Opinion
Lengas minorizadas e cançon de varietat
Dens l’Estat francés, las lengas minorizadas s’i son escadudas, a còps, mes vertadèrament pas sovent, de’s hèr ausir deu gran public. Quan parli de “gran public”, parli deu monde que son pas especializats dens las musicas etnicas o tradicionalas, los qu’espian lo finestron e qu’escoten la ràdio. Com diserí lo patron d’una cadena comerciala, la “mestressa d’ostau de mens de cinquanta ans”.
Los Alsacians an agut Roger Siffer dens l’encastre de la reneishença de la musica traditionala que son estadas las annadas 70. Aqueste fenomène pertoquèc un brave public de joens, mes angoc pas dinc a aténher las estratas mès largas e obténguer una difusion sus canaus nacionaus.
Los Bretons an agut dens la medisha dralha l’Alan Stivell. Medisha reneishança, medishas annadas 70, mes aqueste artista aquesirà mès de notorietat, sustot a partir de las annadas 80 dambe virada internacionalas e cooperacions dambe personas coma Kate Bush. Mes demòra totun totjorn peu gran public que’u coneish dens la categoria “musica folk” o “tradicionala”.
Una ajuda drin inesperada venguerà de las emissions de telerealitat musicala. Es atau que Nolwenn Leroy, que ganhèc la dusau annada de la Star Academy, sortirà, per la fin de 2010, un quatau album intitolat simplament Bretonne, dambe cançons bretonas en breton, mes tanben en gaelic irlandés. Criticat per jornalistas parisians jacobins, serà un escaduda de las tarriblas. N° 1 deu Top Album pendent sèt setmanas, doble disc de diamant, serà dens las milhoras vendas en Alemanha, Belgica, Corèia deu Sud, e sustot n°10 aus USA (!) dens la categoria Word Music.
En Corsega, se bremba pas totjorn qu’es lo Constantino Rossi que va hèr ausir la lenga au gran public exagonau dambe cançons coma O Ciuciarella o Nin-Nanna au demiei de sons succès en francés. Puèi lo grop I Muvrini, dempuèi la fin de las annadas 70, aquesirà una notorietat larga, mes en tot demorar dens l’encastre de la musica tradicionala.
Un còp de mès, es deu costat de la Star Academy que venguerà un truc de projector inesperat. La Jenifer Bartoli ganha la purmèra edicion. Fòrça populara e presenta sus las cadenas de grana escota, parla sovent de sa “corsitud” e canta una fòrça bèra Estaca en còrse (Catena) o encara Ricordu dambe lo grop Chjami Aghjalesi ad òras de grana escota.
Patrick Fiori, eth, presentèc au concors Eurovision de la Cançon un tèxte dambe un títou e una part en còrse Mama Corsica. En 2015 produsiscoc un album de cançons còrses, Corzu Mezu Mezu (Son pair es armenian e sa mair còrsa) dambe cantaires coneishuts coma Patrick Bruel, Francis Cabrel e solide Jenifer Bartoli.
La lenga minorizada de l’Estat francés que demorèc lo mès longtemps au som deu Top 50 es solide lo creòle guadelopean, mercés au grop Kassav’. En 1987 pareishoc lo títou Syé Bwa qu’estoc lor mès gran succès. En 1988 recebón la Victòria de la Musica coma milhor grop francés. Toquèc pas que lo gran public per la ràdio, mes demorèc tanben pegat nombrosas annadas sus la platina deus DJs en tot hèr dançar mès d’una generacion en discotèca.
En l’occitan, me vatz díser?
La lenga nòsta a pas agut encara aquesta escaduda. Se hèm lo bilanç, vesèm pas que Mireille Mathieu “La cambo mi fa maou” dens un album de cançons nadalencas. Mès recentament, Michèle Torr apareishoc dens una emission de Michel Drucker en tot cantar “Coupo Santo”. Marcel Amont, de son costat, canta en biarnés e produsiscoc mès d’un album, mes avón pas l’escaduda de sons successes coma Bleu Blanc Blond o Un Mexicain Bazané.
Solide, la riquesa de la generacion deus cantaires de las annadas 70 a tocat mès d’un joen de l’epòca e ne harèi pas la lista de paur de’n desbrembar. Ne podèm estar fièrs e d’autas generacion son aparesihudas mès tard, la cançon occitana se pòrta plan. Mes son pas jamès arribats au Top 50, çò que, fin finala, pòt estar considerat tanben coma una marca de qualitat e de sinceritat.
“Lo” Massilia Sound System boleguèc un pauc l’òrdi establit e atenhoc auditors en dehòra deu cèrcle deus ahuecats de la lenga. Aquò totun entrèc pas dens lo mitan de la grana varietat. Nadau joguèc mès d’un còp a l’Olympia mes sens e de passar suus mèdias màgers dits “nacionaus”.
Francis Cabrel, en tot estar l’encausa d’un debat apassionat suu vèire d’aiga a mitat plen o a mitat vueit, balhèc unas frasas en occitan dens son darrèr disc e declarèc au finestron dens un moment de fòrça grana escota (20h30 de France 2) qu’èra “tostemps aus costats de los que dehénen la lenga occitana”.
Per acabar aqueste torn (sense de dobte incomplèt) peu basc, es un còp de mès, e curiosament, deu costat de la Star Academy que’ns cau virar. Patxi Garat, escolarizat dens una ikastola, aquesiscoc una bona popularitat pendent l’edicion de 2003. E ara, esponsorizat per TF1, perpausa un album complètament en euskara de títous franceses revirats. Lo mès coneishut es benlèu Aizu ama ze min, adaptacion deu famós Allo maman bobo d’Alain Souchon, que’u hascoc remercar dens l’emission de telerealitat musicala.
Es pas fòrça au bèth miei de tota la produccion francofòna, mes es dejà pas mau. La musica servís d’utís per hèr passar sensibilitats diferentas e tanben culturas de totas. Benlèu es sus aquò que cau quichar.
Los Alsacians an agut Roger Siffer dens l’encastre de la reneishença de la musica traditionala que son estadas las annadas 70. Aqueste fenomène pertoquèc un brave public de joens, mes angoc pas dinc a aténher las estratas mès largas e obténguer una difusion sus canaus nacionaus.
Los Bretons an agut dens la medisha dralha l’Alan Stivell. Medisha reneishança, medishas annadas 70, mes aqueste artista aquesirà mès de notorietat, sustot a partir de las annadas 80 dambe virada internacionalas e cooperacions dambe personas coma Kate Bush. Mes demòra totun totjorn peu gran public que’u coneish dens la categoria “musica folk” o “tradicionala”.
Una ajuda drin inesperada venguerà de las emissions de telerealitat musicala. Es atau que Nolwenn Leroy, que ganhèc la dusau annada de la Star Academy, sortirà, per la fin de 2010, un quatau album intitolat simplament Bretonne, dambe cançons bretonas en breton, mes tanben en gaelic irlandés. Criticat per jornalistas parisians jacobins, serà un escaduda de las tarriblas. N° 1 deu Top Album pendent sèt setmanas, doble disc de diamant, serà dens las milhoras vendas en Alemanha, Belgica, Corèia deu Sud, e sustot n°10 aus USA (!) dens la categoria Word Music.
En Corsega, se bremba pas totjorn qu’es lo Constantino Rossi que va hèr ausir la lenga au gran public exagonau dambe cançons coma O Ciuciarella o Nin-Nanna au demiei de sons succès en francés. Puèi lo grop I Muvrini, dempuèi la fin de las annadas 70, aquesirà una notorietat larga, mes en tot demorar dens l’encastre de la musica tradicionala.
Un còp de mès, es deu costat de la Star Academy que venguerà un truc de projector inesperat. La Jenifer Bartoli ganha la purmèra edicion. Fòrça populara e presenta sus las cadenas de grana escota, parla sovent de sa “corsitud” e canta una fòrça bèra Estaca en còrse (Catena) o encara Ricordu dambe lo grop Chjami Aghjalesi ad òras de grana escota.
Patrick Fiori, eth, presentèc au concors Eurovision de la Cançon un tèxte dambe un títou e una part en còrse Mama Corsica. En 2015 produsiscoc un album de cançons còrses, Corzu Mezu Mezu (Son pair es armenian e sa mair còrsa) dambe cantaires coneishuts coma Patrick Bruel, Francis Cabrel e solide Jenifer Bartoli.
La lenga minorizada de l’Estat francés que demorèc lo mès longtemps au som deu Top 50 es solide lo creòle guadelopean, mercés au grop Kassav’. En 1987 pareishoc lo títou Syé Bwa qu’estoc lor mès gran succès. En 1988 recebón la Victòria de la Musica coma milhor grop francés. Toquèc pas que lo gran public per la ràdio, mes demorèc tanben pegat nombrosas annadas sus la platina deus DJs en tot hèr dançar mès d’una generacion en discotèca.
En l’occitan, me vatz díser?
La lenga nòsta a pas agut encara aquesta escaduda. Se hèm lo bilanç, vesèm pas que Mireille Mathieu “La cambo mi fa maou” dens un album de cançons nadalencas. Mès recentament, Michèle Torr apareishoc dens una emission de Michel Drucker en tot cantar “Coupo Santo”. Marcel Amont, de son costat, canta en biarnés e produsiscoc mès d’un album, mes avón pas l’escaduda de sons successes coma Bleu Blanc Blond o Un Mexicain Bazané.
Solide, la riquesa de la generacion deus cantaires de las annadas 70 a tocat mès d’un joen de l’epòca e ne harèi pas la lista de paur de’n desbrembar. Ne podèm estar fièrs e d’autas generacion son aparesihudas mès tard, la cançon occitana se pòrta plan. Mes son pas jamès arribats au Top 50, çò que, fin finala, pòt estar considerat tanben coma una marca de qualitat e de sinceritat.
“Lo” Massilia Sound System boleguèc un pauc l’òrdi establit e atenhoc auditors en dehòra deu cèrcle deus ahuecats de la lenga. Aquò totun entrèc pas dens lo mitan de la grana varietat. Nadau joguèc mès d’un còp a l’Olympia mes sens e de passar suus mèdias màgers dits “nacionaus”.
Francis Cabrel, en tot estar l’encausa d’un debat apassionat suu vèire d’aiga a mitat plen o a mitat vueit, balhèc unas frasas en occitan dens son darrèr disc e declarèc au finestron dens un moment de fòrça grana escota (20h30 de France 2) qu’èra “tostemps aus costats de los que dehénen la lenga occitana”.
Per acabar aqueste torn (sense de dobte incomplèt) peu basc, es un còp de mès, e curiosament, deu costat de la Star Academy que’ns cau virar. Patxi Garat, escolarizat dens una ikastola, aquesiscoc una bona popularitat pendent l’edicion de 2003. E ara, esponsorizat per TF1, perpausa un album complètament en euskara de títous franceses revirats. Lo mès coneishut es benlèu Aizu ama ze min, adaptacion deu famós Allo maman bobo d’Alain Souchon, que’u hascoc remercar dens l’emission de telerealitat musicala.
Es pas fòrça au bèth miei de tota la produccion francofòna, mes es dejà pas mau. La musica servís d’utís per hèr passar sensibilitats diferentas e tanben culturas de totas. Benlèu es sus aquò que cau quichar.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Es bon far de musica !! Mercés !
#3 Mauris o Joan-Pau Verdier avian una auçada artistica e musicala fòrça fòrça mai credibla que non pas aquel simpatic mas eternament "amateur" Patric.
Aquò dich sufis pas d'ésser un musician de tria per tornar donar de vam a una lenga minorizada. A pròva, l'estrambòrd suscitat per lo breton virtuòsi Alan Stivell que dempuèi cinquanta ans vira dins lo mond entièr ont son jòc talentuós d'arpaire de tradicion celtica es estat mai d'un còp lausenjat a pas per autant engimbrat una re-bretonizacion de la Bretanha.
#4 òc... Mès i a varietat e varietat.
Es clar que l'Eric Fraj es pas Johnny Hallyday (per la qualitat de sa musica) mas es pas tanpauc un artista sibillin e inacessible al "grand public".
Lo sol qu'o faguèt un pauc en provençal foguèt lo Guy Bonnet, mès son succés (relatiu) l'aguèt en francés... Diguèron quitament a la Marili Orionaa qu'aguèsse cantat en francés seriá estat una celebritat coma las autras...
Fau ben remarcar, a costat de qualques còrses e bretons que s'o faguèron coma poguèron, que los cantadors occitans qu'an reüssit an totes cantat en francés (Brassens, Trenet, Nougaro) e mai se de còps que i a s'amusèron a cantar en lenga minoritària (Trentet en catalan dins una video amb Dalí disponibla sus l'INA).
Omenatgi d'alhors lo supèrbe album de represas de Trenet en provençal per lo Guy Bonnet. Qu'est de segur un cantador de varietat qu'assumís sa cultura provençala.
#2 Solide qu'i a noms de la cançon occitana que son de fòrça bona qualitat. Èi pas volgut justament citar totis de paur de'n desbrembar e lo subjècte de l'article es "la cançon de varietat", es a díser aquesta que tòca lo "gran public" (pas los aimadors de las lengas o de las musicas tradicionalas), pas totjorn per sa qualitat mes peus mejans mediatics nacionaus que'u son balhats.
#2 Segur! E Patric auria segurament fach una carriera dei grandi!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari