit / Anthologie populaire de l’Albret, t. II, p. 86)
un ahoalh d’auserons que s’èran balhats rendetz-vos a la vinha de Larribau (fr. une volée de petits oiseaux s’était donné rendez-vous à la vigne de Larribau) (Joan Victor Lalana / Jean-Victor Lalanne, 1890, Condes biarnés, p. 31)
La nòsta lenga d’òc qu’accèpta donc los dus auxiliars, aver o estar, dens un vèrb pronominau seguit d’un complement d’objècte dirècte. Los cas qui evocam ací que’s poirén presentar de manèra mei completa atau, dab las duas possibilitats, se’us prengossem coma exemples dens ua gramatica.
que m’èi lavat las mans = que’m soi lavat las mans
que s’a copat la cama = que s’ei copat la cama
t’as deslogat eth canèth = t’ès deslogat eth canèth
s’a deslogat eths dits = s’ei deslogat eths dits
t’as pas lavat la cara = t’ès pas lavat la cara
deu polet se n’avèva hèit ua tartuga = deu polet se n’èra hèit ua tartuga
s’avián balhat rendètz-vos = s’èran balhat(s) rendètz-vos
que s’a copat la cama = que s’ei copat la cama
t’as deslogat eth canèth = t’ès deslogat eth canèth
s’a deslogat eths dits = s’ei deslogat eths dits
t’as pas lavat la cara = t’ès pas lavat la cara
deu polet se n’avèva hèit ua tartuga = deu polet se n’èra hèit ua tartuga
s’avián balhat rendètz-vos = s’èran balhat(s) rendètz-vos
Los exemples d'aqueste article que son mantenguts dens los parlars deus autors e transcriuts en ortografia classica.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari